GRALATH DANIEL I, burmistrz Gdańska
| < Poprzednie | Następne > |
DANIEL GRALATH I (30 V 1708 Gdańsk – 23 VII 1767 Gdańsk), burmistrz. Pochodził z rodziny przybyłej do Gd. z Regensburga (Ratyzbony), pierwszy obywatelstwo Gd. uzyskał 1699 kupiec Karl Ludwig, ojciec D. Ukończył q szkołę św. Jana, 1724–28 uczył się w q Gimnazjum Akademickim, 1728 studiował na uniw. w Halle i w Marburgu, 1729 w Lejdzie na fakultetach związanych z prawem, botaniką, medycyną, chemią, fizyką i matematyką. Po podróżach nauk. do Francji i Holandii od 1734 w Gd., gdzie zdobył status pryw. uczonego. W 1738 wybrany do Kwartału Wysokiego (q kwartały), od 1748 jego mistrz. Od 1754 ławnik, od 1758 rajca Głównego Miasta. Podczas wojny siedmioletniej (1756–63) zapobiegł wprowadzeniu wojsk ros. do miasta, co wpłynęło na przyspieszenie jego kariery. W 1762 został burgrabią, nast. łowczym królewskim na Mierzei Wiślanej. W 1763–67 burmistrz. Prowadził badania fiz. z elektrostatyką, pierwszy w świecie wyjaśnił działanie tzw. butelek lejdejskich i odkrył możliwość zwiększania napięcia prądu poprzez łączenie kondensatorów. Założyciel q Towarzystwa Przyrodniczego, dla którego zakupił pierwszy sprzęt, 1755–57 jego prezes. Wyniki badań publikował w rocznikach Towarzystwa „Versuche und Abhandlungen der Naturforschenden Gesellschaft zu Danzig”. Wydał drukiem 3-tomową historię badań nad elektrycznością (Geschichte der Elektrozität, 1747, 1754, i 1756) oraz bibliografię piśmiennictwa dotyczącego elektryczności (Elektrische Bibliothek, 1732–46). Zajmował się doświadczeniami fiz. z ciśnieniem cieczy i powietrza, astronomią (obserwacja Słońca: plamy i zaćmienia, przejście Wenus i Merkurego przed jego tarczą) oraz biologią (badanie parzydełkowców). Od 1752 czł. honorowy Towarzystwa Naukowego w Getyndze. Posiadał jeden z największych księgozbiorów w Gd., ob. w q BG PAN. Jego portret namalował Jacob Wessel. Założyciel Wielkiej Alei (q al. Zwycięstwa). Mieszkał we własnej kamienicy przy Langgasse 40 (ul. Długa). W 1893 w Wielkiej Alei (u wylotu ob. ul. Smoluchowskiego) umieszczono głaz z okolicznościową plakietą, jedna z bocznic alei nosiła jego imię (Gralathstraße, ob. Hoene-Wrońskiego). W 1945 usunięto plakietę, w nowej formie zainstalowana 30 V 2004. W 2010 jego imieniem nazwano pierwszy z nabytych przez władze Gd. tramwajów typu PESA Swing.
