KRÓTKA REGA
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| + | [[File: Krótka_Rega,_2021.JPG |thumb| Krótka Rega w 2021, zarys owalnicowego wyodrębnienia w Trakcie św. Wojciecha]] | ||
'''KRÓTKA REGA''' (Kurze Reihe), część posiadłości biskupów włocławskich na [[STARE SZKOTY | Starych Szkotach]], niewielka enklawa gruntowa w kształcie tzw. owalnicowego nawsia (czyli głównego placu charakterystycznego dla wsi o układzie owalnicowym), powstała w rozwidleniu głównego traktu handlowego z południa Polski do Gdańska. Ślad jej istnienia widać obecnie w postaci wysepki gruntowej w ciągu obecnego [[TRAKT ŚW. WOJCIECHA | Traktu św. Wojciecha]] (posesja ze stacją benzynową i automyjnią pod nr 37).<br/><br/> | '''KRÓTKA REGA''' (Kurze Reihe), część posiadłości biskupów włocławskich na [[STARE SZKOTY | Starych Szkotach]], niewielka enklawa gruntowa w kształcie tzw. owalnicowego nawsia (czyli głównego placu charakterystycznego dla wsi o układzie owalnicowym), powstała w rozwidleniu głównego traktu handlowego z południa Polski do Gdańska. Ślad jej istnienia widać obecnie w postaci wysepki gruntowej w ciągu obecnego [[TRAKT ŚW. WOJCIECHA | Traktu św. Wojciecha]] (posesja ze stacją benzynową i automyjnią pod nr 37).<br/><br/> | ||
| − | W średniowieczu i w epoce nowożytnej trakt stanowił (na tym odcinku) granicę między właściwymi Starymi Szkotami (tzw. Niska Strona, poniżej [[KANAŁ RADUNI | Kanału Raduni]]) a [[CHMIELNIKI PELPLIŃSKIE | Chmielnikami Pelplińskimi]], należącymi do cystersów z Pelplina. Na pograniczu tych osad powstało gęsto zasiedlone terytorium sporne, które najprawdopodobniej skłoniło strony do wytyczenia własnej drogi do Gdańska, stąd wspomniane rozwidlenie. W początku XVII wieku opaci kontrolowali północną część Krótkiej Regi, biskupi włocławscy – południową. W | + | W średniowieczu i w epoce nowożytnej trakt stanowił (na tym odcinku) granicę między właściwymi Starymi Szkotami (tzw. Niska Strona, poniżej [[KANAŁ RADUNI | Kanału Raduni]]) a [[CHMIELNIKI PELPLIŃSKIE | Chmielnikami Pelplińskimi]], należącymi do cystersów z Pelplina. Na pograniczu tych osad powstało gęsto zasiedlone terytorium sporne, które najprawdopodobniej skłoniło strony do wytyczenia własnej drogi do Gdańska, stąd wspomniane rozwidlenie. W początku XVII wieku opaci kontrolowali północną część Krótkiej Regi, biskupi włocławscy – południową. W 1614 bp Wawrzyniec Gembick nakłonił opata Feliksa Kosa do przekazania przez cystersów części spornego gruntu Kolegium Jezuickiemu na Starych Szkotach. W 1615 jezuici wznieśli tam [[KOŚCIÓŁ NAWIEDZENIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny]] (NMP). Cystersi wycofali się z Krótkiej Regi w 1655, powiększając poprzez kolejną cesję cmentarz przy kościele NMP ([[CMENTARZE W STARYCH SZKOTACH | cmentarze w Starych Szkotach]]).<br/><br/> |
Krótka Rega pojawiła się na planie Gdańska [[STRAKOWSKI GEORG | Georga Strakowskiego]] z 1662, nazwa – na planie Starych Szkotów z 1736. Szczegółowy opis zawierały: ''Księga gruntowa St. Szkotów'' (od 1744), ''Inwentarz Szotlandu'' z 1759, a także plan Starych Szkotów z 1789. Krótka Rega dzieliła się na część północną – jezuicką z, licząc od południa, cmentarzem, kaplicą św. Barbary, karczmą (tzw. Domus Ecclesiae – w miejscu dawnego kościoła Nawiedzenia NMP) i bursą muzyczną. Część południowa – większa – należała bezpośrednio do biskupa. Znajdowało się tam 18 domów, opatrzonych numerami porządkowymi 26–28 i 71–85. <br/><br/> | Krótka Rega pojawiła się na planie Gdańska [[STRAKOWSKI GEORG | Georga Strakowskiego]] z 1662, nazwa – na planie Starych Szkotów z 1736. Szczegółowy opis zawierały: ''Księga gruntowa St. Szkotów'' (od 1744), ''Inwentarz Szotlandu'' z 1759, a także plan Starych Szkotów z 1789. Krótka Rega dzieliła się na część północną – jezuicką z, licząc od południa, cmentarzem, kaplicą św. Barbary, karczmą (tzw. Domus Ecclesiae – w miejscu dawnego kościoła Nawiedzenia NMP) i bursą muzyczną. Część południowa – większa – należała bezpośrednio do biskupa. Znajdowało się tam 18 domów, opatrzonych numerami porządkowymi 26–28 i 71–85. <br/><br/> | ||
| − | Krótka Rega była kilkakrotnie – wraz z całą osadą – niszczona podczas oblężeń w latach [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1520 ROKU | 1520]], 1576, 1656, [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1734 ROKU | 1734]]. Po zburzeniu podczas oblężenia w | + | Krótka Rega była kilkakrotnie – wraz z całą osadą – niszczona podczas oblężeń w latach [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1520 ROKU | 1520]], 1576, 1656, [[OBLĘŻENIE GDAŃSKA W 1734 ROKU | 1734]]. Po zburzeniu podczas oblężenia w 1807, nieodbudowana. {{author: SK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] |
Wersja z 11:58, 17 lut 2022
KRÓTKA REGA (Kurze Reihe), część posiadłości biskupów włocławskich na Starych Szkotach, niewielka enklawa gruntowa w kształcie tzw. owalnicowego nawsia (czyli głównego placu charakterystycznego dla wsi o układzie owalnicowym), powstała w rozwidleniu głównego traktu handlowego z południa Polski do Gdańska. Ślad jej istnienia widać obecnie w postaci wysepki gruntowej w ciągu obecnego Traktu św. Wojciecha (posesja ze stacją benzynową i automyjnią pod nr 37).
W średniowieczu i w epoce nowożytnej trakt stanowił (na tym odcinku) granicę między właściwymi Starymi Szkotami (tzw. Niska Strona, poniżej Kanału Raduni) a Chmielnikami Pelplińskimi, należącymi do cystersów z Pelplina. Na pograniczu tych osad powstało gęsto zasiedlone terytorium sporne, które najprawdopodobniej skłoniło strony do wytyczenia własnej drogi do Gdańska, stąd wspomniane rozwidlenie. W początku XVII wieku opaci kontrolowali północną część Krótkiej Regi, biskupi włocławscy – południową. W 1614 bp Wawrzyniec Gembick nakłonił opata Feliksa Kosa do przekazania przez cystersów części spornego gruntu Kolegium Jezuickiemu na Starych Szkotach. W 1615 jezuici wznieśli tam kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (NMP). Cystersi wycofali się z Krótkiej Regi w 1655, powiększając poprzez kolejną cesję cmentarz przy kościele NMP ( cmentarze w Starych Szkotach).
Krótka Rega pojawiła się na planie Gdańska Georga Strakowskiego z 1662, nazwa – na planie Starych Szkotów z 1736. Szczegółowy opis zawierały: Księga gruntowa St. Szkotów (od 1744), Inwentarz Szotlandu z 1759, a także plan Starych Szkotów z 1789. Krótka Rega dzieliła się na część północną – jezuicką z, licząc od południa, cmentarzem, kaplicą św. Barbary, karczmą (tzw. Domus Ecclesiae – w miejscu dawnego kościoła Nawiedzenia NMP) i bursą muzyczną. Część południowa – większa – należała bezpośrednio do biskupa. Znajdowało się tam 18 domów, opatrzonych numerami porządkowymi 26–28 i 71–85.
Krótka Rega była kilkakrotnie – wraz z całą osadą – niszczona podczas oblężeń w latach 1520, 1576, 1656, 1734. Po zburzeniu podczas oblężenia w 1807, nieodbudowana.
