POLSKIE SZKOŁY HANDLOWE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU

Wersja z 17:03, 14 paź 2021

Siedziba zawodowej Szkoły Handlowej przy Długich Ogrodach 80, 1926

Aula w Polskiej Szkole Handlowej, stoi dr Szczepan Pilecki, 1927

Nowodobudowane skrzydło szkoły, 1935

Grono pedagogiczne Polskich Szkół Handlowych, w pierwszym rzędzie od lewej: Maria Ostrowska, Eugenia Adamczykowa, Marian Seredyński, Maria Pikarska, Frank Dunsby, stoją w drugim rzędzie od lewej: Zdzisław Kaszuba, Michał Szuca, Albert Isnar, Marian Smokowski, Szczepan Pilecki, Aleksander Żaruk, Alfons (Alf) Liczmański, około 1930

Tablica pamiątkowa Polskich Szkół Handlowych w Wolnym Mieście Gdańsku przy ul. Seredyńskiego

POLSKIE SZKOŁY HANDLOWE W II WOLNYM MIEŚCIE GDAŃSKU. Polska Szkoła Handlowa Macierzy Szkolnej (PSH), 3-letnia zawodowa, założona 13 IX 1926, w gmachu dawnego pruskiego kasyna przy Langgarten 80 (ul. Długie Ogrody), zakupionego w roku 1922 przez łódzkiego przemysłowca Edwarda Heimanna-Jereckiego. Nabywca złożył wniosek w Senacie II Wolnego Miasta Gdańska (WMG) o uruchomienie tu szkoły handlowej, początkowo odrzucony, zaakceptowany w 1923 podczas rozmów polsko-gdańskich w Genewie. Koncesję na otwarcie szkoły Senat wydał 20 VIII 1926. Jej program wzorowano na szkołach niemieckich; przyjmowała absolwentów po siedmiu klasach szkoły powszechnej lub sześciu gimnazjum, w wieku 14–15 lat; miała przygotować pomocniczych pracowników handlowych. W roku 1926 liczyła 26 uczniów, 1927 – 77, 1928 – 90. W 1929 PSH opuszczał pierwszy rocznik absolwentów (20 osób).

Polską Wyższą Szkołę Handlową Macierzy Szkolnej (PWSH) powołano w 1929 na wniosek złożony rok wcześniej przez Mariana Seredyńskiego. Była to szkoła dwuletnia, przyjmująca absolwentów po PSH lub absolwentów 6. klasy gimnazjum. Dawała maturę, kształciła samodzielnych pracowników handlu. Od roku 1930 przystąpiono do powiększania budynku od strony Trojangasse (ul. Seredyńskiego), według projektu inż. Józefa Łęczyckiego z Łodzi i przy ponownym wsparciu finansowym E. Heimanna-Jereckiego. Prace budowlane prowadziła gdańska firma Nikodema Kalinowskiego.

W szkołach przeważały dziewczęta, w 1930 było 139 uczniów, w 1938 – 279. W roku 1926 grono nauczycieli liczyło 2 osoby (Maria Pikarska i Marian Seredyński), w 1938 – 12 osób (w tym nauczyciel historii Marian Pelczar). Dyrektorem obu szkół był Marian Seredyński. Dzięki nauczycielom Alfonsowi (Alfowi) Liczmańskiemu i Marii Ostrowskiej ożywioną działalność prowadziło harcerstwo (zwłaszcza żeńska sekcja żeglarska), działał teatr amatorski (pod opieką Eugenii Adamczykowej; zginęła w 1944 w powstaniu warszawskim) i chór (pod opieką Szczepana Pileckiego, rozstrzelanego przez Niemców w 1940 roku). Absolwenci PSH i PWSH byli poszukiwani przez polskie firmy w Gdańsku, Gdyni i Tczewie. Symbolem przynależności do szkoły były czapki liliowe ze złotą obwódką. Placówki dokształcały też na wieczorowych kursach dorosłych. Zajęcia zawieszono 29 IX 1939 roku. W okresie II wojny światowej zginęło około 60 uczniów obu szkół.

Po II wojnie światowej częściowo w budynkach szkół handlowych, częściowo w nowych, funkcjonują Szkoły Ekonomiczno-Handlowe. Działalność szkół z okresu II WMG upamiętnia od roku 1959 specjalna tablica, 15 XI 1966 odbyły się w Gdańsku uroczystości upamiętniające 40 rocznicę powstania szkół, żyjących nauczycieli udział wzięli Maria Ostrowska i Marian Pelczar. MA