BERENDT GEORG KARL, lekarz

Wersja z 19:07, 12 lip 2024

Dysertacja Georga Karla Berendta, De athmosphaera nervorum sensitiva commentatio

Strona tytułowa pracy Georga Karla Berendta o inkluzjach, Die Insekten im Bernstein, 1830

Rysunki z pracy Georga Karla Berendta, Die im Bernstein befindlichen organischen Reste der Vorwelt, Berlin 1845

GEORG KARL BERENDT (13 VI 1790 Gdańsk – 4 I 1850 Gdańsk, na zator płucny), lekarz. Syn Nathanaela Berendta. Pobierał nauki w domu, 24 VIII 1805 zapisany został do przedostatniej klasy w Gimnazjum Akademickim. Od Wielkanocy 1809 studiował medycynę na uniwersytecie Albrechta w Królewcu (Königsberg). Zajmował się botaniką i słuchał wykładów prof. Ernsta Augusta Hagena (12 IV 1797 Królewiec – 15 II 1880 Królewiec) z historii sztuki i estetyki, profesora medycyny i botaniki Augusta Friedricha Schweiggera (8 IX 1783 Erlangen (Bawaria) – 28 VI 1821 zamordowany koło Agrigento (Sycylia)) i ówczesnego prorektora, honorowego członka Towarzystwa Przyrodniczego w Berlinie (1801) prof. Ernsta Friedricha Wrede (Erhard Georg Karl Friedrich Wrede; 4 III 1766 Cantreck (Łoźnica, pow. Goleniów) – 13 VI 1826 Królewiec). Interesowały go inkluzje w bursztynie, które zbierał na wybrzeżu Bałtyku w czasie podróży na Sambię (Samland) z prof. Wrede. Od jesieni 1810 na uniwersytecie w Getyndze (Göttingen), studiował medycynę u prof. Bernharda Rudolfa Konrada von Langenbecka (9 XI 1810 – 29 IX 1887), lekarza-położnika prof. Friedricha Benjamina Osiandera (9 II 1759 Zell koło Aichelberg/ Kirchheim – 25 III 1822 Getynga) i chemika prof. Friedricha Stromeyera (2 VIII 1776 Getynga – 18 VIII 1835 Getynga). Interesował się szczególnie okulistyką, pozostając pod opieką prof. Karla Gustava Himly (30 IV 1772 – 22 III 1837). Promocję uzyskał 11 IX 1813, następnie uzupełniał wiedzę w Berlinie.

Od 1814 w Gdańsku jako lekarz wspomagał w pracy swojego ojca. W 1816 z Gdańska wysłał do druku w Getyndze swoją dyplomową dysertację De athmosphaera nervorum sensitiva commentatio. Od 1820 członek Towarzystwa Przyrodniczego, w latach 1837–1845 jego dyrektor (prezes), od 1846 należał do Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. Za jego kadencji dwukrotnie wzrosła liczba członków Towarzystwa, corocznie 2 stycznia przedstawiał na jego zebraniach wykłady prezentujące najnowsze odkrycia naukowe (1837–1842 w naukach przyrodniczych, 1843 w astronomii, elektryczności i chemii, w 1844 omawiał kwestię czaszek odnalezionych w pogańskich kurhanach koło Münsterwalde, 1845 prezentował aktualny stanu wiedzy na temat bursztynu). Był także członkiem wielu towarzystw naukowych w Europie. W 1844 otrzymał tytuł królewskiego radcy medycznego. W 1848 i 1849 zaangażowany był w walkę z epidemią cholery ( epidemie 1801–1945), co nadwyrężyło jego zdrowie i przyśpieszyło zgon.

Badał genezę i przeszłość bursztynu. Jego kolekcja okazów bursztynu z fragmentami roślin, owadów, pajęczaków, wijów i innych liczyła 4216 sztuk, w tym około 700 inkluzji ( bursztyn bałtycki: inkluzje). Kolekcję oglądali między innymi w 1843 król Prus Fryderyk Wilhelm IV i Alexander von Humboldt. W 1847 około 200 sztuk zakupiło muzeum w Londynie (obecnie w londyńskim Natural History Museum), dalsze zakupił król Fryderyk Wilhelm IV do zbiorów berlińskich (obecnie w Muzeum Przyrodniczym (Museum für Naturkunde) Uniwersytetu Humboldta w Berlinie).

Na jubileusz 50-lecia swojej pracy wydał Die Insekten im Bernstein. Ein Beitrag zur Thiergeschichte der Vorwelt (Insekty w bursztynie. Przyczynek do historii zwierząt świata prehistorycznego; Danzig 1830). Z paleobotanikiem Heinrichem Göppertem (25 VII 1800 Sprottau (Szprotawa) – 18 V 1884 Wrocław), wydał pierwszy tom pracy o botanicznych inkluzjach w bursztynie Die im Bernstein befindlichen organischen Reste der Vorwelt, Bd. I: Der Bernstein und die in ihm befindlichen Pflanzenreste der Vorwelt (Organiczne szczątki świata prehistorycznego obecne w bursztynie, t. 1: Bursztyn i obecne w nim szczątki roślinne świata prehistorycznego, Berlin 1845). Kolejne tomy ukazały się już po jego śmierci: opracowany przy współpracy entomologa Carla Ludwiga Kocha (22 IX 1778 Kusel (Nadrenia-Palatynat) – 23 VIII 1857 Norymberga (Nürnberg)) Die im Bernstein befindlichen organischen Reste der Vorwelt, Bd. I: Die im Bernstein befindlichen Crustaceen, Myriapoden, Arachniden und Apteren der Vorwelt (Organiczne szczątki świata prehistorycznego obecne w bursztynie, t. I: Obecne w bursztynie skorupiaki, wije, pajęczaki i bezskrzydłe świata prehistorycznego, Berlin 1854), opracowany przy współpracy entomologa Ernsta Friedricha Germara (3 XI 1786 Glauchau (Saksonia) – 8 VII 1853 Halle) Die im Bernstein befindlichen organischen Reste der Vorwelt, Bd. II: Die im Bernstein befindlichen Hemipteren und Orthopteren der Vorwelt (Organiczne szczątki świata prehistorycznego obecne w bursztynie, t. II: Obecne w bursztynie pluskwiaki i prostoskrzydłe świata prehistorycznego, Berlin 1856) oraz – pod redakcją François Julesa Pictet de la Rive (27 IX 1809 Genewa – 15 III 1872 Genewa) i Hermanna Augusta Hagena 30 V 1817 Królewiec – 9 XI 1893 Cambridge (Massachusetts, USA)) – Die im Bernstein befindlichen organischen Reste der Vorwelt, Bd II: Die im Bernstein befindlichen Neuropteren der Vorwelt (Organiczne szczątki świata prehistorycznego obecne w bursztynie, t. II: Obecne w bursztynie sieciarki świata prehistorycznego, Berlin 1856).

Mieszkał w ojcowskiej kamienicy przy Jopengasse 556 (ul. Piwna 1) (adres wspólny z Grosse Wollwebergasse 28 (ul. Tkacka). 17 II 1817 zawarł w kościele Najświętszej Marii Panny związek małżeński z Marianną z domu Reinick (9 XI 1799 Gdańsk – 27 VIII 1874 Gdańsk), córką Daniela Friedricha Reinicka. Miał sześcioro dzieci, w tym syna Karla Hermanna Berendta i córkę Marię Emilię (1824-1881), żonę malarza i poety Roberta Reinicka (przyrodniego brata matki). MrGl









Bibliografia:
Księga wpisów uczniów Gimnazjum Gdańskiego 1580–1814, wyd. Zbigniew Nowak i Przemysław Szafran, Warszawa–Poznań 1974, s. 381.
„Danziger Intelligenzblatt”, nr 4, 5 I 1850, s. 46 (nekrolog).
Altpreuss. Biogr. Bd. 1, s. 49.
Schumann Eduard, Geschichte der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig 1743–1892, „Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Danzig”, NF, Bd. 8, Danzig 1893, nr 2, s. 92.