POCZTA

'''POCZTA.''' Do pocz. XVI w. brak danych o zasadach jej funkcjonowania w Gd. Z 1585 wiadomo, że Gd. utrzymywał 2 jeźdźców pocztowych (''Postreiter'') i 10 niższej rangi, tzw. jednokonnych (''Einspanniger''). O istnieniu niezachowanej ordynacji regulującej ich służbę świadczy tekst przysięgi, którą składali: „Przysięgam, że w służbie jeźdźca będę się wiernie i uczciwie sprawował, jak również wszystkich artykułów, zawartych w ordynacji, które dobrze zrozumiałem, posłusznie przestrzegał, tak mi zaprawdę dopomóż Bóg i Jego Święte Słowo”. Jeźdźcy pocztowi przewozili w zasadzie tylko służbową korespondencję q Rady Miejskiej. Od 1590 poświadczony był w Gd. urząd poczmistrza, od 1573 funkcjonował regularny szlak pocztowy z Gd. przez Toruń i Poznań do Wr. Po nieporozumieniach z Radą Miejską Wr. w 1597 opracowana została ''Danziger Bottenordnung Aufgerichtet zwischen Thorn, Posen und Breslau, wie es damit gehalten werden soll 16 Artikel'' (Gdańska ordynacja dla posłańców, ustanowiona między Toruniem, Poznaniem i Wr., jak się do tego stosować 16 artykułów), ogłoszona drukiem 1604. Nadzór nad całością spraw związanych z funkcjonowaniem p. na trasie Gd.–Wr. oddano w ręce jednego z członków Rady Miejskiej i 4 kupców wybieranych corocznie. Czuwali oni nad uczciwością i punktualnością posłańców, pilnowali, by stowarzyszeni wpłacali co kwartał swoją składkę, a korzystający dorywczo z usług kursu opłacali każdą przesyłkę. Prowadzili ponadto rachunki, wypłacali wynagrodzenia posłańcom, których mieli prawo przyjmować, zwalniać i karać. Bezpośredni nadzór nad posłańcami oddano w ręce mistrza posłańców, który ponadto prowadził rejestrację przesyłek i pakietów. Dla obsłużenia połączenia Gd.–Wr. zatrudniano 4 posłańców: 2 gd. i 2 wrocławskich. Drogę z Gd. do Wr. musieli oni przebyć w lecie w ciągu 9, w zimie w 11 dni. Opłata za list zwykły do Wr. wynosiła 3 grosze pol. (grp.), za list podwójny zaś 6 grp.; listy były rejestrowane. 3 VI 1622 wydano drugą ordynację dla tego połączenia: z kursu wyłączono Poznań, dotychczasową liczbę posłańców utrzymano, ale podzielono tak, że na posłańca gd. i posłańca wrocławskiego przypadało 2 toruńskich. Zwolniono od opłat przesyłki Rad Miejskich i radnych z Gd., Torunia i Wr. oraz ich rodzin, mieszkańcy tych miast płacili 3 grp. za list o formacie do ½ arkusza, 6 grp. za listy większego formatu, za pakiety listowe i paczki portorium 5 grp. za każdy łut wagi. Obcy wnosili opłatę dodatkową. Czas pokonania drogi przez posłańców zmniejszono odpowiednio do pory roku do 8 i 10 dni. Rozdzielanie listów przeznaczonych dla Gd. i odprawa posłańców odbywały się od 1629 w drewnianej budzie (''Postbude'') przed q Dworem Artusa, gdzie również listy przyjmowano. Drugim intensywnie użytkowanym w tym czasie kursem był trakt hambursko-gdański, obsługiwany przez posłańców hamburskich. W 1597 została wydana w Hamburgu pierwsza ordynacja pocztowa dla tego kursu. Zobowiązywała ona zaprzysiężonych posłańców do odbycia drogi tam i z powrotem w ciągu 29 dni, a w zimie najwyżej w 36 dni. Za listy o wadze do 1 łuta pobierano opłatę 6 grp. Około 1600 posłańcy korzystali z gospody Zum Verlorenen Sohn (Pod Marnotrawnym Synem) w pobliżu Dworu Artusa. W 1625 Rada Miejska Gd. zaproponowała wspólne zorganizowanie znacznie szybszej poczty jezdnej. Ustalono, że posłańcy każdej ze stron wymieniali p. w Szczecinie, co pozwoliło skrócić czas przewozu między Gd. a Hamburgiem do 10 dni w lecie i 12 w zimie. W 1629 Rada Miejska Gd. ustanowiła stanowisko poczmistrza dla tego kursu (został nim mieszczanin gd. Johann Holst) i zaproponowała Hamburgowi wspólne zorganizowanie znacznie szybszej p. jezdnej. Planowano przebycie trasy ze Szczecina do Gd. w 4, a do Hamburga w 5 dni. Władze Hamburga nie przyjęły propozycji, uznając, że posłańcy konni, przewożąc jedynie listy, nie utrzymaliby się z pobranych za to opłat. Ponieważ Rada Miejska Gd. poczyniła już wydatki w związku z uruchomieniem kursu konnego do Szczecina, opracowała własną ordynację dla tej trasy, usprawniając przewóz przesyłek poprzez skrócenie drogi o kilka mil (ominięcie Lęborka), kierując posłańców starą drogą przez q Oliwę, Chwaszczyno, Bukowinę, Oskowo, Łupawę do Słupska. Niezależnie od tego w Łupawie, Sianowie i Płotach urządzono zmiany koni. Pocztylioni kursowali z Gd. i Szczecina do Sianowa, gdzie wymieniali torby i wracali. W punkcie wyjściowym i końcowym kursu było po 2 jeźdźców. Zaopatrzono ichw lekkie konne wózki, z 2 miejscami dla podróżnych, co było pierwszym zorganizowanym transportem pasażerskim z Gd. Powozy odjeżdżające z Gd. w piątek o godz. 10 rano przyjeżdżały do Szczecina we wtorek wieczorem, by w środę wyruszyć dalej. Z powrotem były w Szczecinie w poniedziałek w południe. Równocześnie podwyższono opłaty do wysokości 8 grp. za każdy pojedynczy list i 4 grp. za łut pakietu listowego. Po śmierci w 1640 J. Holsta, Rada Miejska Gd. wybrała na poczmistrzów gdańszczan Jakoba Mussolfa i Jakoba Vogla, którzy obniżyli porta do dawnej wysokości (tj. 6 grp. od łuta) i przewidzieli 4 punkty zmiany koni, tak że przebiegały one po 5 mil (ok. 37 km). Przebycie trasy z Gd. do Szczecina skróciło się do 5 dni. <br/><br/> Trzecim użytkowanym kursem był trakt Gd.–Królewiec. W Gd., gdzie wymieniano p. hamburską i królewiecką, punktem zbornym była tzw. Königsberger Keller (Królewiecka Piwnica) przy Langer Markt (Długi Targ). Wożono stąd listy do Królewca i Kłajpedy, gdzie z kolei wymieniano p. z posłańcami z Rygi. W 1646, mimo oporów Rady Miejskiej Królewca, jej pocztę przejął elektor brandenb. Fryderyk Wilhelm i, a gdy w 1648 w posiadanie Brandenburgii przeszło Pomorze Zach., podjęta przez elektora próba przejęcia całej p. hamburskiej zapoczątkowała spór z Gd. W 1651 doszło do ugody regulującej kursy między Gd. a Królewcem. Wymiana przesyłek między posłańcami gd. i elektorskimi odbywała się w Narmeln (ob. Rybaczyj w Rosji) na Mierzei Wiślanej. W wypadku p. idącej z zach. (od Klev na terenie podległym elektorowi brandenb. do Kłajpedy długości 200 mil) za zgodą wojewody pomor. Ludwika Wejhera urządzono w podległym jego jurysdykcji Straszynie pod Gd. stację dla p. branden., omijającą Gd. Ewentualne dalsze przechodzenie poczty elektora przez Gd. uwarunkowano od zgody władz tego miasta na funkcjonowanie w Gd. podporządkowanego elektorowi oddzielnego poczmistrza, do czego doszło w wyniku umowy z 18 VI 1654 i w Gd. zainstalował się poczmistrz elektora. W 1654, na wniosek Generalnego Poczmistrza Koronnego Karola de Montelupi, król pol. Jan Kazimierz wydał patent mianujący Franciszka de Grattę (z pochodzenia Włocha) król. poczmistrzem w Prusach Królewskich, z siedzibą w Gd. Podporządkowano mu 2 gd. poczmistrzów i poczmistrza elektora wraz z personelem; podlegali oni tylko sądownictwu i jurysdykcji króla pol. 30 XII 1654 król Jan Kazimierz wydał dla Gd. reskrypt, w którym prawo zakładania poczt w miastach uznane zostało jako przywilej król., a Radzie Miejskiej Gd. nakazano „nikogo do poczty nie dopuszczać, kto by nie miał ze sobą królewskiego przywileju”. Poczta stała się odtąd monopolem króla pol., a gd. poczta miejska częścią p. królewskiej. W 1660, w związku z rokowaniami pol.-szw. w Oliwie, F. de Gratta zorganizował w miejscu rokowań urząd pocztowy, a elektor zgodził się na przejazd szw. statków pocztowych przez Zalew Pilawski. W wyniku podpisanego 3 V 1660 q pokoju oliwskiego, przekazanie Brandenburgii odzyskanego z rąk szw. Elbląga strona pol. uzależniła (do czego doszło) od likwidacji w Gd. p. branden. 6 IX 1661 król Jan Kazimierz mianował F. de Grattę dożywotnim generalnym poczmistrzem Prus Królewskich, Kurlandii, Żmudzi i Inflant. Od tego czasu urząd pocztowy w Gd. stał się królewskim generalnym urzędem pocztowym. W 1680 utrzymywana była łączność p. z Moskwy do Gd.; czas przejścia p. trwał ok. tygodnia. W 1686 król pol. Jan III Sobieskiudzielił zgody elektorowi brandenb. Fryderykowi Wilhelmowi na uruchomienie p. konnej na trasie: Gd.– Elbląg–Królewiec. W 1698 na zjeździe w Piszu król pol. August II Mocny uzgodnił z elektorem brandenb. Fryderykiem III, że stanowisko poczmistrza gd. obejmie Krystyn Hetscher, sługa elektora. Nabył on w 1702 dom przy Langer Markt 42 (Długi Targ), który 1704 odkupił od niego elektor, 1705 przeniesiono tu zarząd p. brandenb., a od 20 IV 1710 także wyprawianie poczt konnych. W 1712 król August II mianował generalnym poczmistrzem Prus Królewskich Wawrzyńca de Sardiego (syna poczmistrza koronnego w Warszawie). Wiosną 1714 nabył on dom w pobliżu giełdy przy Langer Markt 39 (Długi Targ), który odkupił od niego zarząd poczty pol.i przeznaczył na jej działalność w Gd. Po okresie konfliktów 1697–1716 między pocztami królewską i brandenb. W. de Sardi doprowadził do usunięcia z Gd. poczty brandenb., wobec czego król prus. Fryderyk Wilhelm i sprzedał za 10 tys. florenów jej budynek przy Langer Markt (Długi Targ). <br/><br/> W czasie III wojny płn. istniało w Gd. 1703–10 stałe połączenie pocztowe ze Sztokholmem, obsługiwane przez statki pocztowe: „Delfin”, „Fortuna”, „Fiskaren”, „Pocztylion”. Od sierpnia 1712 obowiązywała w Prusach nowa, ogólna ordynacja pocztowa Allgemeine Postordnung; jednym z ważniejszych jej punktów było podniesienie szybkości przewożenia p. do 200 km dziennie. W 1715 pojawili się w Gd. pierwsi listonosze, pocz. jako pryw. służba, później publiczna.Pozostawienie w wyniku i rozbioru (1772) Gd. przy Polsce było dla Prus w tej mierze niekorzystne, że prus. połączenia pocztowe z Berlina do Królewca przebiegały przez Gd., skutkiem czego musiano opłacać stawki tranzytowe na rzecz pol. p. W związku z tym od 1 X 1772 uruchomiono połączenia pocztowe nową trasą Berlin–Królewiec przez Kostrzyn, Drezdenko, Piłę, Bydgoszcz, Grudziądz, Kwidzyn, Tczew, Malbork, Elbląg, Braniewo. W Tczewie łączyła się z tym szlakiem linia pomor., biegnąca przez Łupawę i Oskowo, Stolzenberg (q Chełm q Zjednoczone Miasto). Od Stolzenberga wiódł tzw. prus. szlak przez Gniew i Nowe w kierunku Torunia i Warszawy. Poprzez nowe urządzenie prus. linii pocztowych, urząd pocztowy w Gd. został faktycznie odcięty od dotychczasowych połączeń. Do urzędu w Stolzenbergu, zorganizowanego 1773 przez Tobiasa Ch. Uhla, nadchodziły i odchodziły co tydzień po 2 poczty konne i 2 wozowe z Berlina, Królewca i Torunia.  Poczta królewska utrzymywała w Gd. z konieczności połączenie ze Stolzenbergiem, z tym że do Gd. przybywała kilka godzin później lub dopiero następnego dnia rano. Odchodziła również kilka godzin wcześniej, by urząd pocztowy w Stolzenbergu miał czas na wpisanie do dokumentów otrzymanych przesyłek. Za transport listów z Gd. przez pol. urząd pocztowy do urzędu prus. w Stolzenbergu, jak również w kierunku odwrotnym, nadawcy i odbiorcy musieli uiszczać dodatkową opłatę. Urząd pocztowy w Gd. rychło okazał się więc deficytowy, funkcjonował jednak do II rozbioru Polski w 1793, kiedy miasto dostało się w granice Prus. 9 IV 1793 przeniesiono prus. urząd pocztowy ze Stolzenberga na Breitgasse 1044 (ul. Szeroka 16), budynek dawnej p. pol. przy Langer Markt 39 (Długi Targ) stał się własnością pryw.: 1797 należał do kupca i agenta handl. prus. q Johna II Gibsone’a, własnością rodziny Gibsonów był także 1808. Przeniesienie siedziby urzędu pocztowego wynikało z łatwiejszego dojazdu czterokonnych dyliżansów. Pruski urząd pocztowy używał stempli i akcesoriów pocztowych urzędu ze Stolzenberga, wprowadził natomiast pierwszy ekspedycyjny znak pocztowy; stosowano ręczną adnotację nadania listów, wpisywaną przez poczmistrza w miejscowości nadania listów, najczęściej czerwonym atramentem. Adnotacje bywały także poprzedzane literami: „a Danzig”; „e Danzig”; używano tej samej nazwy miejscowości „Danzig” lub jej skrótu „Dzg”. <br/><br/>W okresie q I WMG już w maju 1807 działał w Gd. fr.-prus. urząd p. polowej nr 36, należący do i dywizji X Korpusu pod wodzą gen. Boivina. Od czerwca 1807 do września 1808 w Gd. na stałe znajdowała się zbiornica fr. poczty polowej nr 59. W 1808 wojska napoleońskie wprowadziły do użytku pocztowy pojazd, sześciomiejscowy dyliżans kursujący na trasie z Warszawy przez Poznań i Pniewy na zach., wkrótce na trasach: Warszawa–Wr. i Warszawa–Gd. Dziennie dyliżans pokonywał ok. 100 km. Z czasów i WMG znane jest również pierwsze cenzurowanie listów, dokonywane przez specjalną komisję zorganizowaną w urzędzie pocztowym. Podczas walk o Gd. w 1813 na jego obszarze działało co najmniej 7 urzędów pocztowych dywizji fr.Wraz z wkroczeniem do Gd. wojsk prus. 2 i 1814 od razu rozpoczęła pracę p. prus.; urzędnicy z wyposażeniem urzędu przybyli na barkach w noc poprzedzającą upadek miasta. Po kongresie wiedeńskim nastąpiła reorganizacja p. prus. Od 1 i 1817 wprowadzono zunifikowany, typowy stempel pocztowy dla każdego dużego miasta. Gd. otrzymał pierwszy stempel w marcu 1817. Był to stempel dwuwierszowy, o wymiarach 34 × 13 mm; górny wiersz zawierał napis „DANZIG”, w dolnym znajdowała się ruchoma data (w miesiącu) i skrócona nazwa miesiąca w jęz. łac. Stempel ten stosowany był jako nadawczy do 1824, nast. wykorzystywano go jako stempel odbiorczy listów rejestrowanych (np. paczkowych). W 1824 ustalono frankaturę na 3 fenigi za łut i za milę. W 1826 zawieszono w mieście pierwsze 4 skrzynki pocztowe. Przeniesiono też urząd pocztowy, pocz. z Breitgasse (ul. Szeroka) na 3. Damm 1 (ul. Grobla 1), a 1831–32 do nowej, stałej siedziby przy Langgasse 22/23 (ul. Długa; q budynek poczty). W 1847 za listy przesyłane liniami kolejowymi ustalono opłatę porto na 1,5 feniga za łut i za milę. Od stycznia 1850 Gd. był siedzibą Dyrekcji Poczty (Oberpostdirektion), której podlegał obszar 8090 km², 404 600 mieszkańców i 30 urzędów pocztowych (m.in.: Elbląg, Kartuzy, Malbork, Mirachowo, Nowy Dwór, Nowy Staw, Pelplin, Puck, Skarszewy, Sopot, Sztutowo i Tczew). 15 XI 1850 p. prus. wprowadziła pierwsze q znaczki pocztowe. Naklejano je po lewej stronie przesyłki i kasowano specjalnym kasownikiem, natomiast po prawej umieszczano typowy stempel nadawczy urzędu. Do stemplowania znaczków wprowadzono kasowniki składające się z 4 koncentrycznych kół i numeru urzędu pocztowego w środku. Kasowniki z nr. od 1 do 1725 przyznano jednorazowo, a od nr. 1726 do 1887 w miarę powoływania urzędów pocztowych. Gd. otrzymał nr 304 i znane są 3 odmiany tego kasownika, stosowane od 15 XI 1850 do 31 V 1860. Ostatnim ze znanych rodzajów stempli nadawczych p. prus., stosowanym do 1874, był jednoobrączkowy stempel z literą „F” pod nazwą miejscowości. Odbijano go w prawym górnym rogu strony adresowej i oznaczał on opłacenie porta za list gotówką w urzędzie pocztowym. W Gd. stosowane były F1 i F2. Podczas tzw. wojny krymskiej (1853–56) na M. Bałtyckim przebywała (od kwietnia 1854 do listopada 1855) zjednoczona flota ang.-fr., blokująca flotę ros. w Zatoce Fińskiej. Poczta tej floty przekazywana była przez Gd. do Belgii i Dover. Przesyłki otrzymywały specjalny, dwuobrączkowy stempel z nazwą „Danzig”, ale bez belki, datownika i wyróżników (tzw. stempel ślepy). Frankatura wynosiła 3 pensy za list do wagi 1/2 uncji. <br/><br/> W trakcie wojny niem.-fr. (1870–71) ze znajdującego się w Gd. do 30 III 1871 obozu jeńców fr. wysyłano p. wolną od opłat. 1 I 1871, po rozwiązaniu Dyrekcji Pocztowej Kwidzyn, jej były obszar podporządkowano Naddyrekcji Gd. (z siedzibą przy Buttermarkt (Targ Maślany)), która obejmowała w konsekwencji teren o pow. 25 590 km² z 1 314 000 mieszkańców (1913 liczyła 956 urzędów pocztowych z 1 409 507 mieszkańcami). W 1883 uruchomiono w Gd. sieć telefoniczną. W związku z rezygnacją z państw. monopolu pocztowego i przekazaniem pewnych terenów lub zakresu usług pocztom samorządowym lub koncesjonowanym pryw. przedsięb. pocztowym (zakres ten obejmował korespondencję i przesyłki miejscowe lub pomiędzy miejscowościami, z których przynajmniej jedna nie miała urzędu p. państw.), 9 IX 1886pierwsze „prywatne” znaczki i druki pocztowe wydało w Gd. przedsięb. Hansa Danziger Privat-Stadtpost und Verkehrsanstalt, działające do likwidacji 31 XII 1887 (z siedzibą przy Hundegasse, ul. Ogarna, pocz. nr 122, nast. 33), dysponujące 40 skrzynkami i z ekspedycją ok. 2,5 tys. listów. W1890 powstało przedsięb. Hanza II, obejmując zasięgiem działania teren miasta Gd. wraz z przedmieściami oraz część okolicznych miejscowości. Od 15 XI 1887 działało przedsięb. Merkury, również wydające własne znaczki, kartki i całostki pocztowe. Obrót listowy poczt pryw. zawieszono ustawowo 1 III 1900; przedsięb. Hanza II i Merkury 31 III 1900 zostały wykupione przez państwo niem. W 1906 otwarto Urząd Telegraficzny, 1909 przy Postgasse (ul. Pocztowa) Postscheckamt (Urząd Czekowy). Z pocz. I w. świat. zniesiono tajemnicę korespondencji. Przy dowództwie q XVII Korpusu Armii urządzono punkt kontrolny, pracujący w Urzędzie Pocztowym Gd. 5 i cenzurujący przesyłki (cenzura używała 9 różnych stempli). W pocz. q II WMG, od lutego do października 1920, funkcjonowała w mieście placówka bryt. p. polowej, używająca 2 stempli z kalendarzem. Władze II WMG przejęły dobrze zorganizowany system pocztowy. Obejmował on urzędy (1 do 5) i agencje pocztowe oraz pomocnicze pośrednictwa pocztowo-telegraficzne. Całość gwarantowała dobrą jakość usług, szybko dostosowano również do nowych warunków q znaczki pocztowe. Na podstawie art. 104 traktatu wersalskiego z 28 VI 1919 oraz konwencji pol.-gd. z 1920 (art. 29–32) państwo pol. uzyskało prawo do organizowania własnej służby pocztowo-telegraficznej na terenie portu.W wyniku reorganizacji z 5 VI 1921 placówki pocztowe na pol. Pomorzu przyłączono do Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Bydgoszczy i utworzono Dyrekcję Poczt i Telegrafów RP w Gd., z Kazimierzem Lenartowiczem na czele. Dyrekcja pit rozpoczęła działalność 1 X 1921, z pocz. siedzibą w budynku Dyrekcji Poczty II WMG przy Winterplatz 2 (Targ Maślany), od lipca 1924 z siedzibą przy Heveliusplatz (pl. Obrońców Poczty Polskiej). Państwo pol. utworzyło w Gd. 3 urzędy pocztowe: 1) Morski (Portowy) Urząd Pocztowy, rozpoczął działalność 10 III 1920 po wpłynięciu do gd. portu statku „Krakus” z transportem paczek; prawnie usankcjonowany 22 IV 1920; nosił nazwy: Urząd Ekspedycji Pocztowej Gd.-Nowy Port, od 1922 – Polski Urząd Pocztowy nr 1 w Gd., od 1 VIII 1926 – Polski Urząd Pocztowy nr 3 i przeniesiony do wybudowanego specjalnie dla potrzeb p. zamorskiej gmachu przy Broschkischerweg 26 (q ul. Wiślna, ob. ul. Chodeckiego). 2) Kolejowy (Dworcowy) Urząd Pocztowy, uruchomiony 17 IV 1921 na gd. q Dworcu Głównym pod nazwą Polski Urząd Pocztowy nr 2 w Gdańsku; zakres działania ograniczał się do wewnętrznej, techn. manipulacji pocztowej: odbioru i opracowywania przesyłek listowych i paczkowych oraz do przeładowywania gotowych dosyłek i paczek między pol. pocztami ruchomymi, ambulansami a pol. urzędami pocztowymi na terenie Gd.; w latach późn. zajmował się także obsługą kilku pobliskich skrzynek pocztowych. 3) Główny Urząd Pocztowo-Telegraficzny (pl. Obrońców Poczty Polskiej), otwarty 5 I 1925 pn. Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny nr 3 w Gdańsku z pełnym zakresem usług pocztowych dla ludności. W dniu otwarcia tego urzędu wywieszono 10 skrzynek pocztowych na terenie Gd. Od 1 VIII 1926 nosił nazwę Polski Urząd Pocztowo-Telegraficzny nr 1 w Gdańsku. Główny Urząd Pocztowo-Telegraficzny był w pierwszych godzinach wybuchu II w. świat. 1 IX 1939 miejscem obrony pol. pocztowców (q obrona Poczty Polskiej). <br/><br/> Na podstawie dokumentu zjednoczenia II WMG z Rzeszą Niem. z 1 IX 1939 Zarząd Poczty WMG włączono od 22 X 1939 do Poczty Rzeszy Niem. i nadano mu nazwę Dyrekcji Poczty w Gd. W 1942 dysponowała ona 68 urzędami pocztowymi i 946 agencjami pocztowymi. W 1944 w budynku Dyrekcji Poczty powstał urząd pocztowy Gdańsk 7, służący gł. celom wojsk. Od t.r. urzędy pocztowe otrzymały nowe datowniki dzienne z umieszczonym oznaczeniem kodu pocztowego, który dla Gd. i całego regionu miał symbol „5a”. 25 I 1945 przeniesiono pocztowy Urząd Czekowy z Gd. do Koszalina, nast. dnia do Berlina i w końcu 1945 rozwiązano. W lutym 1945 przeniesiono kasy oszczędnościowe i część Dyrekcji Okręgu Poczty do Waren, w marcu do Sternberg (Meklemburgia), 29 kwietnia rozwiązano. Służby pocztowe funkcjonowały do chwili zdobycia miasta przez wojska radz. i pol. Jeszcze w trakcie II w. świat., 5 IV 1945 uruchomiono w Gd. pierwszy pol. urząd pocztowy w budynku obok Dworca Głównego (Urząd Pocztowy Gdańsk 2). Kolejne powstały: 23 kwietnia – Nowy Port, 24 kwietnia – Oliwa, 1 września – Wrzeszcz i Brzeźno, 26 października – Stogi. 1 X 1945 przeniesiono z Bydgoszczy na Targ Rakowy 7/8 Dyrekcję Okręgową Poczt i Telegrafów, z uruchomionym na parterze budynku Obwodowym Urzędem Pocztowym Gd. 1. 1 III 1947 otwarto urząd pocztowo-telekomunikacyjny Gd. 11 przy ul. Mickiewicza 5. 27 I 1952 Dyrekcja Poczty i Telegrafów w Gd. otrzymała odbudowany gmach b. Poczty Polskiej w II WMG. 26 VII 1953 oddano do użytku na potrzeby Urzędu Pocztowego Gd. 1 odbudowany gmach przy ul. Długiej 22. {{author: EH}} [[Category: Encyklopedia]]