CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI

'''CMENTARZE WE WRZESZCZU (Z q ANIOŁKAMI). PRZY WIELKIEJ ALEI''' (Große Allee, Hindenburg Allee, al. Rokossowskiego, al. Zwycięstwa). <br /><br /> '''Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów''' (Aller Gottes Engel-Kirchhof), przy al. Zwycięstwa w rejonie obecnego q pomnika-czołgu, katolicki, od XVI wieku ewangelicki. Założony wraz ze q szpitalemWszystkich Bożych Aniołów w XIV wieku. Przedstawiony m.in. na rycinach q Deischa z 1765 roku jako otaczający szpital od wschodu i południa. Zamknięty po 1807 wraz ze zniszczeniem kościoła i szpitala w czasie działań wojennych. W części południowej powstał cmentarz Ubogich, część środkową zajęła po roku 1865 kawiarnia i cukiernia Vier Jahreszeiten (Cztery Pory Roku), część północną (sąsiadującą z placem ćwiczeń wojsk. (Der Kleine Exerzierplatz)) włączono do cmentarza NMP. {{author: MrGl}} <br /><br /> '''Ubogich''', powstał po roku 1814 (1818?), początkowo zajmował teren (0,7–1 ha) obok (na południe) dawnego cmentarza. Szpitala Wszystkich Bożych Aniołów. Powiększony (do około 2,5 ha; 250 × 100 m) w 1877 po nabyciu przez władze Gdańska od gminy Suchanino 3 mórg pruskich (1,5 ha) między dotychczasowym cmentarzem a Bramą Oliwską, do wysokości leżącej po drugiej stronie alei obecnej ul. Śniadeckich. W latach 1896–1898 przeniesiony na Zaspę, teren włączono do q Parku Steffensów. Zachowały się 2 równoległe do alei (w kierunku Wrzeszcza) alejki wysadzane kasztanami (przyległe do alei o długości 250 m).  {{author: MrGl}} <br /><br /> '''Najświętszej Marii Panny''' (St. Marien-Kirchof), ewangelicki, parafialny q kościół NMP. Powstał na gruncie zakupionym w roku 1867, otwarty 23 IV 1869. Położony po północno-wschodniej stronie Wielkiej Alei, graniczył od południowego-wschodu z cmentarzem Ubogich, od północnego-wschodu z cmentarzem zespolonym św. Jana, św. Bartłomieja oraz św. Piotra i Pawła. Zajmował działkę o planie nieregularnego czworoboku. W roku 1916 pochowano tu m.in. q Richarda Dammego. Zamknięty 24 XI 1946, w 1966 urządzono tu park miejski. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Trójcy''' (Evangelischer Kirchhof St. Trinitatis). Założony w latach 1867–1869 dla parafii ewangelickiej przy kościele św. Trójcy, po południowo-zachodniej stronie Wielkiej Alei, między ul. Smoluchowskiego i Marii Skłodowskiej-Curie (Feldstraße i Dellbrückallee), na planie nieregularnego czworoboku o powierzchni 2,64 ha, podzielony na kwatery przez przecinające się prostopadle aleje: dwie podłużne w kierunku wschód-zachód i jedną poprzeczną północno-południowym. Jego teren lekko wznosił się w stronę południowo-zachodnią, od której graniczył z zabudową willową. Zamknięty 21 XI 1946, w 1968 usunięto nagrobki, tworząc park miejski. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Józefa i św. Brygidy''' (St. Joseph- und St. Brigitten-Kirchhof), katolicki. Powstał w latach 1867–1869 dla parafii przy kościele św. Józefa i św. Brygidy, po południowo-zachodniej stronie Wielkiej Alei. Działka o powierzchni 1,31 ha i kształcie zbliżonym do prostokąta wydłużonego w kierunku południowo-wschodnim – północno-zachodnim, z główną aleją w osi podłużnej, sięgała do ul. Traugutta (St. Michaelsweg), od północnego-zachodu graniczyła z ewangelickim cmentarzem NMP. Zamknięty 8 XII 1956, obecnie jest parkiem miejskim. W północno-wschodniej części działki postawiono w latach 70. XX wieku budynek przychodni lekarskiej. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Najświętszej Marii Panny''' (St. Marien-Kirchhof III), parafialny, nowy, ewangelicki. Powstał w roku 1867 (jako pierwszy q kościół NMP przy Wielkiej Alei), po południowo-zachodniej stronie Wielkiej Alei. Od północnego-zachodu graniczył z ewangelickim cmentarzem św. Katarzyny, a od południowego-wschodu z katolickim cmentarzem św. Józefa i Brygidy. Założony na powierzchni 2,04 ha, na planie zbliżonym do prostokąta wydłużonego równolegle do alei. Zachował się ślad alei podłużnej i prostopadłych alej poprzecznych (1 platanowa). Zamknięty 8 XII 1956, w latach 70. XX wieku w jego miejscu urządzono park. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Katarzyny''' (St. Katharinen-Kirchhof),parafialny, ewangelicki. Powstał w latach 1867–1869 po południowo-zachodniej stronie Wielkiej Alei. Działka o powierzchni 3,6 ha sięgała do ul. Traugutta (St. Michaelsweg). Od północnego-zachodu graniczył z katolickim cmentarzem św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej, a od południowego-wschodu z ewangelickim cmentarzem NMP. Założony na planie zbliżonym do prostokąta wydłużonego w kierunku południowo-wschodnim – północno-zachodnim; podzielony na prostokątne kwatery główną aleją w osi podłużnej i przecinającymi ją prostopadle 2 alejami poprzecznymi. Przy północno-wschodniej granicy przy głównej alei zachował się ceglany dom grabarza. Zamknięty 23 XII 1956. Pełni obecnie funkcję parku miejskiego. W południowo-zachodniej części działki wybudowano w latach 70. XX wieku gmach szpitala i przychodni lekarskiej. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej''' (St. Nikolai, St. Marien-Kirchhof), katolicki. Założony na terenie nabytym w maju 1884 roku przez parafię św. Mikołaja, po południowo-zachodniej stronie Wielkiej Alei, wzdłuż ul. Narutowicza (Gossler Alee) prowadzącej do q THD, z którą graniczył od południowego-zachodu. Od południowego-wschodu graniczył z ewangelickim cmentarzem św. Katarzyny. Założony na powierzchni 2,50 ha, na planie zbliżonym do prostokąta wydłużonego w kierunku południowo-wschodnim – północno-zachodnim; podzielony na prostokątne kwatery 2 alejami podłużnymi i przecinającą ją prostopadle aleją poprzeczną. Zamknięty 8 XII 1956, zlikwidowany w latach 1969–1970, następnie zamieniony w park. Obecnie Park Akademicki, w części południowo-wschodniej parking q PG. W roku 2006 urządzono tu q Lapidarium Nekropolii Gdańskiej. {{author: JWL}}  <br /><br /> '''Zjednoczone św. Bartłomieja, św. Jana, św. Piotra i Pawła''' (Vereinigte-Kirchhöfe von St. Bartholomäi, St. Johannes, St. Petri und Pauli), ewangelickie. Powstały w latach 1867–1869 dla parafii tych kościołów. Po północno-wschodniej stronie Wielkiej Alei, oddzielone od niej placem ćwiczeń (Kleiner Exerzierplatz). Od północnego-wschodu graniczyły z terenem kolei (część terenu odsprzedano kolei pod budowę torów z Sopotu do Gdańska), a od południowego-zachodu z ewangelickimi cmentarzami Lazaretu i NMP. Położone na działce o powierzchni około 8,75 ha, na planie zbliżonym do prostokąta mocno wydłużonego w kierunku południowo-wschodnim – północno-zachodnim. Kompozycja wnętrza  oparta na głównej podłużnej alei, przerwanej w połowie długości rondem oraz 6 alejach poprzecznych, prostopadłych do podłużnej, symetrycznie położonych względem ronda będącego centralnym punktem kompozycji. Zamknięte 24 XI 1946; od 1966 park miejski. {{author: JWL}} <br /><br /> '''Luterański wrzeszczański''' (Kirchhof Langfuhr, Lutherischer Kirchhof, Evangelischer Kirchhof), al. Zwycięstwa, ul. Towarowa (Große Allee, Jachmannstraße). Założony w roku 1896 dla gminy ewangelickiej we Wrzeszczu (kościół Lutra, q kościół Garnizonowy św. Apostołów Piotra i Pawła). Położony po północno-wschodniej stronie Wielkiej Alei, oddzielony od niej placem ćwiczeń (Kleiner Exerzierplatz), obecnie ul. Towarową, biegnącą wzdłuż południowo-zachodniej krawędzi działki. Od północnego-wschodu graniczył z terenem kolei, od południowego-wschodu ze Zjednoczonymi Cmentarzami św. Bartłomieja, św. Jana, św. Piotra i Pawła. Położony na działce o powierzchni około 2,38 ha, na planie zbliżonym do prostokąta. Kompozycja wnętrza oparta była na 2 przecinających się pod kątem prostym alejach, dzielących założenie na 4 symetryczne kwatery. W początku XX wieku obszar częściowo wchłonięty przez kolej, zamknięty 24 XI 1946, obecnie prawie w całości zabudowany. {{author: JWL}} [[Category: Encyklopedia]]