PAŁAC OPATÓW
| < Poprzednie | Następne > |
PAŁAC OPATÓW, Oliwa, ul. Cystersów 18, dawna rezydencja opatów cysterskich, ob. w q Parku im. Adama Mickiewicza. Składa się z 2 dwukondygnacyjnych budynków. Starsze skrzydło wsch. (Stary Pałac Opatów) pochodzi z XV w. Zachowało się got. sklepienie krzyżowe piwnicy i układ cegieł w części murów. Zniszczony 1577, odbudowany przez opata q Kaspra Geschkaua. Na podstawie wzmianki o odbudowie w kronice klasztoru powstała tradycja o usytuowaniu budynku na miejscu dawnej rezydencji książąt gd. (q Sobiesławice). 10 III 1637 rozpoczęto budowę nowego, płd. skrzydła rezydencji (Nowy Pałac Opatów). Przed 1740 został przebudowany z polecenia opata q Franciszka Zaleskiego, a 1754–56 ponownie z polecenia opata q Jacka Rybińskiego. Powstał rokokowy, dwukondygnacyjny budynek nakryty mansardowym dachem z lukarnami, wysuniętym trzykondygnacyjnym ryzalitem i podcieniami otwartymi do ogrodu. Ściany ozdobione stiukowymi ornamentami. Na piętrze sala muz. ozdobiona rokokowymi sztukateriami. Budynek przylega do muru obronnego otaczającego q klasztor cystersów w Oliwie. Po śmierci Rybińskiego w pałacu rezydowali ostatni opaci oliwscy: q Karl von Hohenzollern-Hechingen i q Joseph von Hohenzollern-Hechingen. Po kasacie klasztoru i śmierci 1836 ostatniego opata, pałac przeszedł na własność króla prus. W 1840–50 mieszkał tu emerytowany prezydent gd. policji Dagobert Rodrich von Vegesack (1769–1850), po nim pruscy gen. z gd. jednostek wojsk. W 1869–88 rezydowała tu q Maria von Hohenzollern-Hechingen (1808–88), za której czasów zlikwidowano zach. część galerii podcieniowej. Po jej śmierci budynek wykorzystywali urzędnicy prus., potem administracja gminy Oliwa. Rozważano wykorzystanie pałacu jako lokalu rozrywkowego. Poddany renowacji, od 1 V 1927 siedziba q Muzeum Krajowego Historii Gd. Wykorzystywany pod koniec II w. świat. jako magazyn, spłonął 1945 podpalony przez Niemców. Odbudowany 1958–65 staraniem Muzeum Pomorskiego (q Muzeum Narodowe), które zajęło płd. skrzydło na siedzibę Działu Etnograficznego. We wsch. skrzydle do lat 90. XX w. mieścił się q Inst. Budownictwa Wodnego PAN. Gromadzone zbiory muzealne pozwoliły na otworzenie 1970 Działu Sztuki Współczesnej. Po przeniesieniu 1988 zbiorów etnograficznych do Spichlerza Klasztornego (q klasztor cystersów w Oliwie), stał się siedzibą zajmującego oba budynki samodzielnego Oddziału Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego, prezentującego stałą ekspozycję sztuki współczesnej i czasowe wystawy tematyczne.
