GENERALNA DELEGACJA MINISTERSTWA APROWIZACJI W GDAŃSKU (1919–1920)

< Poprzednie

Następne >

Członkowie Generalnej Delegacji Ministerstwa Aprowizacji w Gdańsku

GENERALNA DELEGACJA MINISTERSTWA APROWIZACJI W GDAŃSKU (1919–1920). Trudna sytuacja aprowizacyjna w Polsce po zakończeniu I wojny światowej zmusiła polskie władze do zwrócenia się o wsparcie do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch. Państwa te zgodziły się na udzielenie Polsce pomocy za pośrednictwem Najwyższej Rady Żywnościowej (The Supreme Council of Suplay and Relife), założona z inicjatywy państw alianckich, na której czele stał Herbert Clark Hoover (przyszły prezydent USA), jej pierwsze spotkanie odbyło się 11 I 1919 roku. Kredyt na zakup żywności rząd polski otrzymał od rządu USA. Na dostawy żywności władze Polski podpisały umowę z Amerykańską Misją Żywnościową (nazwa umowna) 30 IV 1919. Według warunków zawieszenia broni Niemcy byli zobowiązani do zapewnienia transportów o charakterze ratunkowym dla Polski przez Gdańsk.

Ponieważ nie zapadły jeszcze decyzje co do statusu prawnego Gdańska (trwała konferencja wersalska), a nowo powstałe państwo polskie nie było sygnatariuszem zawieszenia broni, Polska nie mogła posiadać na terenie Gdańska oficjalnego przedstawicielstwa. Placówka taka powstała więc w ramach Amerykańskiej Misji Żywnościowej. W tym celu do Polski przyjechali jej przedstawiciele, działający jako Amerykańska Administracja Ratunkowa – Misja dla Polski (American Relief Administration – Mission for Poland) w ramach Koalicyjnej Administracji Ratunkowej (Interallied Relief Administration). Transport towarów miał się odbywać drogą morską przez port gdański. Koordynatorem przedsięwzięcia został Mieczysław Jałowiecki, powołany przez ministra aprowizacji Antoniego Minkiewicza 11 I 1919 na stanowisko generalnego delegata Ministerstwa Aprowizacji w Gdańsku (jednocześnie był on delegatem rządu polskiego w Gdańsku, q Delegacja Rządu Polskiego w Gdańsku, 1919–1920). W skład polskiej delegacji wchodzili także: zastępca generalnego delegata Witold Wańkowicz, sekretarz Jan Raue, kadm. q Michał Aleksander Borowski – ekspert do spraw morskich i wojskowych, hrabia Stanisław Potulicki. Członków Generalnej Delegacji Ministerstwa Aprowizacji włączono do Amerykańskiej Misji Żywnościowej i pod jej szyldem przybyli do Gdańska 30 I 1919. Pracując w misji, nie mogli prowadzić działalności polityczną. Biura polskiej delegacji mieściły się w q hotelu Danziger Hof, gdzie zakwaterowano przedstawicieli wszystkich państw pracujących w misji. Generalna Delegacja rozpoczęła działalność 1 lutego, a pierwszy transport żywności przybył z USA 17 II 1919. Do zadań misji należała organizacja przerzutu transportów z portu w głąb Polski q Wisłą oraz q koleją. W tym celu wydzielono specjalną strefę portową w Basenie Wolnocłowym oraz na wyspie q Ostrów. Do dyspozycji był tabor kolejowy ochraniany przez straż i barki rzeczne. Wyładunek i wysyłanie towarów początkowo zlecano miejscowym firmom niemieckim, później polskim: Polsko-Bałtyckie Towarzystwo Handlowe J. Raue i S-ka (Polbal) oraz Warszawskie Towarzystwo Akcyjne Handlu i Żeglugi (dawniej Lilpop). Generalna Delegacja zatrudniała około 150 osób, w końcowym okresie około 190, głównie z Polonii gdańskiej oraz ludności kaszubskiej. Przez Gdańsk do Polski trafiały towary spożywcze (zboże, tłuszcze, cukier, mleko kondensowane, łosoś konserwowy, ser, kakao, pieprz, saletra, herbata, kawa), tkaniny i odzież. Do Polski trafiło około 350 tysięcy ton żywności. Najwięcej od lutego do końca lipca, kiedy to Amerykańska Misja Żywnościowa mogła formalnie działać jako organizacja wojenna na terenie Gdańska. Generalna Delegacja zakończyła działalność w styczniu w 1919 roku wraz z przyjazdem do Gdańska 8 II 1920 q Macieja Biesiadeckiego, który stał na czele q Komisariatu Generalnego RP w Gdańsku i przejął jej kompetencje. BG

Struktura administracyjna Generalnej Delegacji
Centrala	Warszawa	główna księgowość, rachunkowość, kierownictwo transportu, dział informacyjny i sprawozdawczy
Filia	Gdańsk Gdańsk–Port	księgowość i rachunkowość dotyczące wyładunku i ekspedycji towarów wydział techniczny i kantor portowy
Agentura	Mława	biuro tranzytu towarów i rezerwa kierowników pociągu
Agentura wodna	Nieszawa	kontrola transportów na Wiśle