KONWIZOR MIECZYSŁAW, komendant wojewódzki MO w Gdańsku

Wersja z 13:49, 12 kwi 2022

MIECZYSŁAW KONWIZOR (Moshe Konwizor, Ferstman) (26 IV 1905 Poznań – po 1965, poza krajem), pierwszy komendant wojewódzki Milicji Obywatelskiej (MO) w Gdańsku. Pochodził z rodziny żydowskiej, syn nauczyciela szkoły średniej Szymona vel Abrahama i Marii z domu Ajsynowicz. Brat Gizellii Paw, zmarłej w Australii. W 1922 ukończył Miejskie Gimnazjum Filologiczne Męskie im. Adama Asnyka w Kaliszu. W latach 1923–1928 studiował nauki ścisłe na uniwersytecie w Jenie (inżynier), następnie do 1929 odbył czynną służbę wojskową i ukończył Szkołę (Batalion) Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 7 w Śremie (plutonowy podchorąży). Później dwukrotnie brał udział w ćwiczeniach wojskowych (1930, 1933).

Uczestnik kampanii wrześniowej 1939, między innymi brał udział w walkach o Warszawę. Ciężko ranny leczył się w Szpitalu Ujazdowskim. Po ewakuowania szpitala przez Niemców ostatecznie trafił do lazaretu na Górze Kalwarii, z którego uciekł i przedostał się do ZSRR. Pracował jako inżynier w budownictwie, a także w zakładach optycznych i jako nauczyciel prywatny. Po wybuchu wojny niemiecko-rosyjskiej wcielony został do Armii Czerwonej (796 Pułk Strzelecki). Uczestnik walk o Lwów, Kijów, ranny pod Kalininem (1942). Pisarz batalionu pracy, następnie inżynier dyspozytor w budownictwie wojennym, zdjęty ze stanowiska za popełnione przestępstw gospodarczych. Od 15 V 1943 służył w szeregach 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Uczestnik bitwy pod Lenino (ranny), o Dęblin, Piotrkowice, Pragę i Jabłonną. Początkowo dowódca kampanii, następnie zastępca dowódcy batalionu, ostatecznie pomocnik szefa sztabu. Od maja 1944 kapitan piechoty.

20 I 1945 przeniesiony do MO na stanowisko zastępcy komendanta wojewódzkiego w Łodzi. Za popełnione kradzieże na cywilach i nadużycia trafił na 10 dni do aresztu Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, śledztwo umorzono i powrócił do służby. Od 21 III 1945 był zastępcą komendanta wojewódzkiego MO do spraw operacyjnych w Poznaniu. 3 IV 1945 wyznaczony został na komendanta wojewódzkiego MO w Gdańsku, do którego przybył na czele sformowanej milicyjnej grupy operacyjnej. Po założeniu 7 kwietnia Komendy Wojewódzkiej MO przy Neugarten 27 (ul. Świerczewskiego, ul. Nowe Ogrody) zalegalizował już istniejące placówki milicyjne i zorganizował kolejne. Korzystając ze znajomości z wpływowymi osobami w Gdańsku, mimo popełniania kolejnych przestępstw gospodarczych i personalnych względem podwładnych, przez dłuższy czas pozostawał bezkarny. Awansował na majora MO, otrzymał kolejne odznaczenia (Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski i medal „Za Odrę, Nysę i Bałtyk”). Jego działalnością zainteresował się Wydział Specjalny Komendy Głównej MO oraz Wydział do spraw Funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. 27 III 1946 stracił stanowisko, 14 kwietnia – na polecenie komendanta głównego MO – został zawieszony w czynnościach służbowych. Po niewykonaniu obowiązkowego stawienia się do KG MO został 20 kwietnia aresztowany i mocą rozkazu ministra bezpieczeństwa publicznego z 10 sierpnia został zwolniony z MO. W tym czasie prawdopodobnie udało mu się zbiec do Szwecji, z której po kilku tygodniach został jednak odesłany, osądzony i umieszczony w jednym z obozów pracy. Po kilku tygodniach, wskutek amnestii i zapewne różnych znajomości, odzyskał wolność. Pod koniec 1946 toczono przeciwko niemu śledztwo w sprawie jednego z dawnych nadużyć, jednak i tu skorzystał z amnestii.

W początkach 1947 pracował jako pośrednik handlowy w warszawskiej firmie „Transeuropa”. Po dokonaniu kolejnego poważnego przestępstwa (przywłaszczył sztuczną biżuterię, którą miał przekazać sztabowi marszałka Konstantego Rokossowskiego) udało mu się zmylić polskie służby i na początku 1948 zbiec do Izraela. Występował tam jako Moshe Konwizor, syn Abrahama, ożenił się z Eriką (zm. 1954).

Przez długie lata rozpracowywany był przez polskie służby. Ustaliły one, że po przybyciu do Izraela podjął służbę w tamtejszych organach bezpieczeństwa, między innymi kierował ochroną jednego z lotnisk. W 2 połowie lat 50. XX wieku miał być zatrudniony na stanowisku szefa bezpieczeństwa okręgu Tel-Aviv. Przynajmniej od początku 1958, służąc w wywiadzie izraelskim, przebywał w Austrii, jego zadaniem była inwigilacja obywateli polskich przebywających za granicą. Dla lepszego utajnienia, w Izraelu rozpuszczono plotkę o jego wyjeździe do Australii. Miał mieszkać w Baden koło Wiedni, miejscowości znanej z kasyna stanowiącego „miejsce schadzek międzynarodowych kryminalistów i agentów obcego wywiadu”. W 1965 wyjechał do jednego z krajów Europy Zachodniej. Prawdopodobnie zakończył wówczas swoją współpracę z izraelskim wywiadem. Niemniej jednak sprawę jego rozpracowywania przez polskie służby zamknięto dopiero w 1975. KF