CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA. ZAROŚLAK

'''CMENTARZE NA TERENIE ŚRÓDMIEŚCIA.  ZAROŚLAK. Szpitala Bonifratrów''', Zaroślak zewnętrzny, na skrzyżowaniu dróg w kierunku Oruni i w kierunku Olszynki, przy ob. ul. Motławskiej, katolicki. Założony w zespole klaszt. i szpitalnym q bonifratrów wraz z ich osiedleniem się w 1645–50. Istniał do pocz. XIX w. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Szpitala św. Gertrudy''', katolicki, od poł. XVI w. ewang. Powstał po przenosinach q szpitala św. Ger- trudy w 1563, zał. między miejską fosą a gł. traktem prowadzącym w kierunku Oruni (ob. Trakt św. Wojciecha). Działał do pocz. XX w. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Nowy Menonicki, Zbawiciela i św. Jana''' (Neuer-Kirchhof, Mennoniten-Kirchhof, St. Salvator-Kirchhof, St. Johannis-Kirchhof), przy Schwar- zes Meer, Bischofsgasse, Salvatorgasse (ul. Na Stoku, ul. Salwator), ewang. Początkowo część nekropolii zał. po zarazie 1620, w miejscu istniejących u stóp Biskupiej Górki cegielni i bielnika, nast. funkcjonował jako cment. gminy ewang. należącej do q kośc. Zbawiciela (Neuer-Kirchof). Do pocz. XVIII w. drugie (po obszarze przy Grodzisku) największe miejsce pochówków w Gd., oprócz parafian kośc. Zbawiciela chowano tu także ubogich mieszkańców miasta, bez względu na przynależność paraf. i wyznaniową. Na przeł. XVIII i XIX w. uważany za najpiękniejszy w Gd., z wieloma wspaniałymi grobowcami bogatego mieszczaństwa. Od przeł. XVII i XVIII w. przyjmował także pochówki q menonitów. Początkowo przeznaczono dla nich kwatery w płd. części cment. zw. Mennoniten-Kirchhof, później St. Salvator-Kirchhof, nast. w płn., zw. St. Johannis-Kirchhof (q kośc. św. Jana – zgodnie z tendencją do monopolizowania przez konkretne kośc. menonickich pochówków – był bowiem świątynią, w której menonici musieli zgłaszać pochówki). W 1919 uznane za przepełnione, służyły gd. kośc. ewang. do 1945. Cmentarz św. Jana zajmował działkę o pow. 0,4 ha w kształcie nieregularnego wieloboku, wydłużonego w kierunku wsch.-zach. W tym kierunku, pośrodku założenia, biegła gł. aleja. Od strony wsch., na jej przedłużeniu, znajdowała się kładka na Kanale Raduni. Od gł. alei w połowie długości, w kierunku płn., ku ul. Salwator, prowadziła aleja boczna. W latach 70. XX w. zbudowano tu szkołę i szkolne boisko. Cmentarz Zbawiciela zajmował działkę o pow. 1,2 ha w kształcie nieregularnego wieloboku (zbliżonego do trapezu). Główna aleja w kierunku wsch.-zach. usytuowana była pośrodku założenia, a równoległa do niej aleja boczna znajdowała się w części płd.W latach 70. XX w. przez jego teren przeprowadzono kolektor ściekowy. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Zbawiciela Stary''' (Alter-Kirchhof, Alter Salvator, St. Salvator-Kirchhof), ewang. Powstał na zach. brzegu Kanału Raduni, u wylotu traktu prowadzącego w kierunku Oruniw 1635, wraz z kośc. Zbawiciela. Widoczny na planach miasta od 1658, pocz. jako prostokątna działka równoległa, a od 1795 prostopadła do Kanału Raduni. Utracił znaczenie w 2. poł. XVIII w., kiedy odbywały się już tylko sporadyczne pochówki w grobowcach ro- dzinnych (ostatni odnotowany w 1807). Określenie „stary” otrzymał po 1697, w związku z budową nowego kośc. Zbawiciela i powstaniem nowego cment. tego kośc. (q cmentarze na Chełmie). {{author: JWL}} [[Category: Encyklopedia]]