LETNICA

'''LETNICA''', jedna z jednostek pomocniczych Gd. ( administracyjny podział) w randze osiedla, o charakterze przemysłowo-mieszkaniowym. Do pocz. XX w. stanowiła wsch. część wsi Zaspa, położoną na płd. od jeziora Zaspa, wraz z nią wchodziła w skład dóbr oliwskich  cystersów. W 1589 istniały tu 4 gospodarstwa, 1591 określane łącznie jako Gburowo (Burau); 1604 należało do parafii kośc. św. Jakuba w Oliwie. <br /><br />W początkach XVIII wieku powstał dwór Lauental (pierwsza wzmianka 1728; otrzymał wówczas przywilej na domowy wyrób piwa i gorzałki), zw. także Löwental (Lwia Dolina). Podczas  oblężenia Gd. 1734 spalony przez Rosjan; dzierżawcą był menonita Abraham Hommel. Przejęty przez katolika Ernesta Burskiego, dzierżawcę  Nowych Szkotów, który urządził w nim gospodarstwo mleczne. W 1772, w wyniku i rozbioru Polski w granicach Królestwa Prus. W 1789 osada Löwental liczyła 2 domy, 1819 – 11 mieszkańców. W 1821, w związku z rozpoczętą komasacją gruntów, po raz ostatni odnotowana pod nazwą Gburowo. 13 IV 1829, podczas powodzi, Wisła przelała się przez leżące w pobliżu jezioro Zaspa. W 1833 umocniono Drogę Letnicką (Lauentalerweg – ciąg ob. ulic Wielopole, Starowiejskiej i Letnickiej), biegnącej od zbudowanej 1803–05 Broschkischerweg (ul. Wiślna) przez L. do Brzeźna; w pobliżu dworu Lauental odchodziła od niej droga prowadząca w kierunku dworów Zaspy, biegnąca równolegle do Redewki i nazwana Redefkaweg (Droga nad Redewką, ob. ul. Uczniowska). <br /><br />W XIX w. zaczęły powstawać tu zakłady przem. ( przedsiębiorstwa: od 1870 Chemische Fabrik AG vorm. Moritz Milch &amp; Co. przy Wiślnej 12/13, Danzig Superphosphat przy Wiślnej 22 i in.), w L. zamieszkali także pracownicy innych gd. zakładów, co znalazło odzwierciedlenie w nazwach ulic: Marienhüttenweg (ob. ul. Niecała), od notowanej w tym miejscu od ok. 1870 Walzwerk Marienhütte ( Huta Marii), Eisenweg (po 1945 ul. Żelazna, ob. Michny) i Schraubenweg (Śrubowa, ob. Sielska), Nietenweg (Nitowa, ob. Sucha) oraz istniejąca i ob. ul. Szklana Huta (Glashüttenweg). Dużą część ludności stanowili przybysze z Kaszub i Kociewia. W 1889 wybudowano bocznicę kolejową z Nowych Szkotów do Portu Wiślanego, zlokalizowanego między L. a Nowym Portem, 1914–17 wybudowano tu dużą stację rozrządową i lokomotywownię (ob. Zaspa Towarowa) do obsługi ruchu towarowego portu ( kolej). <br /><br />1 XII 1900 w L. mieszkało 1700 osób: 950 katolików i 750 ewangelików. W 1906 wybudowano szkołę przy Redefkaweg (ul. Uczniowska); 1921–28 jej kier. był Antoni Michna, działacz gd. Polonii (1940 zamordowany w obozie Stutthof), od 1 IV  1934 do 1945 jej rektorem był Wilhelm Schikorr (ur. 27 X 1894). W 1910 do L. doprowadzono prąd elektryczny, 1 IV 1914 wraz z Zaspą, liczącą 3169 mieszkańców (większość mieszkańców Zaspy koncentrowała się w L.), wyłączona z gminy Oliwa i włączona w granice adm. Gd. W 1929 przez L. przeprowadzono nową drogę z Gd. do Nowego Portu, Paul-Beneke-Weg (ul. Marynarki Polskiej), na którą przeniesiono także linię tramwajową z Broschkischerweg (ul. Wiślna). W 1933–34 na płn. skraju L. robotnicy katoliccy zbudowali os. działkowe (Laubenkolonie) Gwiazda Morza (Meeresstern). W 1932 wzniesiono kośc. św. Anny i Joachima, konsekrowany 1933; od 1939 paraf. (1939 trafiły tu ławki z rozebranej Wielkiej Synagogi; synagoga). Po II w. świat. nadano L. nazwę Letniewo, wywodząc niem. Lauental od lau (letni, ciepły) zamiast od gwarowego Lau (lew). W 1949 państw. Komisja Ustalania Nazw Miejscowych zmieniła ją, jako niezgodną z zasadami pol. słowotwórstwa (końcówkaewo odnosi się wyłącznie do nazw odosobowych), na Letnica, odrzucając proponowane równolegle Lewkowo; w potocznym użyciu L. wciąż jest jednak nazywana Letniewem (w pocz. XX w. nazwę Lauental nosiło też niewielkie rolnicze siedlisko na ob. Przymorzu). W 1951 zelektryfikowano przechodzącą w pobliżu L. linię kolejową do Nowego Portu, włączając ją do sieci trójmiejskiej SKM; 1975 leżący na niej przystanek Gd.-Zaspa otrzymał nazwę Gd.-Zaspa Towarowa; w 2005 linię pasażerską zamknięto i przystanek został zlikwidowany. W 1963 oddano do użytku nowy budynek SP nr 22 przy ul. Suchej, której nadano imię kpt. żeglugi wielkiej Witolda Poinca, nestora Polskiego Ratownictwa Morskiego; w 2009 szkołę zamknięto z powodu zbyt małej liczby uczniów. W 1968 decyzją władz tereny L. przeznaczono w całości na zabudowę przem., miała tu też powstać nowa zajezdnia tramwajowa. Plany te nie zostały zrealizowane, spowodowały jednak postępującą dekapitalizację budynków mieszkalnych, których – z uwagi na planowaną rozbiórkę – przez całe dziesięciolecia nie remontowano; stan ten uległ zmianie dopiero 1998 dzięki rozpoczęciu procedury przywracającej dzielnicy dawny charakter. Pomimo to liczba ludności L. spadała: od 2336 mieszkańców w 1991 do 1840 na koniec 2004. W 1997 w L. powstała – jako jedna z pierwszych w Gd. – Rada Dzielnicy, której przewodniczył Antoni Szczyt (1952–2010); przez kilka miesięcy 1998 działała też powołana przez nią Straż Obywatelska. Uchwalony w czerwcu 2009 nowy plan zagospodarowania przestrzennego L. przewiduje dla niej funkcję mieszkaniowo-usługową.<br /><br />W 2008–11 w L., w miejscu dawnych ogródków działkowych nad Redewką, zbudowano nowoczesny stadion miejski PGE Arena Gd. W celu budowy arterii dojazdowych do stadionu w 2009 wyburzono wszystkie budynki po płd. stronie ul. Uczniowskiej, z wyjątkiem szkoły z pocz. XX w. W 2010 podjęto decyzję o rewitalizacji L. obejmującą budowę infrastruktury podziemnej, remont kapitalny 29 budynków mieszkalnych, naprawę nawierzchni ulic oraz uporządkowanie podwórzy; ma też powstać ok. 200 nowych mieszkań. W 2010–11 odnowiono wiadukt w ciągu ul. Uczniowskiej. {{author: ZdK}} <br /><br /> Tabela: Letnica. Ulice [[Category: Encyklopedia]]