SCHATTAT OSKAR, pastor na Stogach

Aktualna wersja na dzień 15:27, 4 maj 2024

OSKAR SCHATTAT (właściwie Freidrich Oskar, pierwszego imienia nie używał) (13 VII 1885 Gdańsk – 25 VI 1953 szpital w Heinschenwalde (dzielnica Hipstedt, Dolna Saksonia)), pastor kościoła na Stogach. Syn Johanna (1857 – 8 V 1904 Wiesbaden), do 1886 rusznikarza w Gdańsku, od 1889 Königlicher Oberwaffenmeister (starszy zbrojmistrz królewski, w wojskowej służbie uzbrojenia odpowiednik porucznika) w Strasburgu, i Eveline z domu Schumann. Brat bliźniak Hansa Ericha.

Od 1909 do 1911 uczeń Gimnazjum Humanistycznego w Strasburgu. Od 1911 student teologii w Greifswaldzie, od 1913 w Lipsku. W trakcie studiów odbył praktykę wikariusza w Neu Fietz (Nowy Wiec, gmina Skarszewy) oraz ukończył seminarium kaznodziejskie w Wittenburgu (Dębowa Łąka koło Wąbrzeźna) – 31 VIII 1914 zdał egzamin na inspektora szkolnego. Studia dokończył zaliczeniem teologii, zdanym 1 IX 1917 egzaminem oraz „posługą w czasie wojny” („bestanden” als Kriegsteilnehmer). Od 1 IX 1914 do 31 VIII 1918 uczestnik I wojny światowej w służbach sanitarnych, pod koniec jako Lazarettinspektor (inspektor szpitali polowych). W 1917 odznaczony Kriegsverdienstkreuz (Krzyż Zasługi Wojennej) ze starszeństwem od 1 X 1915 (prawdopodobnie jako nawiązane do Verdienstkreuz für Kriegshilfe (Krzyża Zasługi za Pomoc Wojenną), ufundowanego przez cesarza Wilhelma II 5 XII 1916, a nadawanego mężczyznom i kobietom, którzy szczególnie wyróżnili się w patriotycznej służbie).

Wyświęcony 12 IX 1918 w kościele Najświętszej Marii Panny w Gdańsku. Od 1 IX 1918 do 20 IX 1923 pastor w Neu Barkoschin (Nowy Barkoczyn). Od 1 X 1923 do 4 IX 1945 pastor kościoła luterańskiego na Stogach. Należał do Kościoła Wyznającego w II Wolnym Mieście Gdańsku (wywodzącego się ze sprzeciwu wobec ruchu Niemieckich Chrześcijan (Deutsche Christen), popierających narodowy socjalizm), od listopada 1933 do jego filii Pfarrernotbund (Związku Pastorów), w maju 1934 wybrany został do jego Rady Braci. W latach 1937–1938 nadzorował budowę kaplicy wraz z kostnicą na podlegającym mu cmentarzu ewangelickim na Krakowcu. Był ostatnim niemieckim pastorem, który 4 IX 1945 opuścił Gdańsk.

Od 1 XI 1945 do 31 III 1949 przebywał w Hagen (dzielnica Neustadt am Rübenberge koło Hanoweru), z przydziałem od 8 XI 1945 jako „miejscowy duchowny na zlecenie” (beauftragter Ortsgeistlicher), w miejsce uznanego za zaginionego na Wschodzie poprzedniego pastora, Hansa von Jana. Na tym stanowisku pracował trzy i pół roku. 30 VI 1948 wysunięto jego kandydaturę na urząd pastora w Kuhstedt (powiat Bremervörde, Dolna Saksonia). Urząd przyjął 14 XII 1948, objął 1 IV 1949, wprowadzony został 24 IV 1949 i pełnił go do śmierci. Po wojnie światowej utrzymywał kontakty z członkami Kościoła Wyznającego: pastorem Kurtem Walterem w Cannstatt, biskupem Ottonem Dibeliusem (1880–1967) w Berlinie i nadradcą Kościoła krajowego dr. Hannsem Liljem (1899–1977) w Hanowerze.

Od 2 X 1919 mąż poślubionej w gdańskim kościele św. Barbary Elise Magdalene z domu Besch (ur. 28 XII 1888 Gdańsk). Ojciec: Johannesa Ekkeharda (13 VI 1921 Nowy Barkoczyn – 22 I 1944 Gdańsk); Matthiasa Rüdigera (2 X 1922 – zaginiony 14 XII 1944) – obaj pochowani na cmentarzu na Krakowcu; bliźniaczek (ur. 19 II 1926) Barbary Gertrudy oraz Gabrieli. Obie siostry zostały powołane 27 I 1945 do Służby Pracy Rzeszy (Reichsarbeitsdienst), od 27 X 1945 uczyły się w szkole pielęgniarskiej w Szlezwiku, a w latach 50. XX w. zostały wyświęcone na diakonisy. JANSZ

Bibliografia:
Żukowska Lucyna, Między Śmiercią a Diabłem. Kościół ewangelicki w Gdańsku w okresie rządów NSDAP (1933–1945), Bydgoszcz–Gdańsk, 2014.
https://www.momente-im-werder.net/01_Offen/05_Orte/Heubude/Heubude%20v1.0,%202024-02-28.pdf.