FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH

Wersja z 20:48, 8 lis 2020

Plan „Industrie- und Blechwaren-Werke AG” z 1929

Widok fabryki w 1938

Hala remontu maszyn, narzędziownia i kotłownia przed 1947

Tablica z logo zakładu gdańskiego do 2000

Nowy zakład w Pruszczu Gdańskim

FABRYKA OPAKOWAŃ BLASZANYCH („Blaszanka”). Pierwotnie powstałe w roku 1817 przy Reitergasse 13/15 (ul. Ułańska) Królewskie Warsztaty Naprawy Sprzętu Artyleryjskiego (Königliche Artillerie-Werkstatt, przedsiębiorstwa). W połowie XIX wieku na potrzeby robotników (także fabryki karabinów) wybudowano domy mieszkalne w rejonie Kolkowgasse (ul. Królikarnia) i Straußgasse (ul. Chłodna); w początku XX wieku (przed rokiem 1911) w zachodniej części parceli należącej do warsztatów powstał żłobek dla dzieci pracowników. W efekcie demilitaryzacji II Wolnego Miasta Gdańska i konieczności zmiany profilu warsztatów działających na potrzeby armii w ich północnej części powstała w roku 1921 Industrie- und Blechwaren-Werke AG (jedynym udziałowcem była J.A. Schmalbach Blechwarenfabrik A.G. w Braunschweig (Brunszwiku)), fabryka blachy i opakowań blaszanych, z przewagą kapitału angielsko-holenderskiego, specjalizująca się w produkcji (z blachy białej lub czarnej) opakowań do oleju, margaryny i innych tłuszczów jadalnych, konserw rybnych, mięsnych, jarzynowych i owocowych, puszek do kawy, herbaty, cukierków, sera, wiader na marmoladę, kanistrów do spirytusu i lakierów, blaszanek do butelek (kapsli) oraz szyldów reklamowych. Wytłaczano je na prasach, spawano na elektrycznych spawarkach lub automatycznie lutowano. Osobny dział stanowiła lakiernia i drukarnia, gdzie powstawały nadruki bezpośrednio na metalu oraz papierowe etykiety. O wysokiej jakości wyrobów świadczy opatentowanie w latach 1933–1934 kilku projektów opakowań, między innymi naczynia blaszanego z pokrywą (nr patentu 3551; data rejestracji 9 V 1933), puszki do konserw (nr patentu 3988, data rejestracji 23 II 1934), puszki blaszanej do oliwy (nr patentu 4020; data rejestracji 6 III 1934), przyrządu do przebijania pokrywek zbiorników blaszanych, zwłaszcza butelek blaszanych (nr patentu 3987; data rejestracji 23 II 1934).

Poza produkcja opakowań fabryka posiadała oddziały wyrobów stalowych, w tym narzędzi rolniczych wszelkich systemów i rodzaju. Oferowała okucia budowlane, lemiesze, lemiesze do kultywatorów, łopaty, łóżka żelazne, materace sprężynowe, materace do nakładania. Oddział motoryzacyjny, będąc przedstawicielem Fried Krupp A.G. Essen, wykonywał naprawy samochodów i maszyn, magazyn części zamiennych dysponował elementami do samochodów ciężarowych i pojazdów komunalnych tak dla obszaru II WMG jak i eksportowanych do Polskę. Fabryka zatrudniała około 600 osób, w okresach większych zamówień (np. sezon rybny) przyjmowano dodatkowo 200–300 pracowników. W roku 1938 zakład rozbudowano o siedem murowanych budynków.

W 1945 roku zniszczona; Zarządzeniem Ministra Przemysłu z 30 XI 1946 upaństwowiona. Stopniowo odbudowywana (między innymi w 1946 parterowe hale lakierni i tłoczni, w latach 1947–1948 dwukondygnacyjna hala remontowni maszyn, narzędziowni i kotłowni). Części budynków jednak nie odbudowano (w tym żadnego z powstałych w 1938), miejsca po nich przeznaczając na miejskie zieleńce (okolice skrzyżowania ul. Łąkowej i Ułańskiej).

Produkcje powojenną rozpoczęto na urządzeniach, które udało się odzyskać i uruchomić ze zniszczeń. Około 70% załogi stanowiły kobiety (z myślą o nich na początku lat 50. XX wieku utworzono przy fabryce przedszkole na 120 dzieci). Ze względu problemy jakościowe oraz problemy z dostarczaniem klientom zamówionych ilości opakowań (co związane było między innymi z wydajnością pracy i z przestarzałym parkiem maszynowym) w latach 60/70. XX wieku rozpoczęto systematyczne doposażanie fabryki w nowe prasy i automatyczne linie do produkcji puszek lutowanych firm Krupp, Mecfond, Metalbox, Cevolani. Produkcja odbywała się wydziałach puszek składanych, tłoczonych oraz lakierni Na początku lat 70. XX wieku fabryka zatrudniała około 1000 pracowników. Produkcja była skierowana głownie dla przemysłu owocowo-warzywnego, rybnego, mięsnego, mleczarskiego i chemicznego dodatkowo wykonywano puszki ozdobne i okolicznościowe. Rozwój przemysłu opakowaniowego oraz zmiany konstrukcyjne opakowań spowodowało zastąpienie lutowania puszek zgrzewaniem. W 1990 zainstalowano pierwszą linię zgrzewającą firmy Sudronic.

W latach 1945–1949 fabryka nosiła nazwę Wytwórnia Opakowań Blaszanych, w roku 1950 Zakłady Opakowań Blaszanych Zakład nr 2, w okresie 1951–1975 Gdańska Fabryka Opakowań Blaszanych, a w 1976–1990 „Opakomet” Kombinat Opakowań Blaszanych. W 1990 zakład uzyskały samodzielność jako spółka prawa handlowego. W latach 1990–2000 nosił nazwę Fabryka Opakowań Blaszanych Gdańsk.

W maju 1997 fundusze zarządzane przez Enterprice Investors (EI) sprywatyzowały firmę i wdrożyły w spółce program restrukturyzacji. Poza produkcją opakowań w 1997 z myślą o kompleksowej obsłudze klientów rozpoczął działalność Dział Serwisu Klienta. Zakres działalności serwisu obejmuje (remonty i ustawianie maszyn zamykających, usuwanie awarii, sprzedaż części oraz szkoleniem personelu odbiorców opakowań głownie w zakresie wymagań dotyczących jakości zamknięcia puszek jak również całego procesu przetwarzania opakowań).

10 VII 2000 (w Warszawie) Crown Cork & Seal, największa na świecie firma zajmująca się opakowaniami ( w 1997 wykupiła jeden zakładów należących „Opakometu” w Goleniowie) oraz EI ogłosiły wspólne przedsięwzięcie, którym miało być wybudowanie nowej fabryki opakowań. 25 V 2001 nastąpiło formalne otwarcie nowej fabryki opakowań w Pruszczu Gdańskim przy ul. Zastawnej 38. Nowoczesna, zbudowana od podstaw fabryka, zastąpiła dotychczasową, zlokalizowaną w Gdańsku, w której całkowite zakończenie produkcji nastąpiło w połowie 2002. Nowa fabryka, w 2001–2002 CarnaudMetalbox-Gopak spółka z o.o. oddział w Pruszcz Gdańskim, od 2003 Crown Packaging Polska spółka z o.o. Pruszcz Gdański, zajmuje się produkcją opakowań spożywczych z blachy ocynowanej i aluminiowej. Specjalizuje się w produkcji puszek dwuczęściowych (tłoczonych) okrągłych i kształtowych (dla zakładów przetwórstwa rybnego), wieczek łatwo otwieralnych do puszek kształtowych (EO easy-open) oraz puszek trzyczęściowych (zgrzewanych). Opakowania dostarczane są do producentów żywności w Polsce jak i w Europie, wykorzystywane w przemyśle warzywnym, mięsnym, rybnym, dań gotowych oraz karmy dla zwierząt. Fabryka należy do koncernu Crown Brand-Building Packaging, który jest spadkobiercą firmy złożonej przez William Painter, wynalazcy kapsla do zamykania butelek w 1892 (Crown Holdings Inc.) co zostało upamiętnione w obecnym logo koncernu (odwrócony kapsel, czyli korona).

W 2006 tereny po dawnej Blaszance zakupiła spółka Iberdevelopment zarejestrowana w Sopocie, której spółką-matką była hiszpańska spółka developerska Labaro. Inwestycja miała się rozpocząć w 2008 roku, planowano budowę osiedla mieszkalnego z obiektami handlowo-usługowymi wg projektu przygotowanego przez gdańskie biuro architektoniczne KD Kozikowski. Z uwagi kłopoty finansowe hiszpańskiego developera sprawiły że inwestycja nie została rozpoczęta. MDA

Bibliografia:
Akcja Industrie &Blechware, 1940 r.
Danziger Wirtschaftsheft der Danziger Zeitung, 1929
Drukowane piękno - Polska Akademia Nauk Biblioteka Gdańska Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku Wydział Grafiki, seria wydawnicza pod kierunkiem dr Anny Walczak i dr hab. Grzegorza Protasiuka Opowiadaczehistorii.pl/przedwojenna-blaszanka/ Przewodnik po pierwszej, polskiej na Pomorzu wystawie rolniczej i przemysłowej otwartej w Brodnicy, 1923
Port Gdański – opracowany prze Radę Portu i dróg wodnych, 1929
Städtisches Gaswerk Danzig : Gaswerk am Milchpeter, 1904-1929
Wiadomości Urzędu Patentowego, ROK X WARSZAWA, DNIA 31 MAJA 1933, R ZESZYT 5
Wiadomości Urzędu Patentowego, ROK XI WARSZAWA, DNIA 31 MARCA 1934, R ZESZYT 3
Zarządzeniem Ministra Przemysłu z dnia 30.11.1946