EPIDEMIE 1801–1945

Wersja z 18:16, 20 mar 2013

EPIDEMIE 1800–1945. Wojny napoleońskie, w tym oblężenie Gd. w 1807 i 1813, spowodowały wzrost zachorowań. Wystąpiły przypadki tyfusu (duru brzusznego), gł. wśród żołnierzy powracających spod Moskwy na przeł. 1812 / 13. Apogeum nastąpiło w lutym i marcu 1813, obok żołnierzy ofiarą choroby – kończącej się przeważnie śmiercią – była także ludność cywilna. Od stycznia do maja 1813 (kiedy choroba wygasła) zmarło z jej powodu ponad 10 tys. żołnierzy i ok. 5 tys. mieszkańców Gd. W XIX w. pojawiła się nowa choroba: cholera, przywleczona z Indii – przez środkową i zach. Rosję – do Królestwa Polskiego oraz krajów Europy Środkowej, w tym do Gd. Często nosicielami byli pol. flisacy. Nie zawsze kwarantanna i izolacja zapobiegały jej rozprzestrzenianiu. Atak choroby zakaźnej (charakteryzującej się wysoką temp., wymiotami, biegunką, prowadzącymi do odwodnienia organizmu) nastąpił w Gd. w 1831. Zachorowania stwierdzono 27 maja wśród robotników w q Nowym Porcie, co wskazywało na przywleczenie choroby drogą morską. W pierwszym miesiącu odnotowano 400 zachorowań i 300 zgonów. 31 V 1831 powołano w Gd. specjalną komisję sanitarną, przy pomocy policji wprowadzającą restrykcyjne przepisy. Świat lekarski Prus, w tym Gd., był zaskoczony rozmiarami, nie znał przyczyn e. i metod jej leczenia, brak było skutecznego środka farmakologicznego. Jedynym ratunkiem pozostawały izolacja chorych oraz wyznaczenie osobnych miejsc do pochówku zmarłych. Skuteczny okazał się kordon sanitarny wokół Gd., zorganizowany przez armię prus., która oddelegowała do tego zadania 20 tys. żołnierzy. Granica kordonu, opasująca Gd. lądowym półkolem, sięgała na płn. Małego Kacka, na płd. – Tczewa. Przekroczenie jej wymagało 20 dni kwarantanny, do łamiących ten zakaz wojsko miało prawo strzelać; korespondencja przechodziła przez specjalne odkażające śluzy (po przekłuciu przesyłki odkażano ją w oparach podgrzanego octu, spalanej siarki i saletry). Mimo tych zabiegów liczne przypadki zachorowań na cholerę odnotowano też w Prusach Wsch. i na Pomorzu. W XIX w. choroba nawiedzała Gd. 14 razy. Po 1870 polepszenie stanu sanitarnego miasta, założenie q wodociągów z czystą wodą i sieci kanaliz., profilaktyka, walka lekarzy z odwodnieniem organizmu u chorych poprawiły sytuację.

Tabela: Epidemie cholery w XIX wieku

Liczne przypadki zachorowań gdańszczan na dur brzuszny (tyfus), czerwonkę, biegunki niemowląt nie były zaliczane do chorób o charakterze epidemicznym. Postęp medycyny, profilaktyka i dobry stan sanitarny Gd. wpłynęły na to, że w 1. poł. XX w. jedyną odnotowaną e. była grypa, tzw. hiszpanka, szalejąca w całej Europie 1918–20 wskutek osłabienia organizmów przez niedożywienie, pogorszenia się stanu sanitarnego w wielu krajach ogarniętych I w. świat., także załamanie się dotychczasowego systemu opieki zdrowotnej. W Gd. w 1918 i 1919 odnotowano po kilkaset zgonów (w tym śmierć po czterodniowej chorobie urzędującego nadburmistrza q Heinricha Scholtza), w 1920 zaś jeszcze 352 przypadki śmierci na tę chorobę. MrGl