ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA
| < Poprzednie | Następne > |
ZGROMADZENIE KONSTYTUCYJNE (Konstytuanta) II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA (II WMG), powołane decyzją mocarstw sprzymierzonych w kwietniu 1920 roku. Jego głównym zadaniem było opracowanie konstytucji II WMG oraz projektów umów, które – zgodnie z postanowieniami art. 104 traktatu wersalskiego z 1919 roku – planowano zawrzeć między Polską a II WMG. Zgromadzenie miało liczyć 120 członków wybranych w równych, tajnych i bezpośrednich wyborach, a także wyłonić spośród nich swoje władze. Do głosowania uprawnione były wszystkie osoby – zarówno kobiety (co stanowiło novum), jak i mężczyźni, którzy do 10 I 1920 roku ukończyli 20 lat – będące obywatelami państwa niemieckiego oraz mieszkające na terenie II WMG. Bez prawa głosu pozostali ci mieszkańcy, którzy posiadali inne obywatelstwo, a więc przede wszystkim Polacy.
Wybory zostały zarządzone przez pełnomocnika mocarstw, wysokiego komisarza Ligi Narodów (LN) w Gdańsku Reginalda Towera, na niedzielę 16 V 1920 roku. Swoich kandydatów rekomendowały partie polityczne i koalicje wyborcze działające na terenie II WMG. W sprawnie przeprowadzonych wyborach udział wzięły 153 234 osoby, na listy polskie głosowało 6% wyborców (9321 osób). Inauguracyjne posiedzenie odbyło się 14 VI 1920 w sali dawnego Landtagu (pruskiego parlamentu) przy Neugarten 17 (ul. Nowe Ogrody). Przewodniczącym został pastor q Wilhelm Reinhald z Deutschnationale Volkspartei (DNVP, Niemiecka Narodowa Partia Ludowa), wybrano też prezydium oraz komisje, w tym siedemnastoosobową komisję konstytucyjną. Po 18 posiedzeniach przygotowała ona projekt nowej konstytucji, który został uchwalony przez Zgromadzenie 11 VIII 1920 roku. Za głosowało 68 posłów, przeciw – 44 (w tym socjaliści i posłowie polscy). Przed ogłoszeniem tekst miał być jeszcze zatwierdzony przez Radę LN. Konstytucję opublikowano w monitorze II WMG („Staatsanzeiger für Freie Stadt Danzig”) 9 XII 1920 roku, następnie znowelizowano ją zgodnie z uwagami i zaleceniami Rady LN. 15 XI 1920 proklamowano utworzenie II WMG, a 6 grudnia Zgromadzenie Konstytucyjne przekształciło się w pierwszy parlament II WMG q Volkstag.
Tabela: Członkowie Zgromadzenia Konstytucyjnego II Wolnego Miasta Gdańska (skład według stanu na 16 V 1920 roku)
