LIGA MORSKA I RZECZNA

Wersja z 21:29, 10 cze 2014

LIGA MORSKA I RZECZNA. 1 X 1918 roku w Warszawie utworzono Stowarzyszenie Pracowników na Polu Rozwoju Żeglugi „Bandera Polska”, którego głównym celem było przygotowanie dla przyszłej polskiej administracji planu działania w zakresie spraw związanych z gospodarką wodną morską i śródlądową. W maju 1919 roku stowarzyszenie przekształcono w Ligę Żeglugi Polskiej (LŻP), mające propagować w polskim społeczeństwie kwestie związane z morzem i żeglugą. 27 IV 1924 roku walne zgromadzenie LŻP uchwaliło zmiany w statucie organizacji i powołało do życia Ligę Morską i Rzeczną (LMiRz), w której znaleźli się zarówno działacze LŻP, jak i wcześniejszej Bandery Polskiej. W takiej postaci LMiRz funkcjonowała do roku 1930. Wówczas, na fali tendencji do posiadania terytoriów zamorskich, zmieniono nazwę organizacji na Ligę Morską i Kolonialną (LMiK). Mimo licznych przekształceń była to zawsze ta sama organizacja społeczna, skupiająca obok szerokiego grona młodzieży najwybitniejszych ludzi morza, wśród nich tak znanych i uznanych jak: wiceadmirał Kazimierz Porębski, gen. Mariusz Zaruski czy gen. Gustaw Orlicz-Dreszer, jeden z najaktywniejszych jej prezesów, wreszcie inżynier Eugeniusz Kwiatkowski.

Wybuch II wojny światowej przerwał istnienie LMiK. Reaktywowana 20 X 1944 roku w Lublinie jako Liga Morska, funkcjonowała pod tą nazwą do 10 V 1953, kiedy to arbitralną decyzją ówczesnych władz została zlikwidowana. Jej aktywa i majątek (ośrodki szkoleniowe, sprzęt pływający itp.) przekazano Lidze Przyjaciół Żołnierza, przemianowanej 13 listopada 1962 roku na Ligę Obrony Kraju.

Do sukcesów Ligii Morskiej w pierwszych powojennych latach należy zaliczyć przejęcie w styczniu 1946 roku jachtu typu kecz, zamówionego jeszcze przed wojną (1938) w Szwecji przez gen. M. Zaruskiego, szefa ówczesnej Ligi Morskiej i Kolonialnej. Jacht na jego cześć otrzymał nazwę GENERAŁ ZARUSKI | „Generał Zaruski” i przez kilka lat był jednostką flagową Ligi Morskiej.

Działacze Ligi Morskiej, którzy brali udział w pracach Komisji Morskiej Wojewódzkiej Rady Gospodarczej Polskiej Partii Socjalistycznej w Gdańsku, starali się rozwijać program powszechnego wychowania morskiego. To dzięki ich postulatom minister żeglugi i handlu zagranicznego Stefan Jędrzykowski 28 lutego 1946 roku powołał Państwowe Centrum Wychowania Morskiego w Gdyni. Liga Morska prowadziła także kursy szkolące pierwszych przewodników po Gdańsku i Wybrzeżu. Wykładowcami byli tam m.in. Marian Pelczar i Jan Kilarski. Również w 1946 roku Franciszek Mamuszka, członek zarządu okręgu Ligi Morskiej w Gdańsku, zorganizował jeden z pierwszych powojennych kursów modelarstwa okrętowego. W roku 1948 gdański okręg Ligi wypożyczył od Głównego Urzędu Morskiego statek, urządzając wycieczki na Hel i po Martwej Wiśle.

Od października 1948 do lutego 1952 roku redaktorem naczelnym miesięcznika „Morze”, organu Ligi Morskiej, był kpt. Franciszek Walicki. W kwietniu 1950 roku do składu krajowego prezydium Ligi Morskiej powołano m.in. Stanisława Sołdka.

W grudniu 1980 roku starania o reaktywowanie Ligi Morskiej podjęli dyrektor Centralnego Muzeum Morskiego w Gdańsku (zob. Narodowe Muzeum Morskie) doc. dr hab. Przemysław Smolarek, a wspierali go w tym Jerzy Miciński (nieżyjący już redaktor naczelny miesięcznika „Morze”), gdańszczanie Tadeusz Białas, Maciej Szymański, Zbigniew Hobgarski, a także kilka osób z głębi kraju, wywodzących się z szeregów zlikwidowanej Ligi Morskiej. W kwietniu 1981 roku dokonano rejestracji ogólnopolskiej organizacji społecznej o nazwie Liga Morska, a jej władze – początkowo Tymczasowy Zarząd Główny, a następnie statutowy Zarząd Główny, wybrany na I Walnym Krajowym Zjeździe Ligi Morskiej w Gdyni w Wyższej Szkole Morskiej (dzisiaj Akademia Morska) w dniach 24–25 X 1981 – po raz pierwszy znalazły siedzibę w Gdańsku. Na prezesa Ligi wybrano przez aklamację doc. dr hab. P. Smolarka, zastępcą prezesa został kadm. Henryk Pietraszkiewicz, jeden z zastępców dowódcy Marynarki Wojennej w stanie spoczynku, sekretarzem generalnym dr T. Białas, skarbnikiem M. Szymański, Z. Hobgarski został członkiem Zarządu Głównego i jednocześnie jako dyrektor prowadził Biuro Zarządu Głównego. Po wprowadzeniu stanu wojennego P. Smolarek został zmuszony do zrzeczenia się funkcji prezesa, a Ligę Morską spacyfikowano. Jej kontynuatorką jest obecnie Liga Morska i Rzeczna. ZH