LENARCIAK HENRYK, działacz opozycji demokratycznej

< Poprzednie

Następne >

Delegacja stoczniowców i kierownictwa Stoczni Gdańskiej nad grobem jednego z zabitych stoczniowców na cmentarzu Srebrzysko; w okularach Henryk Lenarciak, 8 V 1971

Henryk Lenarciak (w środku) ze Stanisławem Burym

Tablica upamiętniająca Henryka Lenarciaka na murze przy pomniku Poległych Stoczniowców

Tablica poświęcona Henrykowi Lenarciakowi, ul. Obrońców Wybrzeża 4c

HENRYK LENARCIAK (18 VI 1933 Baranów koło Przasnysza – 3 VIII 2006 Gdańsk), stoczniowiec, opozycjonista, inicjator budowy pomnika Poległych Stoczniowców. Szkołę powszechna ukończył w rodzinnej miejscowości. W latach 1949–1951 uczeń szkoły zawodowej w Szczytnie, ślusarz. W 1952 przerwał naukę (po pierwszym roku) w Liceum Mechanicznym w Kętrzynie, podejmując pracę w Stoczni Gdańskiej. W Stoczni pracował do 1989 (z przerwą w latach 1953–1955 na odbycie służby wojskowej), doszedł do funkcji brygadzisty.

Podczas strajku w grudniu 1970 wybrany do komitetu strajkowego. Jeden z 80 delegatów stoczni prowadzących 25 I 1971 rozmowy z Edwardem Gierkiem, upomniał się wówczas między innymi o pozwolenie na budowę kościoła Najświętszej Maryi Panny Królowej Różańca Świętego w miejscu swojego ówczesnego (od 1960) zamieszkania, na Przymorzu. Wybrany przez stoczniowców przewodniczącym Rady Oddziałowej ZZ Metalowców na Wydziale W-4 Stoczni Gdańskiej. W lutym 1971 wystąpił na konferencji wyborczej związków zawodowych Stoczni Gdańskiej z wnioskiem o odsłonięcie tablicy pamiątkowej lub budowę pomnika Poległych Stoczniowców, mających upamiętniać ofiary z 16 XII 1970. Szykanowany, od 1976 brał udział w spotkaniach Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela i Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża (WZZW). W 1979, przed rocznicą Grudnia 1970 został prewencyjnie zatrzymany przez SB na 48 godzin, w jego obronie zastrajkował stoczniowy Wydział W-4.

W 1980 z ramienia Lecha Wałęsy prowadził kasę Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego Stoczni Gdańskiej. 10 IX 1980 wybrany przewodniczącym Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970; doprowadził do odsłonięcia go po trzech miesiącach, w rocznicę 16 XII 1980. Był gospodarzem uroczystości odsłonięcia, witał przy pomniku kolejnych gości (m.in. w czerwcu 1981 Czesława Miłosza). Uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej 15 X 1982 przeciwko delegalizacji Solidarności. Aresztowany, przetrzymywany był początkowo w Areszcie Śledczym w Gdańsku, następnie osadzony w Zakładzie Karnym w Potulicach, zwolniony po dwóch miesiącach. W maju i sierpniu 1988 uczestnik strajków w Stoczni Gdańskiej.

Od grudnia 1989 skierowany na wcześniejszą emeryturę, dorabiał na pół etatu jako portier w Spółdzielni Niewidomych. Od 1957 żonaty był z Joanną (ur. 1937), ojciec Wiesława (ur. 1958), modelarza okrętowego. Zmarł tragicznie (przechodząc przy czerwonym świetle potrącony został przez tramwaj na Przymorzu, na skrzyżowaniu ul. Chłopskiej i ul. Obrońców Wybrzeża). Pochowany na cmentarzu w Kiełpinie.

Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1981). Pośmiertnie (28 VIII 2006) odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Wolności i Solidarności (2018). Jego działalność przedstawił Edmund Szczesiak w książce Okno na wolność (2005). 28 IV 2018, w rocznicę powstania WZZW, na domu w którym mieszkał przy ul. Obrońców Wybrzeża 4c, odsłonięto upamiętniającą go tablicę pamiątkową. Na wniosek Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Poległych Stoczniowców 1970 Rada Miasta Gdańska 28 XI 2024 przyjęła uchwałę o nadaniu jego imienia skwerowi w Gdańsku-Kokoszkach, na północ od ul. Goplańskiej. JKU