HACKI MICHAŁ ANTONI, opat oliwski

Wersja z 18:49, 17 lut 2013

HACKI (Hagi) MICHAŁ ANTONI (ok. 1620 Chojnice – 4 III 1703 Oliwa), opat oliwski. Syn mieszczanina z Chojnic Jana Piotra Hacke (zm. 1656) i Barbary, córki gd. malarza q Hermana Hana, starszy brat q Jana Franciszka Hackiego. Na chrzcie otrzymał imię Antoni, imię Michał przyjął w zakonie. Po ukończeniu szkoły jezuickiej w Chojnicach przez 4 lata przebywał w Kolegium Jezuitów w Braniewie. W 1644 wstąpił do q klasztoru cystersów w Oliwie, 14 X 1646 złożył profesję. W 1647 wysłany na studia teol. do Braniewa, gdzie prawdopodobnie studiował też muzykę (przypisuje się mu kompozycję Gloria in excelsis Deo). W 1655, w obliczu wojny pol.-szw., wraz z 4 innymi zakonnikami oliwskimi został wysłany drogą morską do Belgii, 11 III 1656 w katedrze w Antwerpii przyjął święcenia kapłańskie. Następnie studiował w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat i gdzie 16 II 1663 dekretem papieża Aleksandra VII został powołany na notariusza i sędziego duchownego pol. i prus. prowincji cysterskiej. W 1665–73 był kapelanem byłej szw. królowej Krystyny (w chwili objęcia przez H. tego urzędu przebywającej w Rzymie), sprawował przy niej świecki urząd tzw. jałmużnika królewskiego (odpowiedzialnego za wspieranie ubogich), z rekomendacji królowej został opatem tytularnym opactwa w Kołbaczu na Pomorzu Zach. (godność honorowa, opactwo w Kołbaczu zlikwidowano w poł. XVI w.). W 1668 był orędownikiem wyboru Krystyny na królową Polski. W 1672 brał udział w cysterskiej kapitule generalnej w Citeaux jako reprezentant prowincji pol. i prus., wniósł podczas niej sprawę wszczęcia procesu beatyfikacyjnego opata oliwskiego Adama Trebnica, zmarłego 1630 w opinii świętości. W 1674–83 był tajnym sekr. króla pol. Jana III Sobieskiego (oficjalnie pełnił urząd ochmistrza paziów na dworze królewskim), współtwórcą siatki kontrwywiadowczej, która m.in. wykryła 1681 fr.-brandenb. spisek przeciw królowi, a także zdemaskowała antykrólewską działalność podskarbiego Jana Andrzeja Morsztyna (który 1683 uciekł do Francji). Zajmował się m.in. rozszyfrowywaniem korespondencji ambasady fr. w Warszawie. Korespondencja ta przechodziła przez Gd. i była otwierana przez dyr. poczty w Gd. W 1683 był z królem pod Wiedniem; po bitwie z Turkami wysłany z poufną misją do cesarza Leopolda i w sprawie planów małżeńskich królewicza Jakuba Sobieskiego z córką cesarza. Równolegle zarządzał opactwem w Oliwie, od 1680 jako koadiutor opata, od 14 XII 1683 wolą króla jako opat oliwski, mimo protestów stanów prus. (opatem mógł zostać tylko szlachcic). Ufundował część barok. wyposażenia klasztoru i kościoła (zwł. ołtarz gł.). Rozbudował klaszt. drukarnię, która za jego życia stała się liczącą oficyną, uzyskał dla klasztoru fragmenty relikwii św. Oliwy, znajdujące się w Anagni (Włochy). W 1685 mianowany przez króla komisarzem gd. i elbląskiej komory celnej. W 1692–95 oficjał gd. i pomor. W 1696 oskarżony przez Francuzów o próbę otrucia umierającego Jana III Sobieskiego. W 1697 udzielił w dobrach klaszt. gościny kandydatowi do korony pol. Ludwikowi Bourbonowi księciu Conti (konkurentowi Augusta II do korony, pokonanemu pod Oliwą 9 XI 1697 przez wojska pol. i saskie). AK