OELHAF JOACHIM, lekarz, profesor Gimnazjum Akademickiego
| < Poprzednie | Następne > |
JOACHIM OELHAF (Olaff) (12 XII 1570 Gdańsk – 20 IV 1630 Gdańsk), lekarz, profesor gdańskiego Gimnazjum Akademickiego. Syn gdańskiego kupca Joachima (zm. 1580 Gdańsk) i poślubionej w 1568 Elisabeth Bartsch, brat m.in. Andreasa, stryj Petera Oelhafa. W czerwcu 1583, podobnie jak wcześniej (1580) brat, zapiasny został do Gimnazjum Akademickiego w Gdańsku. Jako stypendysta gdańskiej Rady Miejskiej od 1588 studiował w Wittenberdze i Altdorfie, gdzie w 1593 uzyskał doktorat z medycyny.
W latach 1594–1595 przebywał na dworze króla polskiego Zygmunta III Wazy, gdzie skorzystał z doświadczeń nadwornego medyka Jana Baptysty Gemmy. Dzięki stypendium gdańskiej Rady Miejskiej kontynuował studia w Padwie i Montpellier, gdzie w 1600 otrzymał stopień doktora filozofii. W 1602 objął stanowisko fizyka (lekarza) miejskiego w Gdańsku ( fizycy miejscy), zdobył uznanie w mieście pełną poświęcenia działalnością w tym roku podczas wielkiej epidemii dżumy, w wyniku której zmarło około 16 000 gdańszczan.
W 1603 został profesorem anatomii i medycyny w Gimnazjum Akademickim ( Katedra Anatomii), w 1607 został seniorem miejskich lekarzy. Jego prestiż podnosiły odwiedziny u niego króla Zygmunta III Wazy podczas jego pobytów w Gdańsku, otrzymał godność lekarza królewskiego.
Zajmował się anatomią i fizjologią, opierając badania na dokonywanych oględzinach i sekcjach zwłok. W kronice Eberharda Böttischera pod 1605 niezbyt jasno odnotowano przeprowadzenie przez niego badań głowy mężczyzny, sekcji nie budzących wątpliwości dokonał trzech: pierwszą z nich była sekcja zwłok dziecka z patologią wątroby (rok nieznany), drugą w 1609 sekcja zwłok gdańskiego uczonego Bartholomaeusa Keckermanna, wykazująca, iż powodem jego śmierci był zawał serca. Trzecią była – przeprowadzona 28 II 1613 w Gimnazjum Akademickim, w małym refektarzu zespołu pofranciszkańskiego – pierwsza w tej części Europy publiczna sekcja zwłok zmarłego zaraz po urodzeniu w Pruszczu Gdańskim, w rodzinie szewca Bartholomausa Kropa, noworodka płci męskiej z zespołem wad mnogich (matka Anna urodziła 27 II 1613 trojaczki, dwie córeczki zmarły 1 i 2 marca). Wyniki tej ostatniej sekcji zostały opublikowane, dzięki czemu, także poprzez przedruki w pismach innych lekarzy, stała się ona znana w ówczesnym świecie medycznym. Podczas zajęć ze studentami sekcje przeprowadzał głównie na rybach. Zainteresowany botaniką, na miejskich wałach założył mały ogródek służący celom medycznym. Był między innymi autorem traktatu o fizjologii i anatomii (Trias problematum physiologicorum, 1615). Jednym z czołowych jego osiągnięć była też monografia o dżumie De seminario pestilenti... (O nasieniu zarazy..., 1626), wskazująca na nieznane wcześniej powody rozprzestrzeniania się jej w organiźmie człowieka.
19 II 1602 poślubił Annę, córkę Nicolausa Haveradta, ławnika i rajcy gdańskiego, ponownie ożenił się 13 VI 1619 z Anną, córką Johanna Trunk, rajcy malborskiego. Z pierwszego małżeństwa doczekał się czterech synów, w tym Joachima (26 II 1603 Gdańsk – 4 XI 1690 Halle), w czerwcu 1618 zapisanego do Gimnazjum Akademickiego, po studiach dokotra obojga praw i ławnika w Halle, oraz Nicolausa Oelhafa, i dwóch córek, z drugiego trzech synów i trzy córki. Zmarł w wyniku zarażenia się od pacjentów szerzącą się w Gdańsku zarazą, choć wcześniej książę Albrecht Stanisław Radziwiłł zwracał się z prośbą do gdańskiej Rady Miejskiej by ta nie powierzała my zadania leczenia ubogich zadżumionych. Pochowany w kościele Najświętszej Marii Panny. Żegnał go utworem żałobnym m.in. Michael Albinus.
4 VI 2011 jego imię otrzymał gdański tramwaj Pesa Swing 120NaG nr 1029
Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 36, 41, 106.
Pelczar Marian, Oelhaf Joachim, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 23, 1978, s. 580–581.
Szafran Przemysław, Oelhaf Joachim, w: Słownik Biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, t. III, Gdańsk 1997, s. 347–348.
Szarszewski Adam, Oelhaf Joachim, w: Joachim' Oelhaf i jego następcy, red. Adam Szarszewski i Bartłomiej Siek, Gdańsk 2013, s. 33–41.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 1, 342.
