HAKENBERGER ANDREAS, kompozytor, patron ronda
m |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''ANDREAS''' (Andrysz) '''HAKENBERGER''' (Hackenberger; 1574 Pomorze – pochowany 5 VI 1627 Gdańsk), | + | '''ANDREAS''' (Andrysz) '''HAKENBERGER''' (Hackenberger; 1574 Pomorze – pochowany 5 VI 1627 Gdańsk), katolik, muzyk, śpiewak, kapelmistrz. Prawdopodobnie wykształcenie muzyczne odebrał w Gdańsku u [[WANNING JOHANNES | Johannesa Wanninga]]. Od 1602 do 1607 członek kapeli Zygmunta III Wazy w funkcjach lutnisty, śpiewaka i prawdopodobnie kompozytora. W 1607 dwukrotnie składał [[RADA MIEJSKA | Radzie Miejskiej]] Gdańska petycje o zatrudnieniu na stanowisku |
| + | kapelmistrza [[LUTERANIE | luterańskiego]] gdańskiego [[KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA NAJŚWIĘTSZEJ MARII PANNY | kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny]] (NMP), konkurując między innymi z [[FÖRSTER CASPER sen. | Casprem Försterem st.]]. 27 IV 1608 otrzymał posadę kapelmistrza kapeli Rady Miejskiej, co było równoznaczne z objęciem stanowiska kapelmistrza kapeli kościoła NMP Najświętszej Marii Panny. Niezadowolonym z wyboru katolika odpowiadał, że jest muzykiem, a nie teologiem. Do 1614 udało mu się powiększyć personel Kapeli Rady Miejskiej do znaczącej liczby 14 śpiewaków i 11 instrumentalistów, dzięki czemu mógł wystawiać swoje licznie obsadzone dzieła sakralne. Stanowisko piastował do początku roku 1627, zastąpił go Casper Förster sen.<br/><br/> | ||
| + | Autor czterech zbiorów utworów polifonicznych oraz dwóch mszy, kompozycji wokalnych o tematyce religijnej i świeckiej. Do muzyki religijnej używał tekstów łacińskich, do świeckich – niemieckich. Najstarszym jego zachowanym utworem jest pięciogłosowy motet ''In die magna'', wydany w Krakowie w 1604, w zbiorze Wincentego Liliusa. W 1610 roku wydano w Gdańsku zbiór jego kompozycji do niemieckich tekstów świeckich, ''Newe deutsche Gesänge'', które napisał według wzorów włoskiego madrygału na pięć i osiem głosów. Zawarte w nim utwory wielogłosowe wykonywane były najprawdopodobniej w [[DWÓR ARTUSA| Dworze Artusa]]. Był to też jedyny zbiór madrygałów opublikowany w Rzeczpospolitej. Nie zdobył jednak popularności ze względu na niemieckojęzyczne teksty. W 1612 opublikowano łacińskie ''tricinia'' do tekstów św. Bernarda (''Odaria Suavissima ex Mellifluo D. Bernardi Jubilo delibata trium vocum'').<br/><br/> | ||
| + | Do najbardziej znanych należą utwory z dwóch ostatnich zbiorów, w których znajduje się kilkadziesiąt łacińskich motetów opartych na modnej wówczas technice polichóralnej ''cori spezzati'' (włoskie: chóry podzielone), przeznaczonych na przeciwstawione sobie dwa lub trzy chóry, rozmieszczone często w różnych częściach kościoła: wydany w Szczecinie, a dedykowany arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wawrzyńcowi Gembickiemu zbiór ''Sacri modulorum concentus, de festis solennibus totius anni et de tempore'' (1615), zawierający 41 utworów oraz wydany we Frankfurcie,dedykowany królowi Zygmuntowi III Wazie zbiór ''Harmonie sacra seu VI Motetti sex - duodecim vocum cum Basso continuo'' (1617), w skład którego wchodzi 21 ośmiogłosowych motetów. Oba zbiory napisano do religijnych tekstów łacińskich (najliczniej reprezentowane są psalmy i antyfony). Pięćdziesiąt pięć jego utworów zawiera słynna ''Tabulatura Pelplińska'', odkryta w 1959 przez muzykologa Adama Sutkowskiego.<br/><br/> | ||
| + | Był trzykrotnie żonaty, po raz trzeci od 31 I 1627 z Dorotą Bochińską. Pod koniec życia borykał się z problemami finansowymi. Pochowany w kościele NMP. Od 2004 roku patron ronda przy skrzyżowaniu ulic Schuberta, Beethovena i [[TRZY LIPY | Trzy Lipy]]. {{author: DP}} {{author: JANSZ}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Ludzie]] | ||
Wersja z 15:57, 24 paź 2019
ANDREAS (Andrysz) HAKENBERGER (Hackenberger; 1574 Pomorze – pochowany 5 VI 1627 Gdańsk), katolik, muzyk, śpiewak, kapelmistrz. Prawdopodobnie wykształcenie muzyczne odebrał w Gdańsku u Johannesa Wanninga. Od 1602 do 1607 członek kapeli Zygmunta III Wazy w funkcjach lutnisty, śpiewaka i prawdopodobnie kompozytora. W 1607 dwukrotnie składał Radzie Miejskiej Gdańska petycje o zatrudnieniu na stanowisku
kapelmistrza luterańskiego gdańskiego kościoła Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (NMP), konkurując między innymi z Casprem Försterem st.. 27 IV 1608 otrzymał posadę kapelmistrza kapeli Rady Miejskiej, co było równoznaczne z objęciem stanowiska kapelmistrza kapeli kościoła NMP Najświętszej Marii Panny. Niezadowolonym z wyboru katolika odpowiadał, że jest muzykiem, a nie teologiem. Do 1614 udało mu się powiększyć personel Kapeli Rady Miejskiej do znaczącej liczby 14 śpiewaków i 11 instrumentalistów, dzięki czemu mógł wystawiać swoje licznie obsadzone dzieła sakralne. Stanowisko piastował do początku roku 1627, zastąpił go Casper Förster sen.
Autor czterech zbiorów utworów polifonicznych oraz dwóch mszy, kompozycji wokalnych o tematyce religijnej i świeckiej. Do muzyki religijnej używał tekstów łacińskich, do świeckich – niemieckich. Najstarszym jego zachowanym utworem jest pięciogłosowy motet In die magna, wydany w Krakowie w 1604, w zbiorze Wincentego Liliusa. W 1610 roku wydano w Gdańsku zbiór jego kompozycji do niemieckich tekstów świeckich, Newe deutsche Gesänge, które napisał według wzorów włoskiego madrygału na pięć i osiem głosów. Zawarte w nim utwory wielogłosowe wykonywane były najprawdopodobniej w Dworze Artusa. Był to też jedyny zbiór madrygałów opublikowany w Rzeczpospolitej. Nie zdobył jednak popularności ze względu na niemieckojęzyczne teksty. W 1612 opublikowano łacińskie tricinia do tekstów św. Bernarda (Odaria Suavissima ex Mellifluo D. Bernardi Jubilo delibata trium vocum).
Do najbardziej znanych należą utwory z dwóch ostatnich zbiorów, w których znajduje się kilkadziesiąt łacińskich motetów opartych na modnej wówczas technice polichóralnej cori spezzati (włoskie: chóry podzielone), przeznaczonych na przeciwstawione sobie dwa lub trzy chóry, rozmieszczone często w różnych częściach kościoła: wydany w Szczecinie, a dedykowany arcybiskupowi gnieźnieńskiemu Wawrzyńcowi Gembickiemu zbiór Sacri modulorum concentus, de festis solennibus totius anni et de tempore (1615), zawierający 41 utworów oraz wydany we Frankfurcie,dedykowany królowi Zygmuntowi III Wazie zbiór Harmonie sacra seu VI Motetti sex - duodecim vocum cum Basso continuo (1617), w skład którego wchodzi 21 ośmiogłosowych motetów. Oba zbiory napisano do religijnych tekstów łacińskich (najliczniej reprezentowane są psalmy i antyfony). Pięćdziesiąt pięć jego utworów zawiera słynna Tabulatura Pelplińska, odkryta w 1959 przez muzykologa Adama Sutkowskiego.
Był trzykrotnie żonaty, po raz trzeci od 31 I 1627 z Dorotą Bochińską. Pod koniec życia borykał się z problemami finansowymi. Pochowany w kościele NMP. Od 2004 roku patron ronda przy skrzyżowaniu ulic Schuberta, Beethovena i Trzy Lipy.
