ELŻBIETANKI

ELŻBIETANKI, Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety, zakon na prawie papieskim lub diecezjalnym pw. św. Elżbiety Węgierskiej. W Polsce działają 2 formacje w ramach tego zakonu: e. cieszyńskie i nyskie. Te drugie, zw. także szarymi, zał. w Nysie na Śląsku w 1842, posługują się regułą augustiańską; zatwierdzone przez papieża 1887, rozwinęły działalność zwł. na obszarze ówczes- nych Niemiec (a zatem także na terenie zaboru prus.). Do Gd. przybyły 1887 z Wr. i do 1895 mie- szkały na Głównym Mieście w domu paraf. q Kaplicy Królewskiej przy Kleine Krämergasse 5 (ul. Podkramarska), nast. w udostępnionym im przez Franciszka Baumanna mieszkaniu przy Langgasse 37 (ul. Długa). W 1897–1902 urządziły tymczasową siedzibę wraz z kaplicą w nabytym przez siebie domu przy Jopengasse 3 (ul. Piwna). Od 1902 mieszkały we własnym domu zakonnym przy Heumarkt 5 (Targ Sienny; na terenie parafii q kośc. św. Józefa), będącym w ich posiadaniu i ob. W budynku tym, powiększonym w 1907 i poświęconym w 1909, e. urządziły Przytułek św. Elżbiety (St. Elisabethstift) dla ubogiej, osieroconej młodzieży i dzieci. W 1945 pracowało w nim 14 sióstr. Po wojnie przytułek zamknięto, a w przejętej części budynku urządzono przedszkole, pocz. firmowane przez Caritas (a prowadzone przez e.), od 1950 państw. W domu zakonnym e. stopniowo wymieniono kadrę, siostry niem. zostały zastąpione przez pol. zakonnice. Po 1989 e. ponownie przejęły przedszkole i pracują w nim do dziś. Kolejny dom e. powstał we q Wrzeszczu (od 1905), pocz. przy ob. ul. Zator-Przytockiego 3, w tworzącej się parafii q kośc. Najświętszego Serca Pana Jezusa. Zakonnice podjęły opiekę pielęgniarską nad ludźmi chorymi i samotnymi różnych warstw społ. W 1928 nabyły (poświęcony w roku nast.) budynek willowy przy Baumbachallee 15 (ul. Konopnickiej), w którym otworzyły pensjonat dla osób w podeszłym wieku (Dom św. Teresy – St. Theresienheim). W 1945 pracowało w nim 11 sióstr. Tak zwane Terezjanum zostało doszczętnie spalone w kwietniu 1945, e. przeniosły się do pryw. mieszkania przy ob. ul. Zator-Przytockiego 4 (pomieszczenia klaszt. na piętrze). Początkowo zajmowały się posługą pielęgniarską i prowadzeniem od września 1945 przedszkola z tanią kuchnią i dożywianiem dzieci (pod tym samym adresem, na parterze). W 1961 placówka została odebrana e. i upaństwowiona. Siostry zajmowały się nast. katechizacją i pomocą w prowadzeniu biura paraf., po 1989 bezskutecznie starały się o wykupienie budynku, którego piętro w dalszym ciągu zajmowały; w 2001 dom zakonny w tym miejscu zamknięto. W Oliwie e. działały od 1910 przy tamtejszej parafii q kośc. św. Jakuba, zaproszone przez zał. tamże w 1906 świeckie, całkowicie żeńskie Stowarzyszenie św. Elżbiety (w 1907 ok. 400 członkiń), trudniące się, podobnie jak zakon, opieką nad chorymi, ubogimi i dziećmi przedszkolnymi. W 1912–18 e. wybudowały przy Saltzmannstraße 5 (ul. Opacka) kolejny przytułek dla zniedołężniałych: Dom św. Bernarda (St. Bernhardusheim), przy którym w 1924 otworzono także przedszkole. Cały kompleks rozbudowano w 1934. W 1945 pracowało tam 10 sióstr, po utraceniu możliwości prowadzenia przytułku i przedszkola e. przeszły do pracy na rzecz kurii oraz do katechizacji. Dom zakonny przy ul. Opackiej 5 funkcjonuje i ob. W q Nowym Porcie, przy parafii q kośc. św. Jadwi- gi,e. pracowały 1924–45, tworząc czteroosobowy dom zakonny przy Hedwigskirchstraße 18 (ul. Góreckiego), prowadząc przedszkole i wspomagając tamtejsze duszpasterstwo. Po II w. świat. dom zakonny uległ likwidacji, a przedszkole przejęła Caritas, nast. państwo. {{author: SK}} [[Category: Encyklopedia]]