LEHMANN JOHANN WILHELM, lektor języka polskiego
JOHANN WILHELM LEHMANN (11 II 1731 Starogard (Gdański) – 26 IV 1795 Gdańsk), kaznodzieja w kaplicy św. Anny przy kościele św. Trójcy, lektor języka polskiego. Syn Johanna, adiunkta parafii w Kraplau (Kraplewo koło Ostródy), od 1710 pastora w Riesenwalde (Stańkowo powiat Kwidzyn), od 1713 w Sztumie, od 3 IV 1719 do śmierci (1747) w Starogardzie, oraz Reginy Gottlieby, córki Wilhelma Ruphona, pastora kościoła Bożego Ciała w Elblągu.
Do 1739 uczył się w domu, na następnie do 1747 w gdańskiej szkole mariackiej. Korzystając ze stypendium Ottona Dietricha Voegedinga kontynuował naukę w gdańskim Gimnazjum Akademickim. W 1752 był autorem wiersza pochwalnego, napisanego z okazji wyboru na ławnika Starego Miasta Gdańska Heinricha (Johanna) Richtera (1706 Tczew – 1782 Gdańsk) i współautorem wiersza na cześć wracających z Drezna, z rocznego aresztu królewskiego, burmistrza Johanna Wahla i Christiana Gabriela Schrödera (Als die Hochedle, Gestrenge und Hochweise Herren, Herr Johann Wahl, ... und Herr Christian Gabriel von Schröder ... im Jahr 1752. den 19. Junii aus Dresden hier glücklich anlangeten ...). Jeden z respondentów dysputy odbytej w gimnazjalnym Auditorium Maximum 17 V 1753 pod przewodnictwem Gottlieba Wernsdorffa (Fabvlarem historiam de Baccho ex mosaica confictam havd esse, contra Hvetivm aliosqve dispvtant ...). Gimnazjum kończył przygotowaną pod kierunkiem Beniamina Groddecka rozprawą De punctis Hebraerorum vocalibus.
W 1754 studiował w Królewcu, w 1755 w Rostocku. Po powrocie do Gdańska 28 VII 1759 złożył egzaminy przed Ministerium Duchownym i został jego kandydatem na kościelne stanowisko. W 1764 został kaznodzieją w Domu Poprawy na Zamczysku, od 1772 był pastorem w Helu. 26 X 1786 został kaznodzieją polsko-ewangelickim w kaplicy św. Anny i jednocześnie lektorem języka polskiego w Gimnazjum Akademickim. Na urząd wprowadził go Gottlieb Wernsdorff. Udzielał także prywatnych lekcji języka polskiego.
Od 1760 żonaty (imię żony nieznane), miał trzech synów: Carla Friedricha, od 1784 ucznia Gimnazjum Akademickiego (od 1805 żonatego, ojca z kolei Johanna Carla Friedricha (9 VIII 1807 – pochowany 29 IX 1875 na Cmentarzu Garnizonowym), kapitana korwety); Augusta Johanna Wilhelma, od 1788 ucznia Gimnazjum Akademickiego oraz Jakoba Wilhelma, od 1799 ucznia tegoż. Od 1773 po raz drugi żonaty był z Florentyną z domu Wannmacher. Ojciec pięciu córek, z których dwie zmarły w dzieciństwie.
Zmarł w ubóstwie po trapiącej go przez cztery miesiące ciężkiej chorobie. Pochowany 4 V 1795.
Bibliografia:
Pniewski Władysław, Język polski w dawnych szkołach gdańskich, Gdańsk 1938, s. 135–136.
Prätorius Ephraim, Dantziger-Lehrer Gedächtniβ..., Danzig und Leipzig, 1760, s. 14, 32, 71, 79, 80, 96.
Rhesa Ludwig, Kurzgefaßte Nachrichten von allen seit der Reformation an den evangelischen Kirchen in Westpreuszen angestellten Predigern, Königsberg 1834, s. 62, 127, 136, 244, 249.
Weichbrodt Dorothea, Patrizier, Bürger, Einwohner der Freien und Hansestadt Danzig in Stamm- und Namentafeln vom 14.–18. Jahrhundert, Klausdorf–Schwentine 1986–1992, Bd. 3, 210.
