ZAROŚLAK

'''ZAROŚLAK''' (XIV w. Petershagen, w XIX w. Peterszawa, od 1949 Zaroślak), rejon od ul. Salwador do ul. Zaroślak. W niezachowanym przywileju wielkiego mistrza zak. krzyż. Ludolfa Königa z ok. 1342 (znanego z potwierdzenia wielkiego mistrza Winricha von Kniprode 5 VII 1378) dla Głównego Miasta Gd. wspomniano o oddaniu do wyłącznego użytku mieszczan obszaru między Głównym Miastem (od płn.), Motławą (od wsch.) i dobrami biskupów włocławskich (q Biskupia Górka i Chełm). Na wsch. części tego obszaru powstało q Stare Przedmieście, na zach. Krzyżacy zarezerwowali sobie q Kanał Raduni, położony nad nim łan (ok. 16–17,5 ha = 30 mórg) ziemi z myślą o utrzymaniu drogi krajowej (ob. płn. odcinek Traktu św. Wojciecha), nadto kolejny łan między dobrami bp. i miasta. 2 II 1365 komtur gd. nadał sołtysowi Henrykowi Steinhagenowi z tego drugiego łanu 28 mórg, po wsch. stronie Kanału Raduni, do osadzenia wsi zagrodniczej na prawie chełmińskim. Na pozostałym obszarze założono cegielnię. W pocz. XV w. wieś składała się z 24 zagród-ogrodów o pow. morgi (dodatkowy mórg posiadał sołtys, 3 morgi stanowiły wspólne pastwisko). Istniały także 2 karczmy zw. Hoppenbruch, sprzedające gł. piwo produkowane w dobrach biskupów włocławskich (q Chmielniki). Po zniszczeniu przez husytów 1433, do 1438 zdołano ponownie zasiedlić tylko 13 zagród-ogrodów. Od 1454 posiadłość Głównego Miasta Gd., w XI tego r. spalona przez Krzyżaków (q wojna trzynastoletnia). Korzystne położenie przy gł. trakcie pozwoliło na szybkie odbudowywanie po kolejnych wojennych zniszczeniach. W 1582 przeniesiono tu szpital św. Gertrudy, przy którym powstała q kaplica św. Gertrudy. Po powstaniu q Bramy Oruńskiej (Petershagener Tor, 1626) zaczęto rozróżniać Z. Przed Bramą i Za Bramą. W 1635 w części Za Bramą, po drodze do Biskupiej Doliny (ob. ul. Stoczniowców), powstał q kościół Zbawiciela (który zastąpił kaplicę św. Gertrudy), oraz q cmentarz Nowy Salwator. W 1655, podczas potopu szwedzkiego, dzielnicę Za Bramą spalono, kośc. Zbawiciela rozebrano. Po wzniesieniu 1656 obwarowań Biskupiej Górki z Bramą Peterszawską zaczęto rozróżniać Z. Przed Bramą (wewnętrzny) i Za Bramą (zewnętrzny). Z. wewnętrzny znalazł się w obrębie miasta, zewnętrzny zachował status wsi. Po wzniesieniu 1695 nowego kośc. Zbawiciela na wewnętrznym Z., podzielono go na Z. Za Kościołem (rejon ul. Na Stoku) i Nad Radunią (ul. Zaroślak). W 1774 wzmiankowany był Leopold Wollenberg, ostatni sołtys Z. zewnętrznego, przyłączonego 1807 do Gd. W 1819 powstał kośc. q menonitów (ob. Zielonoświątkowców) z plebanią i cment. W 1854 Z. wraz z Biskupią Górką liczył 209 posesji, 1914 stały tu 374 budynki, liczba mieszkańców wynosiła 6600. Okolica należała do najbiedniejszych w Gd. W 1945 zniszczono kośc. Zbawiciela, w latach 60. XX w. na zapleczu powstało os. Gd. Spółdzielni Mieszkaniowej. {{author: AJ}} [[Category: Encyklopedia]]