SZPITALE 1793–1945
| < Poprzednie | Następne > |
SZPITALE 1793–1945. Na przeł. XVIII i XIX w., zgodnie z tendencją ogólnoeuropejską, wyodrębniono w Gd. spośród szpitali te, które służyły wyłącznie leczeniu chorych (tzw. proces medykalizacji). Pod wpływem nacisków nadburmistrza Friedricha Leopolda von Schröttera w 1802 przekształcono lazaret w placówkę wyłącznie leczniczą, przyjmującą jedynie chorych ubogich (nieodpłatnie), bez prawa hospitalizacji ubogich zdrowych lub prebendariuszy. Mimo ważnej funkcji w strukturze opieki społ. gminy miejskiej i dofinansowywania z jej funduszy, lazaret do 1874 pozostał w dużej mierze samodzielną fundacją szpitalną. Szybki postęp w naukach med. w 2. poł. XIX w. spowodował wzrost oczekiwań społecznych wobec szpitali jako placówek diagnostyczno-terapeutycznych. Z tej przyczyny, a także z powodu szybkiego wzrostu liczby mieszkańców Gd., w 1. poł. XIX w. powstały 2 pryw. fundacje szpitalne (1853 q Szpital Najświętszej Maryi Panny sióstr boromeuszek, 1857 q szpital diakonis ewangelickich), jednak i one nie zaspokajały w pełni medycznych potrzeb miasta. W 1868 przy ul. Elżbietańskiej, w budynku dawnego q domu dziecka, powstała placówka lecznicza pocz. niezależna od lazaretu (die Krankenstation des Arbeitshauses), przyjmująca od 1875 chorych internistycznych, chirurgicznych, psychiatrycznych i ze schorzeniami skórno-wenerologicznymi (1880 hospitalizowano 140 osób, 1886 – 1117).
Konflikt w kwestiach zarządzania i finansowania między zarządem lazaretu, władzami miejskimi i rejencją spowodował 1874 przejęcie szpitala przez miasto. Zwiększono nakłady finans. i 1885/86 rozbudowano lazaret (q Szpital Miejski przy Sandgrube) oraz przyłączono placówkę przy ul. Elżbietańskiej. Zwiększanie się kosztów opieki med. w poł. XIX w. spowodowało (wzorem innych miast niem.) wprowadzenie w szpitalach Gd. systemu klas pacjentów zależnie od zamożności (3 klasy: I – najbogatsi, II – średniozamożni, III – ubodzy). Leczenie ubogich chorych w lazarecie w 2. poł. XIX w. odbywało się nadal gł. na koszt gminy, co było archaicznym systemem finansowania. Szpitale boromeuszek i diakonis utrzymywały się z ofiarności wiernych oraz ze sprzedaży tzw. abonamentów, uprawniających do leczenia w wypadku choroby. Wprowadzenie 1883 przez kanclerza Ottona von Bismarcka na terenie Niemiec obowiązkowego ubezpieczenia na wypadek choroby nie zmieniło aż do 1914 znacząco struktury finansowania gd. szpitali. Przeniesienie 1911 lazaretu przy Bramie Oliwskiej i lazaretu przy Sandgrube na teren przy ob. ul. Dębinki i utworzenie z obu zakładów q Szpitala Miejskiego, umożliwiło stworzenie nowoczesnej placówki med., nadal zależnej finans. od funduszy gminy miejskiej. W 1912 wzniesiono nowoczesny gmach q Szpitala Chorób Kobiecych przy ob. ul. Klinicznej. W okresie II WMG nie powstały większe placówki lecznictwa zamkniętego. Do ważnych osiągnięć tego okresu należy natomiast powstanie 1935, na bazie Szpitala Miejskiego q Akademii Medycyny Praktycznej. Słabo wykształconą sieć zakładów leczniczych w Gd. wspierały – wzorowane na zakładach ratowniczych Hamburga – stworzone 1806 w 18 różnych punktach miasta zakłady ratownicze (Rettungsanstalten). Sieć szpitali cywilnych w czasach wojen w XIX i XX w. wspomagana była szpitalami wojsk., powstającymi często doraźnie w kośc. lub innych budynkach użyteczności publicznej. Ponadto istniały q szpitale garnizonowe, od 1807 w dawnym q Gimnazjum Akademickim, od 1844 w dawnym q domu poprawy. Obrazu dopełniają nieliczne małe szpitale pryw., najczęściej oferujące usługi chirurgiczne, okulistyczne bądź ginekologiczne (1861 – 1, 1863 – 2, 1900 – 5, 1926 – 17). Szpitale powstałe jeszcze w średniowieczu pełniły (poza lazaretem) do 1945 wyłącznie funkcję przytułków i pozostały samodzielnymi fundacjami, niezależnymi od funduszy gminnych.
Tabela: Szpitale erygowane w latach 1793–1945
Tabela: Wykaz prywatnych klinik do 1945
