RUFF KARL OTTO, profesor Technische Hochschule Danzig

Wersja z 13:37, 27 lut 2022

KARL OTTO RUFF (30 XII 1871 Schwäbisch Hall (Badenia–Wirtembergia) – 17 IX 1939 Wrocław), chemik, profesor Technische Hochschule Danzig (THD). Jeden z jedenaściorga dzieci inżyniera i radcy kolejowego Gottlieba Wilhelma (8 IV 1830 Ludwigsburg (Badenia–Wirtembergia) – 1 II 1907 Schwäbisch Hall) i Emilie Mathilde z domu Dietrich (27 IX 1840 Oberöwisheim (obecnie dzielnica Kraichtal koło Karlsruhe) – 9 X 1883 Schwäbisch Hall).

Po ukończeniu gimnazjum humanistycznego w rodzinnej miejscowości, w latach 1889–1891 uczył się zawodu aptekarza w Stuttgarcie, u Radcy Dworu Christiana Vögelena. Równolegle uczęszczał na wykłady z chemii do Carla Magnusa von Hella (1849–1926) na stuttgarckiej Technische Hohschule. Po egzaminie na pomocnika aptekarskiego odbył w latach 1891–1894 praktykę w Cuvet (Szwajcaria), Hamburgu, Berlinie i Londynie. Od 1894 studiował chemię i farmację na Uniwersytecie Berlińskim, od drugiego roku studiów był wolontariuszem w Laboratorium Emila Fischera (1852–1919) w I. Instytucie Chemicznym tegoż uniwersytetu, a następnie jego asystentem pomocniczym, prowadził też Zakład Chemii Nieorganicznej i Analitycznej. W 1896 zdał państwowy egzamin aptekarski, w 1897 uzyskał doktorat (promotor Oskar Piloty (1866–1915)). Następnie asystent swego promotora, w 1901 habilitował się z tematyki cukrowej pracą Synthese von Zuckern: neue Methode zum Abbau der Aldosen (Syntezy w grupie cukrów; nowa metoda degradacji aldoz), wydaną drukiem jako pomoc dydaktyczna dla studentów chemii, a opisana metoda stała się istotnym elementem badań Emila Fischera, zwieńczonych Nagrodą Nobla w 1902.

Po habilitacji nadasystent, z braku chemików nieorganików skierowany w 1902 przez Emila Fischera na kurs wakacyjny do prof. Wilhelma Ostwalda (1853–1932) na uniwersytecie w Lipsku i powołany do utworzenia katedry chemii nieorganicznej na powstającej THD w Gdańsku. W 1903 profesor nadzwyczajny i przełożony Oddziału Chemii Uniwersytetu Berlińskiego, jednocześnie (od 1902) współpracownik Alberta Carstena, szczegółowo projektujący wewnętrzną zabudowę i podstawowe wyposażenie budynku Chemii THD. W Gdańsku od 1904, profesor zwyczajny, założyciel i do 1916 kierownik Katedry Chemii Nieorganicznej THD. W latach 1906/1907, 1908/1909, 1911/1912, 1913/1914, 1914/1915 i 1915/1916 dziekan Wydziału Chemii. Wygłaszał także odczyty w gdańskim Towarzystwie Przyrodniczym, eksperymentował z wytwarzaniem naczyń ceramicznych z glinek wschodniopruskich, odpornych na wysokie temperatury. Niektóre eksponaty zaprezentował na wystawie wyrobów ceramicznych w Olsztynie i otrzymał za nie złoty medal (Gewerbeausstellung, 1910).

W 1916 opuścił Gdańsk, obejmując takie samo stanowisko w Politechnice Wrocławskiej, a od 1933 również na Wydziale Filozoficznym Śląskiego Uniwersytetu Fryderyka Wilhelma we Wrocławiu. Decyzja wyjazdu z Gdańska związana była z brakiem opału i zasilania budynku Chemii w energię elektryczną, niezbędną w jego pracach badawczych. Opuszczając Katedrę, rekomendował na swoje miejsce Hansa von Wartenberga. W 1937 przeszedł na emeryturę.

We Wrocławiu współpracował intensywnie ze śląskim przemysłem, przez szereg lat przewodnicząc Śląskiemu Oddziałowi Związku Chemików Niemieckich, w latach 1933–1935 jako wiceprezes Niemieckiego Towarzystwa Chemicznego. Doktor honoris causa TH w Dreźnie (1926), członek Akademii Nauk w Getyndze (Göttingen, 1931), Akademii Leopoldina w Halle (1933), członek-korespondent Narodowej Akademii Farmacji w Madrycie (1934). Odznaczony między innymi Medalem Liebiga (1930).

Był uzdolnionym eksperymentatorem, jego imię nosi reakcja chemiczna, opisana w pracy habilitacyjnej, zwana degradacją Ruffa. Był światowym autorytetem w chemii fluoru i w chemii wysokich temperatur, szczególnie dużą rolę odegrał otrzymany i zbadany przez niego heksafluorek uranu UF6, będący istotnym elementem skonstruowania pierwszych bomb uranowych w amerykańskim tajnym projekcie „Manhattan” (1945). Autor między innymi prac Chemia fluoru (Berlin 1920) oraz Wprowadzenie do chemicznego Practicum, (Lipsk 1926, II wyd. 1937).

Od 1902 mąż Johanny Heleny Mety (8 IX 1879 Berlin – 12 VIII 1960), córki berlińskiego aptekarza Wilhelma Richtera i Eisabeth z domu Nippe, ojciec Wolframa, Maji oraz Isoldy Elsy Mety (16 VIII 1907 Gdańsk – 12 VIII 2002), zamężną Günther. JANSZ

Bibliografia:
Hückel Walter, Otto Ruff, „Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft” , 73, 1940, s. 125-156.
Priesner Claus, Ruff Otto, w: Neue Deutsche Biographie, Bd. 22, Berlin 2005, s. 233.
Sokołowska Teresa, Wojnowski Wiesław, Tu pracowali... O pięciu profesorach Wydziału Chemii z lat 1904–1945, Pismo PG, 2000, nr 9, s. 5-6.