PANIENKA Z OKIENKA, powieść
| < Poprzednie | Następne > |
„PANIENKA Z OKIENKA”, tytuł powieści wydanej w 1898 w Warszawie (pierwodruk pt. Panienka ukazał się w 1893 w „Biesiadzie Literackiej”). Autorka, Jadwiga Łuszczewska, pseudonim Deotyma (1834–1908), poetka i powieściopisarka, opublikowała kilka zbiorów wierszy i powieści, spośród których Panienka z okienka cieszyła się największym powodzeniem. Kilkanaście razy wznawiana, doczekała się adaptacji scenicznej, radiowej i filmowej (1964, reżyseria Maria Kaniewska) oraz przeróbki na libretto opery Tadeusza Paciorkiewicza (Romans gdański, 1964). Akcja powieści, skonstruowana według schematu sensacyjno-przygodowej narracji (intryga, uwięzienie, porwanie), toczy się w Gdańsku w XVII wieku i skupia wokół historii pięknej Hedwigi, wychowanki gdańskiego mieszczanina, o której rękę zabiega porucznik marynarki Kazimierz Korycki.
W Gdańsku sztuka „Panienka z okienka” wystawiona została po raz pierwszy 7 VII 1932 w Domu Polskim przy obecnej ul. Wałowej przez amatorski zespół uczniów Polskich Szkół Handlowych w II Wolnym Mieście Gdańsku, według scenariusza i w reżyserii Eugenii Adamczykowej (zginęła w 1944 w powstaniu warszawskim), grana była następnie kilkakrotnie także w Gdyni i w Tczewie. Po II wojnie światowej wystawiono ją po raz pierwszy w 1958 w Wojewódzkim Domu Kultury w Ratuszu Starego Miasta, w adaptacji Eugenii Kochanowskiej, reżyserii Marii Chodeckiej, z muzyką Adolfa Wiktorskiego i w choreografii Krystyny Gruszkówny.
Panienkę z okienka przypominać miała mechaniczna figura-biust (zaprojektowana przez rzeźbiarkę Ewę Topolan, konstrukcję wykonał Tadeusz Nowosielski), ukazująca się o godzinie 13.03 (w sezonie - od maja do września - także o 15.00 i 17.00) od 1 VI 2001 do 2018 (do czasu zepsucia się mechanizmu i przejścia na emeryturę twórcy mechanizmu) w owalnym oknie Nowego Domu Ławy (sąsiadującego z Dworem Artusa). Pokazowi towarzyszyła melodia Martiniego il Tedesco ,,Plasir d’amour”, wygrywana przez carillon Ratusza Głównego Miasta.
Początkowo co dwa lata, następnie corocznie, a później sporadycznie, spośród kandydatek-gdańszczanek w wieku 18-23 lat, wybierana jest Panienka z Okienka, która uczestniczy w różnych uroczystościach miejskich. Pamięć o autorce powieści utrwala ul. Deotymy we Wrzeszczu, imię Panienki z Okienka nosi przedszkole przy ul. Bednarskiej.
