MARZEC 1968 W GDAŃSKU

'''MARZEC 1968 W GDAŃSKU.''' Po zdjęciu z afisza Teatru Narodowego w Warszawie przedstawienia „Dziady” i stłumieniu przez władze PRL 8 III 1968 wiecu protestacyjnego studentów UW, 9 marca w Komendzie Wojewódzkiej MO w Gd. powołano sztab kryzysowy. Zaangażowano ponad 70 oficerów SB, którzy rozpoczęli inwigilację środowisk wyższych uczelni, szkół średnich i zawodowych, prasy, radia, telewizji oraz zakładów pracy. 11 marca w domach studenckich nr 3, 9, 10 i 17 q PG odbyły się spotkania studentów, podczas których dyskutowano o zajściach w Warszawie. W domu akad. przy ul. Wyspiańskiego zwołano posiedzenie Prezydium Komitetu Uczelnianego ZSP PG, na którym powzięto decyzję o zorganizowaniu wiecu 12 III 1968. Władze uczelni wyraziły zgodę. Wiec, burzliwe spotkanie studentów i pracowników uczelni z i sekr. KW PZPR q Stanisławem Kociołkiem, odbył się w holu PG. Powołano komitet protestacyjny, na którego czele stanął Andrzej Biernaś, asystent PG. Strony nie nawiązały dialogu, przyjęto rezolucję popierającą studentów warsz. uczelni. Wieczorem 12 marca odbyła się demonstracja pod budynkiem q Żaka, połączona ze spotkaniem z ministrem spraw zagranicznych Adamem Rapackim. Demonstracja zakończyła się starciami z MO, SB i q ORMO. Zgromadzenie liczyło ok. 1500 osób. W nocy z 12 na 13 marca rozrzucono kilkadziesiąt ulotek z rezolucją komitetu protestacyjnego PG. 13 marca na PG i w q WSP odbyły się wiece, na których przyjęto uchwaloną dzień wcześniej na PG rezolucję. Studenci podjęli nieudane próby nawiązania kontaktu z pracownikami największych gd. zakładów pracy. Komitet strajkowy zwołał na 15 marca w PG wiec. W nocy z 14 na 15 marca na PG pojawiło się ok. 50 afiszów informujących o odwołaniu zapowiadanego na godz. 16 wiecu z powodu braku zgody władz uczelni. Doszło jednak do spontanicznej demonstracji, która przerodziła się w zamieszki uliczne z udziałem młodzieży szkolnej i robotników. Liczbę demonstrantów szacuje się na 20 tys., w marcu 1968 prawdopodobnie była to największa nielegalna demonstracja w Polsce. W jej stłumieniu brało udział 3 tys. funkcjonariuszy MO i ORMO. Rannych zostało ok. 50 demonstrantów, 90 milicjantów i ormowców. Reakcją lokalnych władz były propagandowe wiece w trójmiejskich zakładach pracy i represje wobec aktywnych uczestników wydarzeń. Zatrzymano blisko 300 osób, w tym 54 studentów i 59 uczniów. Ogółem we wszystkich akcjach pacyfikacyjnych 12–15 III 1968 władze użyły 26 tys. ludzi z różnych formacji, w tym 14 tys. ormowców. <br /><br />16 III 1968 studenci (ok. 3 tys.) zorganizowali w holu budynku PG wiec protestacyjny, w czasie którego domagali się m.in. zwolnienia aresztowanych kolegów, godnej opieki lekarskiej dla poszkodowanych, zwrotu legitymacji odebranych podczas demonstracji oraz opublikowania w prasie rezolucji z 12 marca. 2 kwietnia aresztowano Andrzeja Biernasia i Ryszarda Konieczkę, współorganizatorów marcowych protestów. Ostatni wiec na PG odbył się 5 kwietnia pod hasłami uwolnienia aresztowanych. Wydarzeniom marcowym w Gd. towarzyszyła nagonka na aktywnych opozycjonistów, m.in. q Lecha Bądkowskiego, q Różę Ostrowską, q Zofię Majewską i zajmujące wyższe stanowiska osoby pochodzenia żyd., np. płk. Adama Golingera, kier. Studium Wojskowego w WSP. Pod zarzutem propagowania poglądów syjonistycznych zwalniano z pracy w administracji państw. i szkolnictwie wyższym. Z PZPR wykluczono 10 osób pod zarzutem prezentowania poglądów żydowsko-nacjonalistycznych i sprzyjania Izraelowi. Szczególnemu nadzorowi i inwigilacji poddano mniejszość żyd. skupioną wokół gd. oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce. Członkowie q Gdańskiej Młodzieżowej Grupy Wywiadowczej, w tym lider organizacji Jakub Szadaj, pochodzenia żyd., otrzymali najwyższe wyroki w Polsce w okresie Marca ’68. q Bogdan Borusewicz został skazany na 3 lata więzienia za produkcję i kolportaż ulotek. <br /><br />Następstwem wydarzeń marcowych była reorganizacja na gd. uczelniach. Na WSP instytuty zastąpiono katedrami. Kilkunastu wykładowców pochodzenia żyd. zwolniono z pracy w gd. uczelniach, wielu adiunktów ze stopniem dr. otrzymało nominacje na stanowisko docentów, w większości potwierdzone potem habilitacją. Od 1969 wprowadzono na uczelniach tzw. praktyki robotnicze, czyli kilkutygodniowe prace fiz. dla przyjętych na studia (zniesione po 1989). {{author: MA}} {{author: JH}} [[Category: Encyklopedia]]