PAŃSTWOWA AKADEMIA MEDYCYNY PRAKTYCZNEJ W GDAŃSKU
| < Poprzednie | Następne > |
PAŃSTWOWA AKADEMIA MEDYCYNY PRAKTYCZNEJ W GDAŃSKU (Staatliche Akademie für Praktische Medizin zu Danzig, SAPMD; od 1940 Akademia Medyczna, Medizinische Akademie Danzig, MAD), uczelnia powołana 4 XII 1934 uchwałą Senatu II Wolnego Miasta Gdańska (WMG). Jej celem było praktyczne nauczanie medycyny jako kontynuacja studiów teoretycznych odbywanych na innych uczelniach wyższych.
Uroczyście otwarta 13 IV 1935 (w obecności m.in. Ministra Zdrowia III Rzeszy). Kliniczne zaplecze dydaktyczne stanowiła baza łóżkowa Szpitala Miejskiego we Wrzeszczu przy Delbrückallee 7 (ul. Dębinki), Szpitala Położnictwa i Chorób Kobiecych przy Schellmühler Weg 1A (ul. Kliniczna) i szpitala diakonis ewangelickich przy Neugarten (ul. Nowe Ogrody), razem około 1500 łóżek. Uczelnia nie miała uprawnień przeprowadzania lekarskich egzaminów dyplomowych.
Na funkcjonowaniu SAPMD silne piętno wywarła sytuacja polityczna II WMG i ideologizacja ówczesnej medycyny niemieckiej, czego wyrazem było powołanie na stanowisko pierwszego dyrektora dr. Helmutha Klucka (1935–1936), aktywnego działacza NSDAP (wykładającego naukę o dziedziczeniu i ochronie czystości rasowej). Jego następca, prof. Erich Großmann (1936–1940), jednocześnie kierownik Wydziału Zdrowia i Opieki Społecznej Senatu II WMG (Senatsabteilung für Gesundheitswesen und Soziales), także członek NSDAP, zorganizował Institut für Erbbiologie und Rassenhygiene (Instytut Higieny Rasowej) w budynku rektoratu SAPMD przy Wallgasse 14 (ul. Wałowa). Niezgadzający się z nazistowską linią polityczną musieli odejść z pracy (zob. Alfred Adam)
Po włączeniu WMG do Trzeciej Rzeszy uczelnia została 29 XI 1940 upaństwowiona zarządzeniem ministra Rzeszy do spraw nauki, wychowania i kształcenia (Reichsminister für Wissenschaft Erziehung und Volksbildung) i otrzymała nazwę Akademii Medycznej w Gdańsku (Medizinische Akademie in Danzig). 15 IV 1940 otrzymała również zgodę na prowadzenie pełnych studiów medycznych, a Wydział Lekarski Akademii od listopada 1940 zyskał prawo nadawania stopni naukowych. Celem podniesienia rangi MAD sprowadzano do Gdańska w latach 1940–1943 za pośrednictwem ministra Bernharda Rusta (Reichsminister für Wissenschaft, Erziehung und Volksbildung) w Berlinie kadrę z obszarów III Rzeszy, m.in. prof. Rudolfa Spannera (Katedra Anatomii i Embriologii w dawnym budynku pallotynów na rogu Hindenburgallee (al. Zwycięstwa) i Delbrückallee (ul. Skłodowskiej-Curie), patologa prof. Augusta Terbrüggera z Greifswaldu oraz okulistę prof. Walthera Philippa Rauha z Lipska. Rektorem (1940–1945) został były senator do spraw zdrowia II WMG (1936–1939), aktualny szef służby zdrowia Okręgu Rzeszy Gdańsk-Prusy Zachodnie Erich Großmann, kierujący w okresie 1939–1940 akcją eksterminacji chorych psychicznie ze szpitali w Kocborowie koło Starogardu Gdańskiego i Świecia. W latach 1944–1945 nastąpiło znaczne ograniczenie działalności MAD w związku z eskalacją działań wojennych i powołaniem do wojska części personelu medycznego.
W marcu 1945 nastąpiła ewakuacja niektórych lekarzy (w tym prof. Rudolfa Spannera i Ericha Großmanna, zob. też Hermann Friedrich Heinrich Klose) oraz chorych (m.in. pacjentek kliniki położniczej) na statku „Ubena” do Silkeborg w Danii. Personel niemiecki, który pozostał i opiekował się chorymi i rannymi w czasie ataku wojsk radzieckich na Gdańsk oraz po zakończeniu działań wojennych, został przymusowo wysiedlony w okresie 1946–1947 (zob. Otto Nast). Po zakończeniu II wojny światowej niektórzy profesorowie MAD (Spanner, Großmann) oskarżani byli o współdziałanie w zbrodniach ludobójstwa. Szczególnie głośna stała się sprawa produkowania w baraku należącym do Katedry Anatomii mydła z ludzkich zwłok (Z. Nałkowska, Medaliony). Mimo to Rudolf Spanner przeszedł pomyślnie proces denazyfikacji (zm. 1960). Przebywający w obozie jenieckim w Fischbeck (pod Hamburgiem) Erich Großmann w czasie starań rządu polskiego o ekstradycję w 1948 popełnił samobójstwo.
