DWÓR IV „JUTRZENKA”
(uzupełnienie BŚ (e-mail z 19.03.2019)) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''DWÓR IV''', ul. Polanki 119. Wzmiankowany od roku 1626 lub 1632, kiedy wydzierżawił go od [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE| klasztoru cystersów w Oliwie]] Johann Morgenroth. Początkowo drewniany dwór zastąpiła w XVIII wieku murowana | + | '''DWÓR IV''', ul. Polanki 119/121. Wzmiankowany od roku 1626 lub 1632, kiedy wydzierżawił go od [[KLASZTOR CYSTERSÓW W OLIWIE| klasztoru cystersów w Oliwie]] [[ŁAWA MIEJSKA | ławnik]] (od 1624) i [[RADA MIEJSKA | rajca]] (od 1630) [[STARE MIASTO | Starego Miasta]] Johann Morgenroth (zm. 12 OIX 1640 Gdańsk). Od jego nazwiska posiadłość nazwano "Jutrzenką" (Morgenroth znaczy jutrzenka). Początkowo drewniany dwór zastąpiła w XVIII wieku murowana rezydencja.<br/><br/> |
| + | W 1732 dzierżawcą posiadłości (i Dworu III) był Georg von Wachsschläger, syn Georga, szwedzkiego rezydenta w Warszawie. W 1739 wdowa po nim sprzedała dzierżawę Dworu IV gdańskiemu kupcowi Johannowi Michaelowi Loschartowi, który z pomocą opata oliwskiego oddalił prawa wysuwane do dworu przez burmistrza | ||
| + | [[BÖMELN GABRIEL| Gabriela von Bömelna]]. W 1741 Johann Michael Loschart za 6 000 florenów odsprzedał dwór [[GRODDECK KARL | Karlowi Groddeckowi]]. W rękach Gorddecków pozostawał do 1805, kiedy nabył go menonita Fridrich von Kempen (1805), za którego czasów uzyskał obecny wygląd. Następnie należał do Augusta Krompholza, właściciela cegielni (zob. [[KROMPHOLZ EMIL ADOLF| Emil Adolf Krompholz]]). Od 1868 właścicielem był [[PROCHNOW JOHANN FRIEDRICH ERNST | Johann Friedrich Ernst Prochnow]], w 1905 od jego syna, [[PROCHNOW JOHANN HEINRICH HERMANN | Johanna Heinricha Prochnowa]], nabył posiadłość Okręgowy Zakład Ubezpieczeń dla Prus Wschodnich. W dworze urządzono dom wypoczynkowy, od 1927 sanatorium dla rencistów, w położonej w sąsiedztwie cegielni uruchomiono sanatorium dla chłopców.<br/><br/> | ||
| + | W 1945 roku urządzono tam szpital dziecięcy, w 1950 utworzono Państwowe Przeciwgruźlicze Sanatorium Dziecięce, od 1976 [[SPECJALISTYCZNY ZESPÓŁ OPIEKI ZDROWOTNEJ NAD MATKĄ I DZIECKIEM | Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem]]. Zachował się główny budynek dworu. Piętrowy, zbudowany na planie prostokąta w XVIII wieku, po wielu przebudowach nie sprawia dziś imponującego wrażenia. Prowadzi do niego aleja lipowa, która wraz ze stawami przypomina o dawnym założeniu parkowym. Od 2008 roku nieużytkowany z powodu złego stanu technicznego; 10 I 2014, około godziny 18.00, w wyniku pożaru zawalił się w ¾ swojej powierzchni dach budynku. {{author: AJ}} {{author: AK}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Przestrzeń miasta]] | ||
Wersja z 19:39, 29 wrz 2019
DWÓR IV, ul. Polanki 119/121. Wzmiankowany od roku 1626 lub 1632, kiedy wydzierżawił go od klasztoru cystersów w Oliwie ławnik (od 1624) i rajca (od 1630) Starego Miasta Johann Morgenroth (zm. 12 OIX 1640 Gdańsk). Od jego nazwiska posiadłość nazwano "Jutrzenką" (Morgenroth znaczy jutrzenka). Początkowo drewniany dwór zastąpiła w XVIII wieku murowana rezydencja.
W 1732 dzierżawcą posiadłości (i Dworu III) był Georg von Wachsschläger, syn Georga, szwedzkiego rezydenta w Warszawie. W 1739 wdowa po nim sprzedała dzierżawę Dworu IV gdańskiemu kupcowi Johannowi Michaelowi Loschartowi, który z pomocą opata oliwskiego oddalił prawa wysuwane do dworu przez burmistrza
Gabriela von Bömelna. W 1741 Johann Michael Loschart za 6 000 florenów odsprzedał dwór Karlowi Groddeckowi. W rękach Gorddecków pozostawał do 1805, kiedy nabył go menonita Fridrich von Kempen (1805), za którego czasów uzyskał obecny wygląd. Następnie należał do Augusta Krompholza, właściciela cegielni (zob. Emil Adolf Krompholz). Od 1868 właścicielem był Johann Friedrich Ernst Prochnow, w 1905 od jego syna, Johanna Heinricha Prochnowa, nabył posiadłość Okręgowy Zakład Ubezpieczeń dla Prus Wschodnich. W dworze urządzono dom wypoczynkowy, od 1927 sanatorium dla rencistów, w położonej w sąsiedztwie cegielni uruchomiono sanatorium dla chłopców.
W 1945 roku urządzono tam szpital dziecięcy, w 1950 utworzono Państwowe Przeciwgruźlicze Sanatorium Dziecięce, od 1976 Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem. Zachował się główny budynek dworu. Piętrowy, zbudowany na planie prostokąta w XVIII wieku, po wielu przebudowach nie sprawia dziś imponującego wrażenia. Prowadzi do niego aleja lipowa, która wraz ze stawami przypomina o dawnym założeniu parkowym. Od 2008 roku nieużytkowany z powodu złego stanu technicznego; 10 I 2014, około godziny 18.00, w wyniku pożaru zawalił się w ¾ swojej powierzchni dach budynku.
