BRACTWA STRZELECKIE

[[File:Święty Jerzy walczący ze smokiem, Niemcy Południowe (?), około 1400.JPG|thumb|Święty Jerzy walczący ze smokiem, Niemcy Południowe (?), około 1400]][[File:Figura św. Jerzego na kopule Dworu Bractwa św. Jerzego.JPG|thumb|Figura św. Jerzego na kopule Dworu Bractwa św. Jerzego]][[File:Maszt i kryta strzelnica pod Górą Gradową, Der Stadt Dantzigk…, 1687.JPG|thumb|Maszt i kryta strzelnica pod Górą Gradową, ''Der Stadt Dantzigk…'', 1687]]'''BRACTWA STRZELECKIE.''' '''Bractwo św. Jerzego''' (St. Georgsbruderschaft), funkcjonujące 1342–1814, pocz. ekskluzywna organizacja patrycjatu gd., naśladująca wzory życia rycerskiego (przyjmowano doń mieszczan mogących wylegitymować się rycerskim pochodzeniem, określano ich mianem junkrów – rycerzy). Najstarsza zachowana ordynacja bractwa pochodzi z 13 II 1414. Od 1350 rezydowało w q Dworze Artusa, mając odrębne ławy w osobnym pomieszczeniu, tzw. Małym Dworze. Ok. 1400 dopuszczono przedstawicieli najzamożniejszych grup gdańszczan: bogatych kupców, handlarzy, właścicieli statków i browarów oraz członków q Rady i q Ławy Miejskiej, choć patrycjusze pochodzenia junkierskiego nadal stanowili osobną grupę. Po Bractwie św. Erazma przejęło dom strzelecki wraz z placem ćwiczeń k. q Bramy Wyżynnej. W 1487–94 wzniosło tam nową siedzibę: q Dwór Bractwa św. Jerzego. Od pocz. XVII w. zajmowało się powierzonym przez władze miejskie zadaniem szkolenia młodych mieszczan w posługiwaniu się bronią palną. Ufundowało q szpital św. Jerzego (wzmiankowany od 1355), posiadało kaplicę w płn. skrzydle transeptu q kośc. NMP, gdzie zbierano się na wspólne nabożeństwa, było fundatorem obrazu ''Świętej Trójcy'' (1435–40) w tym kościele. W 1814 połączone z q Bractwem Strzeleckim Fryderyka Wilhelma.{{author: JZ}} <br /><br /> '''Bractwo św. Erazma''' (St. Erasmusbruderschaft), zał. 1354 z inicjatywy Krzyżaków. Członkowie rekrutowali się ze średnich warstw gd. mieszczaństwa – kupców i rzemieślników. Siedziba bractwa (dom strzelecki wraz z placem ćwiczeń) mieściła się pocz. w okolicy Bramy Wyżynnej, nast. (prawdopodobnie jeszcze w XIV w.) otrzymało nową, przy q Bramie Szerokiej (stąd wzięła się jego druga, potoczna nazwa: Schützenbruderschaft vor dem Breiten Tor). Strzelnica, miejsce corocznych konkursów strzeleckich o godność króla strzeleckiego (''Schützenkönig''), odbywających się w środę po Zielonych Świątkach, znajdowała się u podnóża q Grodziska. Korzystały z niej też inne organizacje strzeleckie. Do 1714 bractwo używało w konkursach strzeleckich jako broni wyłącznie kusz. Posiadało własną kaplicę w q kośc. NMP. Istniało do 1793.{{author: MS}} <br /><br /> '''Towarzystwo Strzeleckie Strzelców z Broni Palnej''' (Gesellschaft der Büchsenschützen), zał. w poł. XVI w. w związku z upowszechnianiem się broni palnej. Należeli do niego także członkowie Bractwa św. Erazma. Przestało istnieć prawdopodobnie w 1. poł. XVIII w., gdy w Bractwie św. Erazma upowszechniła się broń palna.{{author: MS}} <br /><br /> '''Bractwo Strzeleckie Fryderyka Wilhelma''' (Friedrich-Wilhelm Schützenbruderschaft), kontynuacja Bractwa św. Erazma, zmiana nazwy w 1793 (po przejściu Gd. pod panowanie Prus) związana była ze staraniami o patronat ze strony króla Prus Fryderyka Wilhelma II. W 1845 uzyskało prawa korporacji publicznej. Do 1851 jego oficjalną siedzibą była dawna siedziba Bractwa św. Erazma w Bramie Szerokiej. W 1848 zapadła decyzja o budowie Domu Strzeleckiego na terenie q Ogrodu Strzeleckiego; oddano go do użytku 28 VII 1851 w obecności króla Fryderyka Wilhelma IV w związku z obchodami 500-lecia istnienia gd. bractw strzeleckich.{{author: MS}} <br /><br /> '''Obywatelski Korpus Strzelców''' (Bürger-Schützen-Corps), stow. strzeleckie powołane przez grupę gdańszczan wiosną 1848 w związku z tworzeniem straży obywatelskich. Po niepowodzeniu włączenia do Bractwa Strzeleckiego Fryderyka Wilhelma podjął samodzielną działalność. Początkowo korzystał z udostępnionej przez Bractwo Fryderyka Wilhelma części strzelnicy pod Grodziskiem, później prowadził działalność organizacyjną, strzelecką i towarzyską w wynajmowanych miejscach i obiektach. W 1849 uzyskało prawa korporacji publicznej. W 1863 zbudowało stałą siedzibę – dom strzelecki i strzelnicę na placu nabytym przed q Bramą Oliwską, na terenie między ob. Placem Zebrań Ludowych a ul. Kopernika (po 1945 użytkowaną przez Ligę Przyjaciół Żołnierza i Ligę Obrony Kraju). Kontynuował działalność w II WMG.{{author: MS}} <br /><br /> '''Schützenverein Danzig''' powstało w czerwcu 1905, rozwiązane decyzją członków 30 VIII 1920. {{author: MS}} <br /><br /> '''Bürgerschützenverein Oliva e.V.''', zał. w lipcu 1923, zarejestrowane sądownie 21 VII 1925, istniało do 1942. Miało od 1929 siedzibę w q Dworze I. W latach 30. XX w. urządziło i użytkowało strzelnicę na gruncie dzierżawionym w Strauchmühle (q Leśny Młyn, ob. na terenie q Miejskiego Ogrodu Zoologicznego Wybrzeża). [[Category: Encyklopedia]]