KASZTELAN. W okresie istnienia księstwa gdańskiego (q Sobiesławice) i przynależności Gdańska do państwa piastowskiego (XIII wiek – 1308 rok) urzędnik ziemski, zwierzchnik grodu gdańskiego (gdzie rezydował; q zamek) i podległego mu terytorium (tzw. kasztelanii), podstawowej jednostki administracyjnej księstwa. Do jego zadań należało zapewnienie bezpieczeństwa grodu i zarządzanego obszaru, dowodzenie pochodzącym stąd rycerstwem, ściąganie danin od mieszkańców i sądownictwo nad nimi. Stopniowo spod jego kompetencji wyłączano majątki osadzane na prawie niemieckim (q prawo lubeckie, q prawo chełmińskie). Początkowo kasztelanowi gdańskiemu podlegał gród gdański i obszar od Morza Bałtyckiego na wysokości Żarnowca, dalej granice wyznaczały okolice obecnego Wejherowa, Kielna, Żukowa, Czapielska, Pręgowa, Warcza, Rusocina i Żuław Steblewskich. W połowie XIII wieku z kasztelanii gdańskimi wydzielono nową, z siedzibą w Pucku, sięgającą do obecnej Gdyni włącznie. Zastępcą kasztelana był wojski. Po zajęciu Pomorza Wschodniego przez Krzyżaków w 1308 roku urząd zlikwidowany poprzez nieobsadzenie funkcji po śmierci ostatniego posiadacza godności. Po q wojnie trzynastoletniej i powrocie Gdańska w granice Polski, od 1467 kasztelanami gdańskimi nazywano kasztelanów pomorskich, administracyjnie z miastem i jego posiadłościami nie mieli oni jednak nic wspólnego. BŚ
|
|
| Kasztelanowie gdańscy od XIII do początku XIV wieku
|
| 1242–1243
|
Gniewomir
|
później wojewoda gdański
|
| 1267
|
Jan
|
|
| 1273–1294
|
Andrzej z Lublewa
|
jednocześnie sędzia gdański
|
| 1297–1298
|
Unisław z Lublewa
|
wcześniej podkomorzy i wojewoda gdański
|
| 1303–1304
|
Piotr „Vust”, „Wost”
|
wcześniej podkomorzy gdański
|
| 1304–1314
|
Wojciech
|
wcześniej kasztelan pucki
|
| 1991–2003
|
Jan Curzytek
|
|
| 2003
|
Maciej Werno (kierownik)
|
|
| 2004–2010
|
Krzysztof Ossowski
|
|
| 2010 –
|
Kazimierz Szefler
|
|
BŚ
