WILCZYŃSKA-SZALAWSKA IZABELA, aktorka
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
| + | [[File: Izabela_Wilczynska_1957.jpg |thumb| Izabela Wilczyńska w sztuce „Klątwa” w Teatrze Powszechnym w Warszawie, 1957]] | ||
| + | [[File: Izabela_Wilczyńska_1959.jpg |thumb| Izabela Wilczyńska w sztuce „Elżbieta królowa Anglii” w Teatrze Powszechnym w Warszawie, 1959]] | ||
[[File:GDANKSK LOGOTYP.jpg|thumb|'''Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk''']] | [[File:GDANKSK LOGOTYP.jpg|thumb|'''Hasło powstało dzięki Miastu Gdańsk''']] | ||
[[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | [[File:GAIT LOGOTYP.jpg|thumb|'''Partner redakcji''']] | ||
Wersja z 20:07, 10 wrz 2021
IZABELA WILCZYŃSKA-SZALAWSKA (4 IX 1920 Warszawa – 20 XI 2012 Skolimów, obecnie Konstancin-Jeziorna), aktorka.
Córka Wiktora i Anny z domu Ryhasiewicz, siostra Andrzeja i Jana. Jako dziecko przeniosła się z rodziną do Grodna, gdzie ojciec dostał pracę w podmiejskim majątku. Należała do wielu organizacji młodzieżowych: od harcerstwa po Przysposobienie Wojskowe Kobiet ( PWK). Absolwentka Gimnazjum im. Emilii Plater. W czasie II wojny światowej początkowo kelnerka w restauracji „Soldatenheim” (były „Royal”) w Grodnie, od 1942 żołnierz Armii Krajowej (w Grodnie komórka AK podległa kierownictwu w Białymstoku, po przeniesieniu do Warszawy w 1944 w Zgrupowaniu "Leśnik"), uczestniczka powstania warszawskiego.
Po wojnie pracowała w teatrach Krakowa i Warszawy. W latach 1946–1947 występowała w Teatrze Wybrzeże za dyrekcji Iwo Galla. Grała wówczas w Mickiewiczowskich balladach w reżyserii Haliny Gallowej (premiera 6 X 1946) oraz w spektaklach wyreżyserowanych przez Galla: jako Kreuza w inauguracyjnym spektaklu Homer i Orchideja Tadeusza Gajcego (20 XI 1946), Pani Maryńcia (na zmianę z Haliną Gallową) w sztuce Adama Grzymały Siedleckiego Ludzie są ludźmi (14 III 1947), Hymen w Jak wam się podoba Williama Shakespeare’a (13 V 1947) oraz jako groźna i drapieżna tytułowa Balladyna w sztuce Juliusza Słowackiego (27 X 1947).
W 1948 roku wyjechała do Warszawy, gdzie występowała w Teatrze Polskim, 20 listopada tego roku dublując rolę Diany w Fantazym Słowackiego z powojenną gwiazdą kina i teatru, Elżbietą Barszczewską. Do Gdańska powróciła w roku 1966. Tutaj, razem z mężem Andrzejem Szalawskim, do 1975 roku zagrała wiele wyśmienitych ról. Tworzyli doskonały duet wysoko ceniony przez krytykę. Występowała zarówno w repertuarze dramatycznym, jak i komediowym. Zagrała między innymi Miełanię w Jegorze Bułyczowie i innych Maksyma Gorkiego w reżyserii Piotra Paradowskiego (11 XI 1967), w spektaklach reżyserowanych przez Tadeusza Minca: Małgorzatę w Ryszardzie III Williama Shakespeare’a (10 X 1968) i Historyję w Tragedii o bogaczu i Łazarzu (7 IX 1968) Anonima gdańskiego. Zagrała ponadto Mariekę Vos w Dlaczego mnie budzą Michela de Ghelderode’a w reżyserii Marka Okopińskiego (7 II 1970), Erykleję w drugiej odsłonie Homera i Orchidei Tadeusza Gajcego w reżyserii Zbigniewa Bogdańskiego (20 XI 1971). Wspólnie z Andrzejem Szalawskim bawili publiczność w rolach komediowych. Zagrała tytułową rolę w sztuce Pani Dally ma kochanka Williama Hanleya w reżyserii Kazimierza Brauna (27 V 1966), Annę Andrejewną przy boku Horodniczego (Andrzej Szalawski) w Rewizorze Mikołaja Gogola w reżyserii Marka Okopińskiego (13 VI 1970). Ostatnią jej rolą w Teatrze Wybrzeże była Pani Dobrójska w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry w reżyserii Tadeusza Byrskiego (23 II 1974).
Wyjechała do Warszawy w roku 1975, gdzie pracowała do 1981 w Teatrze Powszechnym.
Jej syn z pierwszego małżeństwa (od 1947) z dziennikarzem Bronisławem Trońskim (1921–2012), Marcin Troński (ur. 13 VI 1954), jest również aktorem. Odznaczona między innymi Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Złotym Krzyżem Zasługi oraz brązowym medalem Gloria Artis (2007). Pochowana 3 XII 2012 na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, razem z drugim mężem Andrzejem Szalawskim.
