SOLEN, galeon
| < Poprzednie | Następne > |
„SOLEN” („Słońce”), szwedzki trzymasztowy galeon. Zakupiony przez flotę wojenną Szwecji w 1624 roku w Holandii, uzbrojony w Alvsborgu, przerobiony na okręt wojenny: 17 m długości, 7 m szerokości, wyporność 150 łasztów (300 ton) i 38 dział. Był jednym z uczestników bitwy pod Oliwą 28 XI 1627 roku. Osaczony przez polskie okręty „Wodnik” i „Biały Lew”, zatonął po zdetonowaniu komory prochowej przez swojego dowódcę Alexandra Forattha.
20 X 1969 wrak został odnaleziony przez specjalistów z Gdańskiego Urzędu Morskiego oraz Polskiego Ratownictwa Okrętowego podczas prac przy budowie Portu Północnego. Zalegał w rejonie Gdyni-Orłowa na głębokości 16 m, o 3 mile morskie na północny wschód od gdańskiego portu (pozycja: 54°28’ N i 18°42’ E). Z drewnianej konstrukcji zachowała się część denna, która była wypełniona kamieniami balastowymi. Po bokach znajdowały się luźne zniszczone wręgi z niepełnym deskowaniem. Nie zachowała się część dziobowa (miejsce zdetonowanej komory prochowej), pokłady, burty i maszty.
Jesienią 1969 roku rozpoczęły się pionierskie prace archeologiczne pod przewodnictwem ówczesnego dyrektora Centralnego Muzeum Morskiego Przemysława Smolarka. „Solen” po naniesieniu na mapę zyskał inwentarzową nazwę W-6. Badania, kwerendy i wydobyte obiekty pozwoliły na jego identyfikację. W 1975 roku zaczęto usuwać kamienie balastowe z konstrukcji wraka, 10 IX 1980 został wydobyty z wody. Jesienią 1981 roku zakończono badania całego stanowiska dotyczącego W-6. Na każdym z etapów prac były wykonywane dokładne rysunki oraz dokumentacja fotograficzna. Z wraka i jego najbliższych okolic wydobyto blisko 6000 obiektów. Jednymi z najcenniejszych było dwadzieścia luf armatnich, w tym szesnaście produkcji szwedzkiej, dwie polskiej i dwie rosyjskiej. Wśród odnalezionych przedmiotów znalazły się także: okucia, kotwica, gwoździe, kotwice abordażowe, kule armatnie różnych typów, szufle prochowe, kule do ręcznej broni palnej, wyciory, talerze cynowe, fragmenty ceramiki, buteleczki apteczne, kałamarze, pasy, fajeczki, lichtarze, klamerki, monety, klipy, muszkiety, forkiety, rożki prochowe, bandoliery, części garderoby, koszyk, baryłka, kociołek, uchwyty rogowe, młotek, siekiera, klucze, sztućce, etui z wykałaczkami, dwa szkielety oraz rzeźbę. Na podstawie wydobytych czaszek wykonano rekonstrukcję głowy szwedzkich marynarzy.
Odkrycie wraka oraz całościowy obraz znalezionych obiektów pozwala na analizę życia, wyposażenia i funkcjonowania nowożytnego okrętu wojennego. Dokumentacja i pozyskane obiekty znajdują się w zbiorach Narodowego Muzeum Morskiego, są eksponowane w Spichlerzach na Ołowiance.
