KASZTELAN
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{paper}} | {{paper}} | ||
| − | '''KASZTELAN.''' W okresie istnienia księstwa | + | '''KASZTELAN.''' W okresie istnienia księstwa gdańskiego (q Sobiesławice) i przynależności Gdańska do państwa piastowskiego (XIII wiek – 1308 rok) urzędnik ziemski, zwierzchnik grodu gdańskiego (gdzie rezydował; q zamek) i podległego mu terytorium (tzw. kasztelanii), podstawowej jednostki administracyjnej księstwa. Do jego zadań należało zapewnienie bezpieczeństwa grodu i zarządzanego obszaru, dowodzenie pochodzącym stąd rycerstwem, ściąganie danin od mieszkańców i sądownictwo nad nimi. Stopniowo spod jego kompetencji wyłączano majątki osadzane na prawie niemieckim (q prawo lubeckie, q prawo chełmińskie). Początkowo kasztelanowi gdańskiemu podlegał gród gdański i obszar od Morza Bałtyckiego na wysokości Żarnowca, dalej granice wyznaczały okolice obecnego Wejherowa, Kielna, Żukowa, Czapielska, Pręgowa, Warcza, Rusocina i Żuław Steblewskich. W połowie XIII wieku z kasztelanii gdańskimi wydzielono nową, z siedzibą w Pucku, sięgającą do obecnej Gdyni włącznie. Zastępcą kasztelana był wojski. Po zajęciu Pomorza Wschodniego przez Krzyżaków w 1308 roku urząd zlikwidowany poprzez nieobsadzenie funkcji po śmierci ostatniego posiadacza godności. Po q wojnie trzynastoletniej i powrocie Gdańska w granice Polski, od 1467 kasztelanami gdańskimi nazywano kasztelanów pomorskich, administracyjnie z miastem i jego posiadłościami nie mieli oni jednak nic wspólnego. {{author: BŚ}} |
{| | {| | ||
! ead | | ! ead | | ||
Wersja z 23:29, 15 lip 2013
KASZTELAN. W okresie istnienia księstwa gdańskiego (q Sobiesławice) i przynależności Gdańska do państwa piastowskiego (XIII wiek – 1308 rok) urzędnik ziemski, zwierzchnik grodu gdańskiego (gdzie rezydował; q zamek) i podległego mu terytorium (tzw. kasztelanii), podstawowej jednostki administracyjnej księstwa. Do jego zadań należało zapewnienie bezpieczeństwa grodu i zarządzanego obszaru, dowodzenie pochodzącym stąd rycerstwem, ściąganie danin od mieszkańców i sądownictwo nad nimi. Stopniowo spod jego kompetencji wyłączano majątki osadzane na prawie niemieckim (q prawo lubeckie, q prawo chełmińskie). Początkowo kasztelanowi gdańskiemu podlegał gród gdański i obszar od Morza Bałtyckiego na wysokości Żarnowca, dalej granice wyznaczały okolice obecnego Wejherowa, Kielna, Żukowa, Czapielska, Pręgowa, Warcza, Rusocina i Żuław Steblewskich. W połowie XIII wieku z kasztelanii gdańskimi wydzielono nową, z siedzibą w Pucku, sięgającą do obecnej Gdyni włącznie. Zastępcą kasztelana był wojski. Po zajęciu Pomorza Wschodniego przez Krzyżaków w 1308 roku urząd zlikwidowany poprzez nieobsadzenie funkcji po śmierci ostatniego posiadacza godności. Po q wojnie trzynastoletniej i powrocie Gdańska w granice Polski, od 1467 kasztelanami gdańskimi nazywano kasztelanów pomorskich, administracyjnie z miastem i jego posiadłościami nie mieli oni jednak nic wspólnego.
| Kasztelanowie gdańscy od XIII do początku XIV wieku | ||
| 1242–1243 | Gniewomir | później wojewoda gdański |
| 1267 | Jan | |
| 1273–1294 | Andrzej z Lublewa | jednocześnie sędzia gdański |
| 1297–1298 | Unisław z Lublewa | wcześniej podkomorzy i wojewoda gdański |
| 1303–1304 | Piotr „Vust”, „Wost” | wcześniej podkomorzy gdański |
| 1304–1314 | Wojciech | wcześniej kasztelan pucki |
| 1991–2003 | Jan Curzytek | |
| 2003 | Maciej Werno (kierownik) | |
| 2004–2010 | Krzysztof Ossowski | |
| 2010 – | Kazimierz Szefler | |
