ŻYTA JÓZEF, prokurator, radny wojewódzki
JÓZEF ŻYTA (19 XI 1927 Żytniów, pow. wieluński, obecnie oleski – 1 VI 2006 Warszawa), prokurator wojewódzki. Jedyne dziecko robotnika rolnego Jakuba (zm. 1965) i Stanisława z domu Pamuła (ur. 1896). Do 1939 ukończył pięć klas szkoły powszechnej w Żytniowie, w czasie II wojny światowej, od 1940 do stycznia 1945, pracował w niemieckim gospodarstwie rolnym w rodzinnej miejscowości. Po wojnie ukończył szkołę podstawową i średnią, od 1 II 1948 do 1 IX 1949 pracował w starostwie powiatowym w Bielsko-Białej i Oleśnie jako pracownik umysłowy. W latach 1950–1953 odbył studia I stopnia na Wydziale Prawa Uniwersytecie Wrocławskim im. B. Bieruta, studia II stopnia ukończył w 1962 (magister praw). W marcu 1961 odbył kurs dla aktywu partyjnego w Ośrodku Kursów Partyjnych przy Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR w Warszawie.
W trakcie studiów pracował zawodowo jako wychowawca (wykładowca?) i kierownik pedagogiczny w Zakładzie Szkolenia Kadr Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Kątach Wrocławskich – Sośnicy (1 IX 1951 – 31 XII 1953) i w Głuchołazach (1 I 1954 – 15 I 1957). W latach 1957–1990 zatrudniony był w organach prokuratury PRL jako asesor i referendarz śledczy w Prokuraturze Powiatowej w Miechowie (15 I 1957 – 9 I 1959), prokurator powiatowy w Żywcu (9 I 1959 – 14 IX 1961), prokurator powiatowy w Tarnowie (14 IX 1961 – 5 IX 1966), wiceprokurator pełniący funkcję zastępcy prokuratora wojewódzkiego w Krakowie (5 IX 1966 – 9 XII 1968).
Od 9 XII 1968 (prawdopodobnie do 14 III 1969 jako p.o.) do 18 VIII 1978 prokurator wojewódzki w Gdańsku. Od 18 VIII 1978 do 31 V 1984 zastępca prokuratora generalnego PRL, od 1 VI 1984 do 30 III 1990 prokurator generalny PRL. W latach 80. XX wieku brał udział w pracach Komitetu Rady Ministrów ds. Przestrzegania Prawa, Porządku i Dyscypliny Społecznej. W marcu 1989 zmienił prawomocne postanowienie o umorzeniu śledztwa w sprawie Augusta Emila Fieldorfa. W październiku 1989 wystosował do prokuratora generalnego ZSRR Aleksandra Suchariewa pismo z wnioskiem o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.
Od października 1947 był członkiem Organizacji Młodzieży Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR), od 22 VII 1948 Związku Młodzieży Polskiej (ZMP), pełniąc w nim funkcje przewodniczący Miejskiego Komitetu Jedności Organizacji Młodzieżowych (przed zjednoczeniem) w Oleśnie (kwiecień–lipiec 1948), członek prezydium Zarządu Powiatowego ZMP w Oleśnie (lipiec 1948 – wrzesień 1949), przewodniczący Zarządu Wydziałowego ZMP na Uniwersytecie Wrocławskim (luty–czerwiec 1951).
Od października 1947 był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), od 15 XII 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), pełniąc funkcje: I sekretarz Podstawowej Organizacji Partyjnej przy Zakładzie Szkolenia Kadr Centrali Rolniczej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Głuchołazach (1955–1956), członek plenum i członek Komisji Administracyjnej KP PZPR w Żywcu (1960–1961) i Tarnowie (1963–1966), członek Wojewódzkiej Komisji Kontroli Partyjnej przy Komitecie Wojewódzkim (KW) PZPR w Krakowie (1966–1968), w Gdańsku – zastępca członka (1969–1976) i członek KW (1976–1978?) oraz członek i przewodniczący Komisji Wymiaru Sprawiedliwości i Porządku Publicznego KW (1969–1978?), członek Centralnej Komisji Rewizyjnej przy Komitecie Centralnym (KC) PZPR w Warszawie (1986–1990).
Ponadto od 15 I 1957 był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Państwowych i Społecznych Pracowników (ZZPPiS) i jednocześnie Zrzeszenia Prawników Polskich (ZPP); był m.in. wiceprzewodniczącym Zarządu Okręgowego ZPP w Gdańsku. Był też radnym Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku.
Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1964), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1969), Srebrnym (1972) i Brązowym (1969) Medalem „Za Zasługi dla Obronności Kraju”, Odznaką Tysiąclecia Państwa Polskiego (1964), Złotą Odznaką „Za zasługi dla Ziemi Krakowskiej” (1968), Złotą Odznaką ZPP (1969), Złotym Odznaczeniem im. Janka Krasickiego (1970), Odznaką specjalną ORMO (1971).
Od 1954 był żonaty z Krystyną z domu Kruszec (ur. 30 III 1936), ojciec Iwony Grażyny i Zbigniewa Ziemowita. Pochowany na Cmentarzu Komunalnym nr 5 w Gdańsku, tzw. Łostowickim.
Bibliografia:
Archiwum Państwowe w Gdańsku, Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Gdańsku, sygn. 2384/28653, Akta osobowe Józefa Żyty.
Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, sygn. 01210/31, Informacja dot. Józefa Żyty, 10 lipca 1986 r., k. 242–244.
Brzeziński Piotr, Chrzanowski Robert, Nadarzyńska-Piszczewiat Anna, Zbrodnia bez kary. Grudzień 1970 w Gdyni. Przebieg wydarzeń, represje, walka o prawdę, Gdynia 2020.
Kościół katolicki w Trójmieście wobec Grudnia ’70. Dokumenty, oprac. Piotr Abryszeński, Daniel Gucewicz, Leszek Molendowski, Gdańsk–Warszawa 2021.
Kryptonim „Klan”. Służba Bezpieczeństwa wobec NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, t. 2: I Krajowy Zjazd Delegatów, wstęp, wybór i oprac. Dominik Sokołowski, Radosław Żydonik, Gdańsk–Warszawa 2019.
Polska 1944–1991. Informator historyczny. Struktury i ludzie, cz. 1 i 2, red. Aleksander Kochański przy współudziale Elżbiety Ciborskiej, Aleksandra Merkera, Grzegorza Sołtysiaka, Warszawa 2022.
