KASZTELAN

Wersja z 00:22, 29 maj 2013

KASZTELAN. W okresie istnienia księstwa gd. (q Sobiesławice) i przynależności Gd. do państwa piastowskiego (XIII w. – 1308) urzędnik ziemski, zwierzchnik grodu gd. (gdzie rezydował; q zamek) i podległego mu terytorium (tzw. kasztelanii), podstawowej jednostki adm. księstwa. Do jego zadań należało zapewnienie bezpieczeństwa grodu i zarządzanego obszaru, dowodzenie pochodzącym stąd rycerstwem, ściąganie danin od mieszkańców i sądownictwo nad nimi. Stopniowo spod jego kompetencji wyłączano majątki osadzane na prawie niem. (q prawo lubeckie, q prawo chełmińskie). Początkowo kasztelanowi gd. podlegał gród gd. i obszar od M. Bałtyckiego na wysokości Żarnowca, dalej granice wyznaczały okolice ob. Wejherowa, Kielna, Żukowa, Czapielska, Pręgowa, Warcza, Rusocina i Żuław Steblewskich. W poł. XIII w. z kasztelanii gd. wydzielono nową, z siedzibą w Pucku, sięgającą do ob. Gdyni włącznie. Zastępcą kasztelana był wojski. Po zajęciu Pomorza Wsch. przez Krzyżaków 1308 urząd zlikwidowany poprzez nieobsadzenie funkcji po śmierci ostatniego posiadacza godności. Po q wojnie trzynastoletniej i powrocie Gd. w granice Polski, od 1467 kasztelanami gd. nazywano kasztelanów pomor., administracyjnie z miastem i jego posiadłościami nie mieli oni jednak nic wspólnego. BŚ