LILIENTHAL FRANZ HEINRICH, artysta malarz

Wersja z 17:31, 13 lip 2024

Franz Heinrich Lilienthal, około 1890

Franz Heinrich Lilienthal, 1925

FRANZ HEINRICH LILIENTHAL (2 VI 1860 Seeburg (Jeziorany, powiat olsztyński) – 4 VIII 1929 Gdańsk-Wrzeszcz), artysta malarz. Syn Franza (25 VI 1828 Braniewo – 7 I 1915 Królewiec), sędziego sądu grodzkiego w Królewcu, i Ottilie z domu Liebmann (10 XI 1840 Seeburg – 17 VI 1878 Brodnica). Uczęszczał do gimnazjum w Brodnicy, następnie w Królewcu; naukę przerwał ze względu na przykrości doznane z powodu praktykowania religii katolickiej. Studiował malarstwo w szkołach sztuk pięknych w Królewcu (1880–1884), Karlsruhe (1884–1885) i Paryżu (1885–1900).

W Gdańsku od 1892 jako nauczyciel rysunku w Muzeum Miejskim, od około 1899 do 1926 (emerytura) jako etatowy nauczyciel malarstwa i rzeźby w Städtische Handels- und Gewerbeschule ( Państwowa Rzemieślnicza Szkoła Dokształcająca) przy An der Großen Mühle 11/13 (ul. Wielkie Młyny). Członek grupy artystycznej związanej z Katownią przy Targu Węglowym (Danziger Künstler in der Peinkammer), wieloletni członek jej zarządu. Tworzył obrazy, akwarele i rysunki z pejzażami Gdańska.

W 1896 mieszkał przy Kaninchenberg 14 (ul. Górka), w 1904 przy Mirchauer Promenadenweg 4 (ul. Matki Polki), w 1908 przy Hauptstraße 85 (al. Grunwaldzka), w 1913 przy Bahnhofstraße 4 (ul. Dmowskiego), w latach od 1916 do śmierci przy Johannistal 22 (ul. Matejki). 5 VII 1904 w Urzędzie Stanu Cywilnego pojął za żonę katoliczkę Wandę Leokadię Theklę (29 VIII 1883 Werblinia, powiat pucki – 8 VII 1970 Mosbach, Badenia-Wirtembergia), córkę Alexandra Kiliana (3 III 1859 Gętomie, powiat tczewski – 1887 Chołopienicze, Białoruś), w ostatnich latach życia zarządcy gorzelni, i Adolfiny Matyldy z domu Friedrich (14 IV 1855 Werblinia – 11 IV 1902 Gdańsk), zamieszkałych przy Hundegasse 119 (ul. Ogarna). Mieli troje dzieci:
Córka Dorothee Ottilie (22 IV 1905 Gdańsk – X 1984 Mosbach, Badenia-Wirtembergia) była absolwentką Lyzeum-Sellmann, w latach 1918–1924 uczyła się w Szkole Średniej dla Dziewcząt im. Wiktorii, 7 XI 1928 uzyskała dyplom inżyniera na Technische Hochschule Danzig (THD), była naukowcem, 29 X 1929 w Berlinie-Reinickendorffie poślubiła Ernsta Brüchego (28 III 1900 Hamburg – 8 II 1985 Gundelsheim, Badenia-Wirtembergia), od 1914 mieszkającego w Sopocie, także studenta THD, w 1928 współzałożyciela Instytutu Badawczego AEG w Berlinie, gdzie kierował laboratorium fizyki. Była współautorką prac Über den Wirkungsquerschnitt der Edelgase Ar, Ne, He gegenüber langsamen Elektronen (O oddziaływaniu gazów szlachetnych Ar (argonu), Ne (neonu), He (helu) z wolnymi elektronami, 1927), Über die Erzeugung von Protonen (O wytwarzaniu protonów) i Über den Wirkungsquerschnitt von Gasmolekülen gegenüber langsamen Protonen (O oddziaływaniu molekuł gazów z wolnymi protonami, 1931), autorką artykułu o pozycji kobiet wśród fizyków (Die Frau als Physikerin / Kobieta jako fizyczka, 1949).
Córka Hanna Elma (21 IV 1906 Gdańsk – po 1985), po mężu Böttcher, uczęszczała do miejskiej szkoły handlowej ( Städtische Handels- und Höhere Handelsschule), pracowała w miejscowych firmach. Przed 1939 wyjechała do Hanoweru, w 1948 wyemigrowała do Argentyny.
Syn Dietrich Franz (1 II 1909 Gdańsk – po 1985) w okresie 1918–1924 uczęszczał do Gimnazjum Realnego we Wrzeszczu, następnie do Miejskiego Gimnazjum Realnego w Oliwie. Po maturze w 1928 immatrykulował się na Wydziale Matematyczno-Fizycznym Technische Hochschule Danzig, dyplom inżyniera uzyskał w 1935. Przed 1939 wyjechał do Berlina. W 1952 na Uniwersytecie Lublańskim obronił doktorat na podstawie rozprawy Postopek za demodulacijo položajne modulacije, kjer se ne tvorijo diferenčni.

Po nabożeństwie żałobnym w kościele Najświętszego Serca Jezusowego we Wrzeszczu został pochowany na cmentarzu św. Mikołaja i Kaplicy Królewskiej przy Wielkiej Alei. W 1931 wdowa zamieszkała w Sopocie przy Friedrichstraße 13 (ul. Kazimierza Wielkiego). W marcu 1945 roku uciekła do Niemiec. MrGl JMM

Bibliografia:
Archiwum Państwowe Gdańsk, Urząd Stanu Cywilnego Gdańsk 1609/766, nr 582/786, nr 1637/818, nr 1697/911; Politechnika Gdańska, sygn. 988/2552, teczka „Lilienthal”.
„Danziger Neueste Nachrichten“, z 6 VIII 1929, s. 8 (nekrolog), z 7 VIII 1929, s. 9 (nekrolog).
Brüche geb. Lilienthal Dorothee, Mein Elternhaus, Mosbach/Baden 1975.