KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA

[[File:Kościół św. Ducha, Der Stadt Dantzigk..., 1687.JPG|thumb|Kościół św. Ducha, Der Stadt Dantzigk..., 1687]]'''KOŚCIÓŁ ŚW. DUCHA''', Główne Miasto. Pierwszy szpital wraz z kaplicą pod tym wezwaniem powstał w poł. XIV w. w rejonie ob. ul. św. Ducha, jeszcze w tym stuleciu przeniesiony w rejon IV. Damm (ul. Grobla IV). Początkowo niewielka kaplica po płd.-wsch. stronie q Szpitala św. Ducha, niewielka, dwuprzęsłowa. Od płn. miała wewnętrzny balkon-emporę, być może połączoną ze szpitalem, łączącą się dwoma arkadami z wnętrzem. Podczas rozbudowy szpitala w 1. ćwierci XV w. wzniesiono nową kaplicę na zach. od istniejącej i po płd. stronie nowych zabudowań szpitala. Budynek szpit., niższy i krótszy, połączony był z nawą kaplicy 5 arkadami, umożliwiającymi chorym bezpośrednie uczestnictwo w nabożeństwach. Pośrodku dwuspadowego dachu nawy istniała późnogotycka sygnatura, ośmiokątna o spiczastym hełmie. Od 1557 w rękach protestantów. Po wybudowaniu 1647 nowe- go budynku szpitala, dotychczasową kaplicę zmieniono w wolno stojący kościół. W 1780–82 Rada Miejska sfinansowała przebudowę wnętrz. Założono stiukowy strop w nawie, wybudowano 2 empory (płn. i zach.) oraz prospekt organowy. W 1807 spłonęła sygnaturka i już jej nie odtworzono, ostatnim jego luter. pastorem był Johann Wilhelm Linde (1760–1840), 1840–54 obiekt nie był użytkowany, zakupiła go gmina staroluterańska (q luteranie) z przeznaczeniem na cele sakralne. W 1945 poważnie zniszczony (dach, strop i całe wyposażenie, część szczytu zach.). Zachowały się sklepienia prezbiterium. W 1957–59 odbudowany i połączony z nowo powstałą szkołą przy ul. Grobla IV (w dawnej nawie umieszczono salę gimnastyczną). Zrezygnowano z zachowania autentyku na rzecz prostszych rozwiązań, np. zniszczono uszkodzone sklepienia i wybudowano nowe (po podwyższeniu ścian), oryginalne wsporniki zastąpiono jednakowymi nowymi, podwyższono również ściany nawy. Wewnątrz założono betonowy strop na wys. nasad arkad, który to podział widoczny jest od zewnątrz (przedzielenie okien). Budynek szkolny dobudowano do płd. ściany kościoła, co spowodowało przecięcie hist. przebiegu ul. Tobiasza. Kościół orientowany w kierunku wsch. Prezbiterium, będące najstarszą częścią, umieszczone od wsch. (funkcję tę przejęła kaplica z ok. poł. XIV w.) o wymiarach: 6,8 × 10 m. Wschodnie zamknięcie trójboczne, a narożniki podkreślono zewnętrznymi przyporami. W ścianach wąskie ostrołukowo przesklepione okna z głębokimi ukośnymi glifami (rozchyleniem ościeża okiennego pozwalającym na wprowadzenie większej ilości światła przy stosunkowo małej szerokości okna). W płn. ścianie widoczne arkady z XIV w. Prezbiterium przesklepione gwiaździście na obecnie jednakowych wspornikach ze sztucznego kamienia (pierwotnie wsporniki były zróżnicowane). Dach nad prezbiterium nieco niższy niż dach nawy. Nawa na planie nieregularnego prostokąta, o wymiarach 8,5 m × 24 m, przekryta była stiukowym stropem. Obecnie podzielona żelbetowym stropem na 2 kondygnacje. Trójkątny zach. szczyt, podzielony gzymsem, powyżej którego znajduje się 5 ostrołukowych blend (pierwotnie ozdobionych maswerkami – dekoracyjnym podziałem otworu okiennego, tworzącym różnego kształtu ornamenty). Poniżej gzymsu gładka ściana z usytuowanymi niesymetrycznie oknami. Pod wsch. oknem zamurowane ob. dawne gł. wejście. {{author: GS }}<br /><br />Tabela: Pastorzy kościoła św. Ducha [[Category: Encyklopedia]]