SZPITAL ŚW. GERTRUDY
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{web}} | {{web}} | ||
'''SZPITAL ŚW. GERTRUDY''' (St. Gertrauden-Hospital), założony około roku 1342 (albo przed 1378), przeznaczony dla podróżnych (których patronką była święta Gertruda), pierwotnie poza miastem, na lewym brzegu q Kanału Raduni, naprzeciwko q Bramy Długoulicznej, przy głównym szlaku komunikacyjnym, omijającym Gdańsk od zachodu. Znajdował się przy nim q kościół św. Gertrudy. W 1520, w obliczu zagrożenia miasta przez wojska zakonu krzyżackiego, spalony profilaktycznie przez gdańszczan, wkrótce potem przez nich odbudowany. Z powodu rozbudowy umocnień q Głównego Miasta w roku 1563 szpital rozebrano i przeniesiono na prawy brzeg Kanału Raduni, między fosą q Starego Przedmieścia a obecną ul. Mostową i Traktem św. Wojciecha (do nazwy szpitala nawiązuje bastion Gertrudy). W roku 1576, podczas konfliktu Gdańska ze Stefanem Batorym, nowe zabudowania ponownie zniszczono. W latach 1581–1582 ukończono budowę gmachu szpitala w postaci długiego, kalenicowego, piętrowego budynku, o konstrukcji szachulcowej, mieszczącego kaplicę (funkcjonującą do roku 1695) na środkowej kondygnacji oraz – nad nią i pod nią – izby dla pensjonariuszy. Około roku 1620 teren szpitala powiększono od północy (w związku z przesunięciem wjazdu do miasta na wschód, do prowizorycznej bramy w bastionie Gertrudy), umieszczając tu bielnik. Dalszy rozwój posiadłości szpitalnych nastąpił po wybudowaniu Bramy Nizinnej (1626; q bramy miejskie), gdy powiększony został o obszar między nią a zlikwidowanym wjazdem tymczasowym. Na powiększenie bielnika przeznaczono leżące naprzeciwko szpitala tereny na lewym brzegu Kanału Raduni. W latach 1769–1770 wyburzono szachulcowe zabudowania, stawiając murowane. W nieznanym czasie zmieniono pierwotne przeznaczenie zakładu, przyjmując m.in. prebendariuszy. W roku 1551 q Rada Miejska nakazała przyjmowanie ubogich zdrowych starców. Liczba pensjonariuszy: w 1537 – 10 (wskutek złego stanu funduszy szpitala z powodu nadużyć zarządu), 1681 – 49, 1689 – 69, 1706 – 59, w XIX i 1. połowie XX wieku była stała – 63, 1928 i 1939 mieszkało w nim 56 kobiet. W XIX wieku szpital nie przeszedł procesu medykalizacji i nadal pełnił funkcję przytułku. Przyjmowano osoby powyżej 50. roku życia, obojga płci i wyznania chrześcijańskiego, mogące wkupić się według taryfy zależnej od wieku. Bezpłatne utrzymanie bywało wyjątkowo przyznawane zasłużonym dla szpitala lub związanego z nim q kościoła Zbawiciela (I). Bazę zakładu do roku 1945 stanowiły dwa budynki powstałe w latach 1769–1770, oraz trzy zbudowane po roku 1850; ostatni oddano do użytku w sierpniu 1883. Adresem była w połowie XIX wieku uliczka St. Gertruden Hospital 1/3, po rozebraniu Bramy Zaroślak, po roku 1921: Südpromenade 1/3. W roku 1537 zarządzał szpitalem 1 prowizor, 1561 – 3, 1586–1945 – 4. Zniszczony w roku 1945. {{author: ASZ}}<br /><br /> | '''SZPITAL ŚW. GERTRUDY''' (St. Gertrauden-Hospital), założony około roku 1342 (albo przed 1378), przeznaczony dla podróżnych (których patronką była święta Gertruda), pierwotnie poza miastem, na lewym brzegu q Kanału Raduni, naprzeciwko q Bramy Długoulicznej, przy głównym szlaku komunikacyjnym, omijającym Gdańsk od zachodu. Znajdował się przy nim q kościół św. Gertrudy. W 1520, w obliczu zagrożenia miasta przez wojska zakonu krzyżackiego, spalony profilaktycznie przez gdańszczan, wkrótce potem przez nich odbudowany. Z powodu rozbudowy umocnień q Głównego Miasta w roku 1563 szpital rozebrano i przeniesiono na prawy brzeg Kanału Raduni, między fosą q Starego Przedmieścia a obecną ul. Mostową i Traktem św. Wojciecha (do nazwy szpitala nawiązuje bastion Gertrudy). W roku 1576, podczas konfliktu Gdańska ze Stefanem Batorym, nowe zabudowania ponownie zniszczono. W latach 1581–1582 ukończono budowę gmachu szpitala w postaci długiego, kalenicowego, piętrowego budynku, o konstrukcji szachulcowej, mieszczącego kaplicę (funkcjonującą do roku 1695) na środkowej kondygnacji oraz – nad nią i pod nią – izby dla pensjonariuszy. Około roku 1620 teren szpitala powiększono od północy (w związku z przesunięciem wjazdu do miasta na wschód, do prowizorycznej bramy w bastionie Gertrudy), umieszczając tu bielnik. Dalszy rozwój posiadłości szpitalnych nastąpił po wybudowaniu Bramy Nizinnej (1626; q bramy miejskie), gdy powiększony został o obszar między nią a zlikwidowanym wjazdem tymczasowym. Na powiększenie bielnika przeznaczono leżące naprzeciwko szpitala tereny na lewym brzegu Kanału Raduni. W latach 1769–1770 wyburzono szachulcowe zabudowania, stawiając murowane. W nieznanym czasie zmieniono pierwotne przeznaczenie zakładu, przyjmując m.in. prebendariuszy. W roku 1551 q Rada Miejska nakazała przyjmowanie ubogich zdrowych starców. Liczba pensjonariuszy: w 1537 – 10 (wskutek złego stanu funduszy szpitala z powodu nadużyć zarządu), 1681 – 49, 1689 – 69, 1706 – 59, w XIX i 1. połowie XX wieku była stała – 63, 1928 i 1939 mieszkało w nim 56 kobiet. W XIX wieku szpital nie przeszedł procesu medykalizacji i nadal pełnił funkcję przytułku. Przyjmowano osoby powyżej 50. roku życia, obojga płci i wyznania chrześcijańskiego, mogące wkupić się według taryfy zależnej od wieku. Bezpłatne utrzymanie bywało wyjątkowo przyznawane zasłużonym dla szpitala lub związanego z nim q kościoła Zbawiciela (I). Bazę zakładu do roku 1945 stanowiły dwa budynki powstałe w latach 1769–1770, oraz trzy zbudowane po roku 1850; ostatni oddano do użytku w sierpniu 1883. Adresem była w połowie XIX wieku uliczka St. Gertruden Hospital 1/3, po rozebraniu Bramy Zaroślak, po roku 1921: Südpromenade 1/3. W roku 1537 zarządzał szpitalem 1 prowizor, 1561 – 3, 1586–1945 – 4. Zniszczony w roku 1945. {{author: ASZ}}<br /><br /> | ||
− | + | {| class="tableGda" | |
+ | |- | ||
+ | |+ Prezesi zarządu szpitala św. Gertrudy | ||
+ | |- | ||
+ | ! Rok | ||
+ | ! Nazwisko | ||
+ | ! Zawód | ||
+ | |- | ||
+ | | 1797 | ||
+ | | q Carl Theodor Berendt | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1817 | ||
+ | | Elisäus Stattmiller | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1839, 1858 | ||
+ | | Carl Eilhard von Frantzius (1791–1863) | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1869 | ||
+ | | Heinrich Carl Lemcke (1815–1892) | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1874 | ||
+ | | Johann Heinrich Hein (1813–1878) | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1884, 1897 | ||
+ | | Otto Friedrich Wendt (1828–1902) | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1908 | ||
+ | | Ernst Joseph Poschmann (1849–1908) | ||
+ | | bankowiec | ||
+ | |- | ||
+ | | span style="white-space: nowrap" | 1914, 1921, 1928 | ||
+ | | Gustav Hermann Brinckmann (1853–1928) | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1935 | ||
+ | | Richard Sauerhering | ||
+ | | kupiec | ||
+ | |- | ||
+ | | 1939 | ||
+ | | Max Wilhelm Krogoll (1864–1944) | ||
+ | | przedsiębiorca | ||
+ | |- | ||
+ | | class="authorEgTab" | {{author:MrGl}} | ||
+ | |} [[Category: Encyklopedia]] |
Wersja z 05:52, 1 lut 2014
SZPITAL ŚW. GERTRUDY (St. Gertrauden-Hospital), założony około roku 1342 (albo przed 1378), przeznaczony dla podróżnych (których patronką była święta Gertruda), pierwotnie poza miastem, na lewym brzegu q Kanału Raduni, naprzeciwko q Bramy Długoulicznej, przy głównym szlaku komunikacyjnym, omijającym Gdańsk od zachodu. Znajdował się przy nim q kościół św. Gertrudy. W 1520, w obliczu zagrożenia miasta przez wojska zakonu krzyżackiego, spalony profilaktycznie przez gdańszczan, wkrótce potem przez nich odbudowany. Z powodu rozbudowy umocnień q Głównego Miasta w roku 1563 szpital rozebrano i przeniesiono na prawy brzeg Kanału Raduni, między fosą q Starego Przedmieścia a obecną ul. Mostową i Traktem św. Wojciecha (do nazwy szpitala nawiązuje bastion Gertrudy). W roku 1576, podczas konfliktu Gdańska ze Stefanem Batorym, nowe zabudowania ponownie zniszczono. W latach 1581–1582 ukończono budowę gmachu szpitala w postaci długiego, kalenicowego, piętrowego budynku, o konstrukcji szachulcowej, mieszczącego kaplicę (funkcjonującą do roku 1695) na środkowej kondygnacji oraz – nad nią i pod nią – izby dla pensjonariuszy. Około roku 1620 teren szpitala powiększono od północy (w związku z przesunięciem wjazdu do miasta na wschód, do prowizorycznej bramy w bastionie Gertrudy), umieszczając tu bielnik. Dalszy rozwój posiadłości szpitalnych nastąpił po wybudowaniu Bramy Nizinnej (1626; q bramy miejskie), gdy powiększony został o obszar między nią a zlikwidowanym wjazdem tymczasowym. Na powiększenie bielnika przeznaczono leżące naprzeciwko szpitala tereny na lewym brzegu Kanału Raduni. W latach 1769–1770 wyburzono szachulcowe zabudowania, stawiając murowane. W nieznanym czasie zmieniono pierwotne przeznaczenie zakładu, przyjmując m.in. prebendariuszy. W roku 1551 q Rada Miejska nakazała przyjmowanie ubogich zdrowych starców. Liczba pensjonariuszy: w 1537 – 10 (wskutek złego stanu funduszy szpitala z powodu nadużyć zarządu), 1681 – 49, 1689 – 69, 1706 – 59, w XIX i 1. połowie XX wieku była stała – 63, 1928 i 1939 mieszkało w nim 56 kobiet. W XIX wieku szpital nie przeszedł procesu medykalizacji i nadal pełnił funkcję przytułku. Przyjmowano osoby powyżej 50. roku życia, obojga płci i wyznania chrześcijańskiego, mogące wkupić się według taryfy zależnej od wieku. Bezpłatne utrzymanie bywało wyjątkowo przyznawane zasłużonym dla szpitala lub związanego z nim q kościoła Zbawiciela (I). Bazę zakładu do roku 1945 stanowiły dwa budynki powstałe w latach 1769–1770, oraz trzy zbudowane po roku 1850; ostatni oddano do użytku w sierpniu 1883. Adresem była w połowie XIX wieku uliczka St. Gertruden Hospital 1/3, po rozebraniu Bramy Zaroślak, po roku 1921: Südpromenade 1/3. W roku 1537 zarządzał szpitalem 1 prowizor, 1561 – 3, 1586–1945 – 4. Zniszczony w roku 1945.
Rok | Nazwisko | Zawód |
---|---|---|
1797 | q Carl Theodor Berendt | kupiec |
1817 | Elisäus Stattmiller | kupiec |
1839, 1858 | Carl Eilhard von Frantzius (1791–1863) | kupiec |
1869 | Heinrich Carl Lemcke (1815–1892) | kupiec |
1874 | Johann Heinrich Hein (1813–1878) | kupiec |
1884, 1897 | Otto Friedrich Wendt (1828–1902) | kupiec |
1908 | Ernst Joseph Poschmann (1849–1908) | bankowiec |
1914, 1921, 1928 | Gustav Hermann Brinckmann (1853–1928) | kupiec |
1935 | Richard Sauerhering | kupiec |
1939 | Max Wilhelm Krogoll (1864–1944) | przedsiębiorca |