STOCZNIA KLAWITTERA

'''STOCZNIA KLAWITTERA''', na Brabancji, obecnie rejon ul. Stara Stocznia. Założona w 1827 roku przez [[KLAWITTER JOHANN WILHELM | Johanna Wilhelma Klawittera]], zorganizowana na wzór stoczni z Europy Zachodniej z wykorzystaniem pracowników najemnych, z odrzuceniem obowiązujących w Gdańsku przepisów cechowych. Budowano w niej drewniane żaglowce, głównie typu bark i fregat, te drugie zwano też pełnorejowcami. Jedna z fregat „Mercur”, oddana do służby w 1848 wschodnioindyjskiej kompanii (Ostindienfahrer der Seehandlungs-Gesellschaft Berlin) nie sprawdziła się w eksploatacji; wadą były zbyt długie reje, w związku z czym statek w roku 1850 roku wystawiono na sprzedaż. Zakupiony przez marynarkę pruską, po uzbrojeniu służył jako okręt szkolny do 1861. Niezależnie od produkcji tradycyjnych żaglowców, w 1840 roku Johann W. Klawitter zawiązał spółkę z budowniczym statków Ephraimem Peterem Grottem (1786–1858) z gdańskiej [[GROTT, rodzina | rodziny]] cieśli okrętowych. W 1840 zbudował w stoczni pierwszy drewniany statek bocznokołowy „Pfeil” („Strzała”) z napędem parowym (długość 32,6 m; zatonął w porcie w 1865); w 1841 roku oddano do służby drugi, „Blitz” („Błyskawica”), oba eksploatowane w rejonie portu i na Dolnej Wiśle. W latach 1850–1853 Johann W. Klawitter na zlecenie [[STOCZNIA KRÓLEWSKA | Stoczni Królewskiej]] zbudowano w niej prototypową żelazną, parowo-żaglową bocznokołową korwetę „Danzig”. Współpraca z pruską marynarką ułatwiła mu uzyskanie zamówień na małe jednostki wojenne. W okresie 1852–1854 wybudował pierwszy na obszarze Prus dok pływający, umożliwiający remonty dużych jednostek wojennych. W 1855, po sprowadzeniu do Gdańska mistrza Jensena ze stoczni Scotta Russela pod Londynem, przy jego pomocy rozpoczął budowę pierwszych w Gdańsku żelaznych parowców towarowych o długości 49 m, z napędem parowym o mocy 210 KM i pędnikiem śrubowym. Jednostki „Oliva” i „Ottomin” przeznaczone dla armatora „Danziger Reederei AG” kursowały między Gdańskiem a Londynem („Ottomin” wkrótce po wejściu służby został sprzedany do Anglii). W 1863 roku, po śmierci Johanna W. Klawittera, jego syn [[KLAWITTER JULIUS WILHELM | Julius Wilhelm Klawitter]], nowy właściciel stoczni, rozpoczął jej rozbudowę. <br/><br/> Wobec hamowania inwestycji, polegającej na planach budowy trwałych budynków stoczniowych przez władze pruskie (traktujące Gdańsk jako twierdzę pierwszej kategorii), około roku 1870 przeniósł część zakładu na zakupione tereny na [[POLSKI HAK | Polskim Haku]]. Zbudował tam wydziały niezbędne do wyposażania budowanych statków: 1886–1897 odlewnię, 1899–1901 zakład budowy maszyn okrętowych. W 1875 wodowaniem barku „Atlantic” dla armatora z Brake, stocznia zakończyła produkcję drewnianych żaglowców. W sumie do 1877 (oddanie barku „Atlantic” do służby) w stoczni powstało 117 statków żaglowych, o łącznej ładowności 34 237 łasztów. U schyłku XIX wieku stocznia dysponowała 3 pochylniami, 2 wyciągami do remontu statków i dokiem pływającym. Umożliwiło to produkcję specjalistycznych statków, np. zbiornikowca „Chamid”, na zamówienie Rosji i zwodowanego w roku 1903. Dla odbiorców amerykańskich w 1904 skonstruowano pogłębiarki „Galveston” i „Texas”. Innym armatorom dostarczano promy kolejowe, dźwigi pływające, statki pożarnicze, latarniowce, holowniki, statki pasażerskie, lodołamacze i inne. Po 1885 Julius W. Klawitter przekazywał stopniowo kierownictwo stoczni w ręce synów: [[KLAWITTER CARL WILLIAM | Carla Williama]], który został dyrektorem ekonomiczno-handlowym (następnie głównym właścicielem) i [[KLAWITTER FRIEDRICH DAVID | Friedricha Davida]], kierującego sprawami technicznymi. Carl W. Klawitter, już jako właściciel stoczni (w 1885–1914 powstało w niej 275 jednostek), wykorzystując sprzyjającą koniunkturę, rozszerzał produkcję wyrobów metalowych, dostarczając też dla innych stoczni osprzęt dla statków, a na inne zamówienia wrota śluz wodnych (Gdańska Głowa, Przegalina), elementy mostów i konstrukcji budowlanych. Decyzje traktatu wersalskiego, zabraniające stoczniom gdańskim produkcji okrętów wojennych, postawiły miejscowe przedsiębiorstwa przed problemem przetrwania wśród liczącej się konkurencji. Pierwszą z 3 dużych stoczni gdańskich, jaką dotknęły trudności nowej rzeczywistości, była właśnie stocznia Klawittera. Po roku 1919 był to już tylko mały, słaby pod względem finansowym zakład, z trudem zdobywający nieliczne zamówienia na produkcję małych statków. Organizacja produkcji i stosowane techniki nie były w niej konkurencyjne, a nowy układ polityczny w pierwszych latach po I wojnie światowej spowodował brak zamówień z zagranicy. W oczekiwaniu na większe kontrakty podejmowano remonty taboru kolejowego. Dopiero w 1929 udało się uzyskać zamówienia radzieckie na motorowy rzeczny statek pasażerski o pojemności brutto 1480 RT (po zbudowaniu otrzymał nazwę „Wołogda”) i 6 trawlerów parowych o pojemności brutto 600 RT. Ostatecznie zbudowano ich tylko 4, gdyż z braku innych zleceń stocznia podupadła. W początku 1931 roku rozpoczęto postępowanie upadłościowe, które mimo prób uratowania zakładu przez [[SENAT II WOLNEGO MIASTA GDAŃSKA 1920–1939 | Senat II Wolnego Miasta Gdańska]] nie powiodło się i stocznię zamknięto w kwietniu 1931 roku. {{author: JL}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]