STOWARZYSZENIE RODZINA PONARSKA W GDAŃSKU

Wersja z 07:22, 28 cze 2023

Tablica Ponarska w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Gdańsku

Tablica Ponarska na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku

STOWARZYSZENIE „RODZINA PONARSKA” W GDAŃSKU, ul. Pawła Gdańca 6B/10. Stowarzyszenie osób, których członkowie rodzin, krewni, przyjaciele, znajomi zostali zamordowani w Ponarach koło Wilna w latach 1941–1943, oraz osób pragnących podtrzymywać pamięć o tych wydarzeniach. Założone 8 VII 2002 jako samodzielna organizacja, kontynuująca działalność powstałego w 1994 z inicjatywy Heleny Pasierbskiej-Wojtowicz (1921–2010) Gdańskiego Oddziału Środowiskowego „Rodzina Ponarska”, wchodzącego w skład Stowarzyszenia „Straż Mogił Polskich na Wschodzie” we Wrocławiu.

Celem Stowarzyszenia jest skupianie rodzin, których bliscy zginęli w Ponarach koło Wilna, opieka nad miejscami pamięci martyrologii narodu polskiego ze szczególnym uwzględnieniem Ponar, inicjowanie stawiania pomników, tablic upamiętniających męczeństwo Polaków w czasie II wojny światowej. Do zadań statutowych Stowarzyszenia należą: upowszechnienie i utrwalenie pamięci o Polakach, którzy za walkę o wolność Ojczyzny ponieśli męczeńską śmierć w Ponarach, dążenie do ujawnienia prawdy o ludobójstwie w Ponarach, ustalenie wszystkich nazwisk i imion ofiar, dbałość o zapewnienie opieki przez odpowiednie władze (w kraju i za granicą) nad istniejącymi i mogącymi powstać w przyszłości pomnikami poświęconymi ofiarom zbrodni ponarskiej, opieka nad istniejącymi tablicami pamięci i fundowanie lub pomoc w fundowaniu nowych tablic pamięci, dążenie do uzyskania zadośćuczynienia rodzinom, które w wyniku dokonanych zbrodni straciły swych najbliższych, organizowanie w razie potrzeby pomocy koleżeńskiej członkom stowarzyszenia.

Członkowie Stowarzyszenia dzielą się na zwyczajnych, wspierających i honorowych. Władzami Stowarzyszenia są: Walne Zebranie Członków, Zarząd (składający się z prezesa, dwóch wiceprezesów, skarbnika, sekretarza i członków Zarządu) oraz Komisja Rewizyjna. Stowarzyszenie jest fundatorem pomników i tablic pamiątkowych w Polsce i na Litwie. Jego członkowie wygłaszają prelekcje na temat zbrodni i wydają publikacje poświęcone zbrodni ponarskiej.

„Dzień Ponarski” obchodzony jest od 12 V 1997. Został on ustanowiony dla upamiętnienia zbrodni dokonanej przez tzw. „strzelców ponarskich” 12 V 1942 na grupie polskiej młodzieży z Wileńszczyzny, członków organizacji konspiracyjnych, głównie ze Związku Wolnych Polaków. W 2014, z inicjatywy Stowarzyszenia, wydano Dziennik 1941–1943 Kazimierza Sakowicza, naocznego świadka rozstrzeliwań w Ponarach. W latach 2019–2022 Stowarzyszenie wydało broszury Andrzeja Chodackiego Szkice Ponarskich Wspomnień – Biogramy, Szkice Ponarskich Wspomnień – Retrospekcje oraz Szkice Ponarskich Tragedii – Golgota, które rozdawane są bezpłatnie podczas obchodów rocznicowych.

Od 2014 Stowarzyszenie, przy współpracy m.in. z Ambasadą RP w Wilnie, Instytutem Pamięci Narodowej (IPN), Związkiem Polaków na Litwie, Domem Kultury Polskiej w Wilnie, Fundacją Samostanowienie, Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego, organizuje Uroczystości Ponarskie na Wileńszczyźnie (Litwa). Dzięki stowarzyszeniu oraz IPN udało się też ustalić nazwiska ponad 460 pomordowanych Polaków w Ponarach.

Z inicjatywy Stowarzyszenia fundowane są tzw. Tablice Ponarskie upamiętniające ofiary zbrodni w Ponarach. W Gdańsku tablice zostały umieszczone w kościele Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w Kaplicy Matki Boskiej Ostrobramskiej (1997) oraz w formie obelisku na Cmentarzu Garnizonowym w kwaterze nr 14 (2008). 10 V 2018 odsłonięto Pomnik Ponarski na Cmentarzu Łostowickim. W 2019, z okazji 25.lecia istnienia, Stowarzyszenie zorganizowało „Konferencję Ponarską” w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

W 2017 Stowarzyszenie zostało nagrodzone tytułem Strażnik Pamięci w kategorii instytucja, przyznawanym przez redakcję tygodnika „Do Rzeczy” pod honorowym patronatem Sejmu RP. W 2021 otrzymało doroczną nagrodę Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu w dziedzinie „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą”. W 2022 zostało uhonorowane Nagrodą Semper Fidelis, honorowym wyróżnieniem przyznawanym przez IPN osobom, instytucjom i organizacjom społecznym za szczególnie aktywny udział w upamiętnianiu dziedzictwa polskich Kresów Wschodnich na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz poza jej granicami. SR