FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH
| Linia 6: | Linia 6: | ||
[[File:5_Fabryka_Opakowań_Blaszanych.jpg|thumb|Nowy zakład w Pruszczu Gdańskim]] | [[File:5_Fabryka_Opakowań_Blaszanych.jpg|thumb|Nowy zakład w Pruszczu Gdańskim]] | ||
| − | '''FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH''' („Blaszanka”). Pierwotnie – powstałe w | + | '''FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH''' („Blaszanka”). Pierwotnie – powstałe w 1817, przy Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) – Królewskie Warsztaty Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego (Königliche Artillerie-Werkstatt, [[PRZEDSIĘBIORSTWA I ZAKŁADY PRZEMYSŁOWE | przedsiębiorstwa]]). W połowie XIX wieku na potrzeby robotników (także [[FABRYKA KARABINÓW | fabryki karabinów]]) wybudowano domy mieszkalne w rejonie Kolkowgasse (ul. Królikarnia) i Straußgasse (ul. Chłodna); w początku XX wieku (przed 1911) w zachodniej części parceli należącej do warsztatów powstał żłobek dla dzieci pracowników. W efekcie demilitaryzacji [[WOLNE MIASTO GDAŃSK, 1920–1939 | II Wolnego Miasta Gdańska]] (II WMG) i konieczności zmiany profilu warsztatów działających na potrzeby armii – w ich północnej części w 1921 powstała Industrie- und Blechwaren-Werke AG (jedynym udziałowcem była J.A. Schmalbach Blechwarenfabrik A.G. w Braunschweig (Brunszwiku)), fabryka blachy i opakowań blaszanych, z przewagą kapitału angielsko-holenderskiego, specjalizująca się w produkcji (z blachy białej lub czarnej) opakowań do oleju, margaryny i innych tłuszczów jadalnych, konserw rybnych, mięsnych, jarzynowych i owocowych, puszek do kawy, herbaty, cukierków, sera, wiader na marmoladę, kanistrów do spirytusu i lakierów, blaszanek do butelek (kapsli) oraz szyldów reklamowych. Wytłaczano je na prasach, spawano na elektrycznych spawarkach lub automatycznie lutowano. Osobny dział stanowiła lakiernia i drukarnia, gdzie powstawały nadruki bezpośrednio na metalu oraz papierowe etykiety. O wysokiej jakości wyrobów świadczy opatentowanie w latach 1933–1934 kilku projektów opakowań, między innymi naczynia blaszanego z pokrywą (nr patentu 3551; data rejestracji 9 V 1933), puszki do konserw (nr patentu 3988; data rejestracji 23 II 1934), puszki blaszanej do oliwy (nr patentu 4020; data rejestracji 6 III 1934), przyrządu do przebijania pokrywek zbiorników blaszanych, zwłaszcza butelek blaszanych (nr patentu 3987; data rejestracji 23 II 1934). <br/><br/> |
| − | + | Fabryka posiadała również oddziały wyrobów stalowych, w tym narzędzi rolniczych wszelkich systemów i rodzajów. Oferowała okucia budowlane, lemiesze, lemiesze do kultywatorów, łopaty, łóżka żelazne, materace sprężynowe, materace do nakładania. Oddział motoryzacyjny, będąc przedstawicielem Fried Krupp A.G. Essen, wykonywał naprawy samochodów i maszyn, magazyn części zamiennych produkował elementy do samochodów ciężarowych i pojazdów komunalnych dla II WMG, eksportowane były również do Polski. Fabryka zatrudniała około 600 osób, w okresach większych zamówień (np. sezon rybny) przyjmowano dodatkowo 200–300 pracowników. W 1938 zakład rozbudowano o siedem murowanych budynków.<br/><br/> | |
| − | W 1945 zniszczona; Zarządzeniem Ministra Przemysłu z 30 XI 1946 upaństwowiona. Stopniowo odbudowywana (między innymi w 1946 parterowe hale lakierni i tłoczni, w latach 1947–1948 dwukondygnacyjna hala remontowni maszyn, narzędziowni i kotłowni). Części budynków jednak nie odbudowano (w tym żadnego z powstałych w 1938), miejsca po nich | + | W 1945 zniszczona; Zarządzeniem Ministra Przemysłu z 30 XI 1946 upaństwowiona. Stopniowo odbudowywana (między innymi w 1946 – parterowe hale lakierni i tłoczni, w latach 1947–1948 – dwukondygnacyjna hala remontowni maszyn, narzędziowni i kotłowni). Części budynków jednak nie odbudowano (w tym żadnego z powstałych w 1938), miejsca po nich przeznaczono na miejskie zieleńce (okolice skrzyżowania ul. Łąkowej i Ułańskiej).<br/><br/> |
| − | Produkcje powojenną rozpoczęto na urządzeniach, które udało się odzyskać i uruchomić ze zniszczeń. Około 70% załogi stanowiły kobiety (z myślą o nich na początku lat 50. XX wieku utworzono przy fabryce przedszkole dla 120 dzieci). Ze względu na problemy jakościowe oraz problemy z dostarczaniem klientom zamówionych | + | Produkcje powojenną rozpoczęto na urządzeniach, które udało się odzyskać i uruchomić ze zniszczeń. Około 70% załogi stanowiły kobiety (z myślą o nich na początku lat 50. XX wieku utworzono przy fabryce przedszkole dla 120 dzieci). Ze względu na problemy jakościowe oraz problemy z dostarczaniem klientom zamówionych opakowań (co związane było między innymi z niską wydajnością i przestarzałym parkiem maszynowym) w latach 60. i 70. XX wieku rozpoczęto systematyczne doposażanie fabryki w nowe prasy i automatyczne linie do produkcji puszek lutowanych firm Krupp, Mecfond, Metalbox, Cevolani. Produkcja odbywała się w wydziałach puszek składanych, tłoczonych oraz lakierni. Na początku lat 70. XX wieku fabryka zatrudniała około 1000 pracowników. Oferta dedykowana była głównie przemysłowi owocowo-warzywnemu, rybnemu, mięsnemu, mleczarskiemu i chemicznemu, dodatkowo wykonywano puszki ozdobne i okolicznościowe. Rozwój przemysłu opakowaniowego oraz zmiany konstrukcyjne opakowań spowodowały zastąpienie technologii lutowania puszek – zgrzewaniem. W 1990 zainstalowano pierwszą linię zgrzewającą firmy Sudronic.<br/><br/> |
| − | W latach 1945–1949 fabryka nosiła nazwę Wytwórnia Opakowań Blaszanych, w roku 1950 Zakłady Opakowań Blaszanych Zakład nr 2, w okresie 1951–1975 Gdańska Fabryka Opakowań Blaszanych, a w 1976–1990 „Opakomet” Kombinat Opakowań Blaszanych. W 1990 zakład | + | W latach 1945–1949 fabryka nosiła nazwę Wytwórnia Opakowań Blaszanych, w roku 1950 – Zakłady Opakowań Blaszanych. Zakład nr 2, w okresie 1951–1975 – Gdańska Fabryka Opakowań Blaszanych, a w 1976–1990 „Opakomet” Kombinat Opakowań Blaszanych. W 1990 zakład uzyskał samodzielność jako spółka prawa handlowego. W latach 1990–2000 nosił nazwę Fabryka Opakowań Blaszanych Gdańsk. <br/><br/> |
| − | W maju 1997 fundusze zarządzane przez Enterprice Investors (EI) sprywatyzowały firmę i wdrożyły w spółce program restrukturyzacji. Poza produkcją opakowań w 1997 z myślą o kompleksowej obsłudze klientów rozpoczął działalność Dział Serwisu Klienta. Zakres działalności serwisu obejmuje | + | W maju 1997 fundusze zarządzane przez Enterprice Investors (EI) sprywatyzowały firmę i wdrożyły w spółce program restrukturyzacji. Poza produkcją opakowań w 1997 z myślą o kompleksowej obsłudze klientów rozpoczął działalność Dział Serwisu Klienta. Zakres działalności serwisu obejmuje remonty i ustawianie maszyn zamykających, usuwanie awarii, sprzedaż części oraz szkolenia personelu odbiorców opakowań, głownie w zakresie wymagań dotyczących jakości zamknięcia puszek, jak również całego procesu przetwarzania opakowań. <br/><br/> |
| − | 10 VII 2000 (w Warszawie) Crown Cork & Seal, największa na świecie firma zajmująca się opakowaniami ( w 1997 wykupiła jeden zakładów | + | 10 VII 2000 (w Warszawie) Crown Cork&Seal, największa na świecie firma zajmująca się opakowaniami (w 1997 wykupiła jeden zakładów należący do „Opakometu” w Goleniowie), oraz EI ogłosiły wspólne przedsięwzięcie, którym miało być wybudowanie nowej fabryki opakowań. 25 V 2001 nastąpiło formalne otwarcie nowej fabryki w Pruszczu Gdańskim, przy ul. Zastawnej 38. Nowoczesna, zbudowana od podstaw fabryka zastąpiła dotychczasową, zlokalizowaną w Gdańsku, w której całkowite zakończenie produkcji nastąpiło w połowie 2002. Nowa fabryka, w 2001–2002 CarnaudMetalbox-Gopak spółka z o.o. oddział w Pruszcz Gdańskim, od 2003 Crown Packaging Polska spółka z o.o. Pruszcz Gdański, zajmuje się produkcją opakowań spożywczych z blachy ocynowanej i aluminiowej. Specjalizuje się w produkcji puszek dwuczęściowych (tłoczonych) okrągłych i kształtowych (dla zakładów przetwórstwa rybnego), wieczek łatwo otwieralnych do puszek kształtowych (EO easy-open) oraz puszek trzyczęściowych (zgrzewanych). Opakowania dostarczane są do producentów żywności w Polsce i Europie, wykorzystuje się je w przemyśle warzywnym, mięsnym, rybnym, dań gotowych oraz karm dla zwierząt. Fabryka należy do koncernu Crown Brand-Building Packaging, który jest spadkobiercą firmy złożonej przez William Painter, wynalazcy kapsla do zamykania butelek w 1892 (Crown Holdings Inc.), co zostało upamiętnione w obecnym logo koncernu (odwrócony kapsel, czyli korona). <br/><br/> |
| − | W 2006 tereny po dawnej Blaszance zakupiła spółka Iberdevelopment zarejestrowana w Sopocie, której spółką | + | W 2006 tereny po dawnej Blaszance zakupiła spółka Iberdevelopment zarejestrowana w Sopocie, której spółką matką była hiszpańska spółka deweloperska Labaro. Inwestycja miała się rozpocząć w 2008, planowano budowę osiedla mieszkalnego z obiektami handlowo-usługowymi według projektu przygotowanego przez gdańskie biuro architektoniczne KD Kozikowski. Z uwagi na kłopoty finansowe hiszpańskiego dewelopera inwestycja nie została rozpoczęta. {{author:MDA}}[[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]] <br/><br/> |
'''Bibliografia:'''<br/> | '''Bibliografia:'''<br/> | ||
| − | Akcja Industrie &Blechware, 1940 | + | |
| − | Danziger Wirtschaftsheft der Danziger Zeitung, 1929 <br/> | + | Akcja Industrie &Blechware, 1940. <br/> |
| − | Drukowane piękno | + | Danziger Wirtschaftsheft der Danziger Zeitung, 1929. <br/> |
| − | Opowiadaczehistorii.pl/przedwojenna-blaszanka/ | + | Drukowane piękno – Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku Wydział Grafiki, seria wydawnicza pod kierunkiem dr Anny Walczak i dr. hab. Grzegorza Protasiuka. |
| − | Przewodnik po pierwszej | + | Opowiadaczehistorii.pl/przedwojenna-blaszanka/ – dostęp 31.03.2021.<br/> |
| − | Port Gdański – opracowany | + | Przewodnik po pierwszej polskiej na Pomorzu wystawie rolniczej i przemysłowej, otwartej w Brodnicy, 1923. <br/> |
| − | Städtisches Gaswerk Danzig : Gaswerk am Milchpeter, | + | Port Gdański – opracowany przez Radę Portu i dróg wodnych, 1929. <br/> |
| − | + | Städtisches Gaswerk Danzig: Gaswerk am Milchpeter, 1904–1929. <br/> | |
| − | + | „Wiadomości Urzędu Patentowego", ROK X WARSZAWA, dnia 31 maja 1933, R. Zeszyt 5. <br/> | |
| + | „Wiadomości Urzędu Patentowego", ROK XI WARSZAWA, dnia 31 marca 1934, R. Zeszyt 3. <br/> | ||
Zarządzenie Ministra Przemysłu z dnia 30.11.1946 | Zarządzenie Ministra Przemysłu z dnia 30.11.1946 | ||
Wersja z 14:47, 31 mar 2021
FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH („Blaszanka”). Pierwotnie – powstałe w 1817, przy Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) – Królewskie Warsztaty Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego (Königliche Artillerie-Werkstatt, przedsiębiorstwa). W połowie XIX wieku na potrzeby robotników (także fabryki karabinów) wybudowano domy mieszkalne w rejonie Kolkowgasse (ul. Królikarnia) i Straußgasse (ul. Chłodna); w początku XX wieku (przed 1911) w zachodniej części parceli należącej do warsztatów powstał żłobek dla dzieci pracowników. W efekcie demilitaryzacji II Wolnego Miasta Gdańska (II WMG) i konieczności zmiany profilu warsztatów działających na potrzeby armii – w ich północnej części w 1921 powstała Industrie- und Blechwaren-Werke AG (jedynym udziałowcem była J.A. Schmalbach Blechwarenfabrik A.G. w Braunschweig (Brunszwiku)), fabryka blachy i opakowań blaszanych, z przewagą kapitału angielsko-holenderskiego, specjalizująca się w produkcji (z blachy białej lub czarnej) opakowań do oleju, margaryny i innych tłuszczów jadalnych, konserw rybnych, mięsnych, jarzynowych i owocowych, puszek do kawy, herbaty, cukierków, sera, wiader na marmoladę, kanistrów do spirytusu i lakierów, blaszanek do butelek (kapsli) oraz szyldów reklamowych. Wytłaczano je na prasach, spawano na elektrycznych spawarkach lub automatycznie lutowano. Osobny dział stanowiła lakiernia i drukarnia, gdzie powstawały nadruki bezpośrednio na metalu oraz papierowe etykiety. O wysokiej jakości wyrobów świadczy opatentowanie w latach 1933–1934 kilku projektów opakowań, między innymi naczynia blaszanego z pokrywą (nr patentu 3551; data rejestracji 9 V 1933), puszki do konserw (nr patentu 3988; data rejestracji 23 II 1934), puszki blaszanej do oliwy (nr patentu 4020; data rejestracji 6 III 1934), przyrządu do przebijania pokrywek zbiorników blaszanych, zwłaszcza butelek blaszanych (nr patentu 3987; data rejestracji 23 II 1934).
Fabryka posiadała również oddziały wyrobów stalowych, w tym narzędzi rolniczych wszelkich systemów i rodzajów. Oferowała okucia budowlane, lemiesze, lemiesze do kultywatorów, łopaty, łóżka żelazne, materace sprężynowe, materace do nakładania. Oddział motoryzacyjny, będąc przedstawicielem Fried Krupp A.G. Essen, wykonywał naprawy samochodów i maszyn, magazyn części zamiennych produkował elementy do samochodów ciężarowych i pojazdów komunalnych dla II WMG, eksportowane były również do Polski. Fabryka zatrudniała około 600 osób, w okresach większych zamówień (np. sezon rybny) przyjmowano dodatkowo 200–300 pracowników. W 1938 zakład rozbudowano o siedem murowanych budynków.
W 1945 zniszczona; Zarządzeniem Ministra Przemysłu z 30 XI 1946 upaństwowiona. Stopniowo odbudowywana (między innymi w 1946 – parterowe hale lakierni i tłoczni, w latach 1947–1948 – dwukondygnacyjna hala remontowni maszyn, narzędziowni i kotłowni). Części budynków jednak nie odbudowano (w tym żadnego z powstałych w 1938), miejsca po nich przeznaczono na miejskie zieleńce (okolice skrzyżowania ul. Łąkowej i Ułańskiej).
Produkcje powojenną rozpoczęto na urządzeniach, które udało się odzyskać i uruchomić ze zniszczeń. Około 70% załogi stanowiły kobiety (z myślą o nich na początku lat 50. XX wieku utworzono przy fabryce przedszkole dla 120 dzieci). Ze względu na problemy jakościowe oraz problemy z dostarczaniem klientom zamówionych opakowań (co związane było między innymi z niską wydajnością i przestarzałym parkiem maszynowym) w latach 60. i 70. XX wieku rozpoczęto systematyczne doposażanie fabryki w nowe prasy i automatyczne linie do produkcji puszek lutowanych firm Krupp, Mecfond, Metalbox, Cevolani. Produkcja odbywała się w wydziałach puszek składanych, tłoczonych oraz lakierni. Na początku lat 70. XX wieku fabryka zatrudniała około 1000 pracowników. Oferta dedykowana była głównie przemysłowi owocowo-warzywnemu, rybnemu, mięsnemu, mleczarskiemu i chemicznemu, dodatkowo wykonywano puszki ozdobne i okolicznościowe. Rozwój przemysłu opakowaniowego oraz zmiany konstrukcyjne opakowań spowodowały zastąpienie technologii lutowania puszek – zgrzewaniem. W 1990 zainstalowano pierwszą linię zgrzewającą firmy Sudronic.
W latach 1945–1949 fabryka nosiła nazwę Wytwórnia Opakowań Blaszanych, w roku 1950 – Zakłady Opakowań Blaszanych. Zakład nr 2, w okresie 1951–1975 – Gdańska Fabryka Opakowań Blaszanych, a w 1976–1990 „Opakomet” Kombinat Opakowań Blaszanych. W 1990 zakład uzyskał samodzielność jako spółka prawa handlowego. W latach 1990–2000 nosił nazwę Fabryka Opakowań Blaszanych Gdańsk.
W maju 1997 fundusze zarządzane przez Enterprice Investors (EI) sprywatyzowały firmę i wdrożyły w spółce program restrukturyzacji. Poza produkcją opakowań w 1997 z myślą o kompleksowej obsłudze klientów rozpoczął działalność Dział Serwisu Klienta. Zakres działalności serwisu obejmuje remonty i ustawianie maszyn zamykających, usuwanie awarii, sprzedaż części oraz szkolenia personelu odbiorców opakowań, głownie w zakresie wymagań dotyczących jakości zamknięcia puszek, jak również całego procesu przetwarzania opakowań.
10 VII 2000 (w Warszawie) Crown Cork&Seal, największa na świecie firma zajmująca się opakowaniami (w 1997 wykupiła jeden zakładów należący do „Opakometu” w Goleniowie), oraz EI ogłosiły wspólne przedsięwzięcie, którym miało być wybudowanie nowej fabryki opakowań. 25 V 2001 nastąpiło formalne otwarcie nowej fabryki w Pruszczu Gdańskim, przy ul. Zastawnej 38. Nowoczesna, zbudowana od podstaw fabryka zastąpiła dotychczasową, zlokalizowaną w Gdańsku, w której całkowite zakończenie produkcji nastąpiło w połowie 2002. Nowa fabryka, w 2001–2002 CarnaudMetalbox-Gopak spółka z o.o. oddział w Pruszcz Gdańskim, od 2003 Crown Packaging Polska spółka z o.o. Pruszcz Gdański, zajmuje się produkcją opakowań spożywczych z blachy ocynowanej i aluminiowej. Specjalizuje się w produkcji puszek dwuczęściowych (tłoczonych) okrągłych i kształtowych (dla zakładów przetwórstwa rybnego), wieczek łatwo otwieralnych do puszek kształtowych (EO easy-open) oraz puszek trzyczęściowych (zgrzewanych). Opakowania dostarczane są do producentów żywności w Polsce i Europie, wykorzystuje się je w przemyśle warzywnym, mięsnym, rybnym, dań gotowych oraz karm dla zwierząt. Fabryka należy do koncernu Crown Brand-Building Packaging, który jest spadkobiercą firmy złożonej przez William Painter, wynalazcy kapsla do zamykania butelek w 1892 (Crown Holdings Inc.), co zostało upamiętnione w obecnym logo koncernu (odwrócony kapsel, czyli korona).
W 2006 tereny po dawnej Blaszance zakupiła spółka Iberdevelopment zarejestrowana w Sopocie, której spółką matką była hiszpańska spółka deweloperska Labaro. Inwestycja miała się rozpocząć w 2008, planowano budowę osiedla mieszkalnego z obiektami handlowo-usługowymi według projektu przygotowanego przez gdańskie biuro architektoniczne KD Kozikowski. Z uwagi na kłopoty finansowe hiszpańskiego dewelopera inwestycja nie została rozpoczęta.
Bibliografia:
Akcja Industrie &Blechware, 1940.
Danziger Wirtschaftsheft der Danziger Zeitung, 1929.
Drukowane piękno – Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku Wydział Grafiki, seria wydawnicza pod kierunkiem dr Anny Walczak i dr. hab. Grzegorza Protasiuka.
Opowiadaczehistorii.pl/przedwojenna-blaszanka/ – dostęp 31.03.2021.
Przewodnik po pierwszej polskiej na Pomorzu wystawie rolniczej i przemysłowej, otwartej w Brodnicy, 1923.
Port Gdański – opracowany przez Radę Portu i dróg wodnych, 1929.
Städtisches Gaswerk Danzig: Gaswerk am Milchpeter, 1904–1929.
„Wiadomości Urzędu Patentowego", ROK X WARSZAWA, dnia 31 maja 1933, R. Zeszyt 5.
„Wiadomości Urzędu Patentowego", ROK XI WARSZAWA, dnia 31 marca 1934, R. Zeszyt 3.
Zarządzenie Ministra Przemysłu z dnia 30.11.1946
