KALENDARZE

[[File:Kalendarze gdańskie na rok 2011 poświęcone Janowi Heweliuszowi .JPG|thumb|Kalendarze gdańskie na rok 2011 poświęcone Janowi Heweliuszowi ]]KALENDARZE (prognostyki, almanachy), rodzaj wydawnictwa drukowanego w formie książkowej, zawierającego tabele miesięczne z dodatkowymi informacjami. Pierwszy zachowany egzemplarz gd. Prognosticum oder Practica… sporządził na 1577 q Wilhelm Misocacus. W XVII i XVIII w. Gd. stał się jednym z gł. ośrodków wydawania kalendarzy niemieckojęzycznych. W okresie nowożytnym ich wydawanie było bardzo dochodowe, dlatego dla jednego roku drukowano w każdej oficynie po kilka tytułów. Sporządzaniem ich zajmowali się gł. profesorowie matematyki, fizyki i astronomii q Gimnazjum Akademickiego. Wśród redaktorów byli m.in. q Peter Krüger, q Friedrich Büthner, Heinrich Kühn. W 1698–1810 w Gd. wychodziła najdłuższa w nowożytnej Polsce seria kalendarzy: Neuer und alter Kunst- und Tugend-Calender, zapoczątkowana przez q Paula Patera. Kalendarze gd. miały tradycyjny układ: strona tytułowa, dedykacja, wstęp, kalendarium właściwe, prognostyk, dodatek lit., spis jarmarków w Polsce i Europie oraz gd. kursów pocztowych. W kalendarium często zamieszczano porady gosp. i zdrowotne, w części prognostykarskiej przepowiadano pogodę na dany rok, zagrażające choroby oraz ważne wydarzenia polit. i społ. Dodatek lit. stanowiły artykuły popularnonaukowe, umoralniające oraz ciekawostki, często o charakterze egzotycznym. W XVIII w. kalendarze gd. jako jedne z pierwszych w Polsce zrezygnowały z astrologicznych, nienaukowych przepowiedni, w zamian starano się upowszechniać na ich łamach wiedzę zgodną z oświeceniowymi standardami. Na przeł. XVIII/XIX w. popularność kalendarzy gd. spadła, w okresie późniejszym drukowano w Gd. gł. kalendarze rel. Od 1970 wydawany jest Kalendarz gdański, budową zbliżony do terminarza, zawierający artykuły autorów związanych z Pomorzem. {{author: PP}} [[Category: Encyklopedia]]