GOLDWASSER, wódka gdańska

Wersja z 12:51, 8 kwi 2021

Dirck Bestvater, współwłaściciel wytwórni Der Lachs (Pod Łososiem) 1758–1798

Wnętrze probierni wódek Der Lachs (Pod Łososiem)

Restauracja Der Lachs (Pod Łososiem), około 1941

Restauracja pod Łososiem, 2010

Księga jubileuszowa 300-lecia wytwórni Der Lachs (Pod Łososiem), 1598-1898

Etykieta likieru Goldwasser, lata 70. XX wieku

GOLDWASSER (Gulden-Wasser, Złota Wódka), popularna wódka gdańska ( gorzelnictwo, likiery) o minimalnej 40% zawartości alkoholu, likier ziołowo-korzenny. Produkcję rozpoczął w Gdańsku Ambrosius Vermöllen, przybyły z Niderlandów, z Lier (francuskie Lierre, obecnie Belgia, prowincja Antwerpia), od 1598 roku posiadający obywatelstwo gdańskie.

Od roku 1704 likier produkowany był przy Breitgasse 51/52 (ul. Szeroka), gdzie znajdowała się także probiernia-restauracja (Der Lachs – Pod Łososiem). W rękach rodziny Vermöllen firma pozostawała do 1708, po Ambrosiusie prowadzili ją Ahrent i Peter, w 1708 Salomon(?). Do 1711 zarządzał nią Isaac Wed-Linga, po nim wdowa, od 1758 ich syn Isaac Wed-Ling i Dirck Hecker, po tym ostatnim w 1758–1798 jego córka Adelgunda Hecker (1733–1809) i jej mąż Dirck Bestvater (1723–1798). W latach 1798–1831 właścicielem był drugi mąż Adelgundy, Carl Gottfried Henrichsdorff, następnie w 1831–1836 jego bratanek Johann Carl Friedrich Henrichsdorff, w 1836–1866 wdowa po nim Marianne Angelica z domu Almonde. W 1866–1909 firma należała do córki tych ostatnich, Marii Anny Henrichsdorff (1828–1909), od 1847 żony Adalberta von der Marwitz (1821–1904). Do 1945 własność pozostała w rękach rodziny von der Marwitaz, w 1935 lista spadkobierców Marii Anny i Adalberta obejmowała 47 osób.

Właściciele oddawali firmę w dzierżawę, kolejno zarządzali nią: 1832–1856 Gustav Adolph Fischer, 1856–1882 Heinrich Adolph Kupferschmidt, 1882–1922 Eduard Emil Unruh, 1923–1945 jego syn Erich Carl Kurt Unruh. W 1923 starszy z synów, Wilhelm Emil Walter Unruh założył filię firmy w Berlinie. 18 VII 1938 (w 340-lecie założenia firmy) otwarto w gdańskiej restauracji Der Lachs firmowe muzeum. Po II wojnie światowej produkowany w Polsce w ramach monopolu państwowego, początkowo w Starogardzie Gdańskim, następnie w Poznaniu (w roku 2008 zmieniono wzór etykiety i kształt butelki), produkcję wstrzymano w roku 2009. W Niemczech produkcję wznowiono w 1971 w Hardenbergu.

Sprzedawana w charakterystycznych, kanciastych butelkach, początkowo ciemnych, następnie jasnych, przezroczystych (dla prezentacji wirujących płatków złota). Receptura tajna, według prób jej odtworzenia z XVII wieku: na sztof (= 1,4 litra) wchodziło 6 łutów (1 łut = 13,56 g) anżeliki, 6 łutów korzeni tataraku, 2 łuty korzeni mistrzowca, 2 łuty korzeni dziewięćsiłu, 2,5 łutów korzenia kurkumy, łut korzeni gencjany, łut ziela pieprzowego, łut driakwi, łut „diabelskiego ziela”, 10 łutów owoców jałowca, garść winnej ruty, 1 garść świeżej ruty, pewne ilości sandałowca, rozmarynu i innych egzotycznych przypraw, które zalewano w alembiku (naczynie służące do destylacji) sztofem dobrej anyżówki bądź gorzałki francuskiej, a następnie – po odcedzeniu – dolewano 8 sztofów (około 11 litrów) wódki czystej, dodawano do smaku cukier oraz – co stanowiło o marce i wyjątkowości napitku – 22-karatowe płatki złota. Znana była odmiana wódki złotej bez dodatku złotych płatków, za to z dużą ilością aromatycznych korzeni, przypraw i owoców. Sporządzano ją z następujących składników: kardamonu, ziela pieprzowego, kameliny, goździków, imbiru, kwiatów i gałki muszkatołowej, kolendry, kurkumy, liści laurowych, anżeliki, skórki cytrynowej i pomarańczowej, rozmarynu, nasion kopru zwykłego i włoskiego, kminku, anyżu, owoców jałowca, majeranku, tymianku, szałwi, galgantu, kwiatów lawendy z dodatkiem chmielu, a nawet nasion natki i korzenia pietruszki, strąków długiego pieprzu oraz truskawek. Łącznie na kwartę (około 8 litrów) wódki przypadało około 22 kg dodatków. DK