HAKENBERGER ANDREAS, kompozytor, patron ronda
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ANDREAS''' (Andrysz) '''HAKENBERGER''' (Hackenberger | + | '''ANDREAS''' (Andrysz) '''HAKENBERGER''' (Hackenberger, Akenberger) (1574 Kremmin (Krzemień, obecnie pow. Stargard Szczeciński) – pochowany 5 VI 1627 Gdańsk), kompozytor. Katolik. W 1587 wpisany na listę studentów uniwersytetu Viadrina (Frankfurt nad Odrą) jako Andreas Hackenbergh Crommensis. Od 1602 do 1607 członek kapeli Zygmunta III Wazy. W 1607 dwukrotnie składał [[RADA MIEJSKA | Radzie Miejskiej]] Gdańska petycje o zatrudnieniu na wakujące od 1602 stanowisku kapelmistrza [[LUTERANIE | luterańskiego]] gdańskiego [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Najświętszej Marii Panny]] (NMP), konkurując między innymi z działającym w Szczecinie Philippem Dulichiusem (1562–1631) oraz [[FÖRSTER CASPER sen. | Casprem Försterem sen.]]. Posadę kapelmistrza kościoła NMP, równoznaczną ze stanowiskiem kapelmistrza Rady Miejskiej, otrzymał 27 IV 1608, choć pierwsze wynagrodzenie wypłacono mu już 31 marca. |
| − | kapelmistrza [[LUTERANIE | luterańskiego]] gdańskiego [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła | + | Niezadowolonym z wyboru katolika odpowiadał, że jest muzykiem, a nie teologiem.<br/><br/> |
| − | Autor czterech zbiorów utworów polifonicznych oraz dwóch mszy, kompozycji wokalnych o tematyce religijnej i świeckiej. Do muzyki religijnej używał tekstów łacińskich, do świeckich – niemieckich. Najstarszym jego zachowanym utworem jest pięciogłosowy motet ''In die magna'', wydany w Krakowie w 1604, w | + | Do 1614 udało mu się powiększyć personel Kapeli Rady Miejskiej do znaczącej liczby 14 śpiewaków i 11 instrumentalistów, dzięki czemu mógł prezentować swoje wieloobsadowe, polichóralne utwory, które zgodnie z ówczesną praktyką wykonywano z towarzyszeniem instrumentów. |
| − | Do najbardziej znanych należą utwory z dwóch ostatnich zbiorów, w których znajduje się kilkadziesiąt łacińskich motetów opartych na modnej wówczas technice polichóralnej ''cori spezzati'' | + | Autor czterech zbiorów utworów polifonicznych oraz dwóch mszy, kompozycji wokalnych o tematyce religijnej i świeckiej. Do muzyki religijnej używał tekstów łacińskich, do świeckich – niemieckich. Najstarszym jego zachowanym utworem jest pięciogłosowy motet ''In die magna'', wydany w Krakowie w 1604, w kolekcji Wincentego Liliusa. W 1610 wydano w Gdańsku zbiór jego kompozycji świeckich, ''Newe deutsche Gesänge'', które napisał według wzorów włoskiego madrygału na pięć i osiem głosów. Zawarte w nim utwory wielogłosowe wykonywane były najprawdopodobniej w [[DWÓR ARTUSA| Dworze Artusa]]. W 1612 opublikowano łacińskie ''tricinia'' do tekstów św. Bernarda (''Odaria Suavissima ex Mellifluo D. Bernardi Jubilo delibata trium vocum'').<br/><br/> |
| − | + | Do najbardziej znanych jego kompozycji należą utwory z dwóch ostatnich zbiorów, w których znajduje się kilkadziesiąt łacińskich motetów opartych na modnej wówczas technice polichóralnej ''cori spezzati'', przeznaczonych na przeciwstawione sobie dwa lub trzy chóry, rozmieszczone często w różnych częściach kościoła. Wydany w 1615 w Szczecinie, a dedykowany arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wawrzyńcowi Gembickiemu, zbiór ''Sacri modulorum'' zawiera 21 ośmiogłosowych utworów. Wydany we Frankfurcie w 1617 druk, dedykowany królowi Zygmuntowi III Wazie, ''Harmonia sacra'' obejmuje 41 motetów na dwa lub trzy chóry. <br/><br/> | |
| + | Pod koniec życia borykał się z problemami finansowymi. Był trzykrotnie żonaty, w wypadku obu pierwszych żon znane są tylko daty ich pochówków w katolickim [[KOŚCIÓŁ ŚW. MIKOŁAJA| kościele św. Mikołaja]] (22 III 1612 oraz 3 IV 1625), trzecią żoną była poślubiona 31 I 1627 gdańszczanka Dorota Bochińska. Pochowany w kościele św. Mikołaja, funkcję kapelmistrza przejął po nim w 1627 Casper Förster sen.<br/><br/> | ||
| + | O popularności jego dzieł poza Gdańskiem świadczy pięćdziesiąt pięć kompozycji, które skopiowano w słynnej ''Tabulaturze Pelplińskiej'', datowanej na lata 30. i 40. XVII wieku. Od 2004 patron ronda przy skrzyżowaniu ulic Schuberta, Beethovena i [[TRZY LIPY | Trzy Lipy]]. {{author: DP}} {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 13:57, 24 wrz 2022
ANDREAS (Andrysz) HAKENBERGER (Hackenberger, Akenberger) (1574 Kremmin (Krzemień, obecnie pow. Stargard Szczeciński) – pochowany 5 VI 1627 Gdańsk), kompozytor. Katolik. W 1587 wpisany na listę studentów uniwersytetu Viadrina (Frankfurt nad Odrą) jako Andreas Hackenbergh Crommensis. Od 1602 do 1607 członek kapeli Zygmunta III Wazy. W 1607 dwukrotnie składał Radzie Miejskiej Gdańska petycje o zatrudnieniu na wakujące od 1602 stanowisku kapelmistrza luterańskiego gdańskiego kościoła Najświętszej Marii Panny (NMP), konkurując między innymi z działającym w Szczecinie Philippem Dulichiusem (1562–1631) oraz Casprem Försterem sen.. Posadę kapelmistrza kościoła NMP, równoznaczną ze stanowiskiem kapelmistrza Rady Miejskiej, otrzymał 27 IV 1608, choć pierwsze wynagrodzenie wypłacono mu już 31 marca.
Niezadowolonym z wyboru katolika odpowiadał, że jest muzykiem, a nie teologiem.
Do 1614 udało mu się powiększyć personel Kapeli Rady Miejskiej do znaczącej liczby 14 śpiewaków i 11 instrumentalistów, dzięki czemu mógł prezentować swoje wieloobsadowe, polichóralne utwory, które zgodnie z ówczesną praktyką wykonywano z towarzyszeniem instrumentów.
Autor czterech zbiorów utworów polifonicznych oraz dwóch mszy, kompozycji wokalnych o tematyce religijnej i świeckiej. Do muzyki religijnej używał tekstów łacińskich, do świeckich – niemieckich. Najstarszym jego zachowanym utworem jest pięciogłosowy motet In die magna, wydany w Krakowie w 1604, w kolekcji Wincentego Liliusa. W 1610 wydano w Gdańsku zbiór jego kompozycji świeckich, Newe deutsche Gesänge, które napisał według wzorów włoskiego madrygału na pięć i osiem głosów. Zawarte w nim utwory wielogłosowe wykonywane były najprawdopodobniej w Dworze Artusa. W 1612 opublikowano łacińskie tricinia do tekstów św. Bernarda (Odaria Suavissima ex Mellifluo D. Bernardi Jubilo delibata trium vocum).
Do najbardziej znanych jego kompozycji należą utwory z dwóch ostatnich zbiorów, w których znajduje się kilkadziesiąt łacińskich motetów opartych na modnej wówczas technice polichóralnej cori spezzati, przeznaczonych na przeciwstawione sobie dwa lub trzy chóry, rozmieszczone często w różnych częściach kościoła. Wydany w 1615 w Szczecinie, a dedykowany arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wawrzyńcowi Gembickiemu, zbiór Sacri modulorum zawiera 21 ośmiogłosowych utworów. Wydany we Frankfurcie w 1617 druk, dedykowany królowi Zygmuntowi III Wazie, Harmonia sacra obejmuje 41 motetów na dwa lub trzy chóry.
Pod koniec życia borykał się z problemami finansowymi. Był trzykrotnie żonaty, w wypadku obu pierwszych żon znane są tylko daty ich pochówków w katolickim kościele św. Mikołaja (22 III 1612 oraz 3 IV 1625), trzecią żoną była poślubiona 31 I 1627 gdańszczanka Dorota Bochińska. Pochowany w kościele św. Mikołaja, funkcję kapelmistrza przejął po nim w 1627 Casper Förster sen.
O popularności jego dzieł poza Gdańskiem świadczy pięćdziesiąt pięć kompozycji, które skopiowano w słynnej Tabulaturze Pelplińskiej, datowanej na lata 30. i 40. XVII wieku. Od 2004 patron ronda przy skrzyżowaniu ulic Schuberta, Beethovena i Trzy Lipy.
