TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW WILNA I ZIEMI WILEŃSKIEJ ODDZIAŁ POMORSKI

Wersja z 11:51, 8 maj 2023

TOWARZYSTWO MIŁOŚNIKÓW WILNA I ZIEMI WILEŃSKIEJ ODDZIAŁ POMORSKI. 28 XII 1988 w Klubie Studentów Wybrzeża Żak w Gdańsku powołano oddział Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej. Był to pierwszy oddział terenowy Towarzystwa, zarejestrowanego 17 XI 1988 w Urzędzie Wojewódzkim w Toruniu. Inicjatorami powołania stowarzyszenia było kilku pracowników naukowych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, pochodzących z Wilna i jego okolic. Na siedzibę organizacji wybrano Toruń. Wkrótce oddział gdański był jedną z kilkunastu jednostek terenowych Towarzystwa.

Zebranie założycielskie oddziału gdańskiego odbyło się 4 I 1989 w Domu Technika, wzięło w nim udział ponad 300 osób. Prezesem oddziału wybrano Ryszarda Śnieżko (radny Miasta Gdańska w latach 1998–2002), I wiceprezesem wybrano prof. Edwarda Borowskiego, II wiceprezesem dr Janusz Ciemnołoński, sekretarzem Janina Jankowska, skarbnikiem dr Barbara Adamowicz-Klepalska, członkiem Zarządu Henryka Sobolewskiego. Powołano Komisję Rewizyjną, której przewodniczącym został Jerzy Kotkowski, a jej członkami prof. Franciszek Milkiewicz i Tadeusz Rancew. Ryszard Śnieżko ustąpił ze stanowiska prezesa Towarzystwa po trzech miesiącach, jego miejsce zajął prof. Edward Borowski, kierujący gdańskim oddziałem w latach 1989–2011. Początkowo zebrania Zarządu Oddziału odbywały się w Katowni. W marcu 1989 uzyskano siedzibę przy ul. Curie-Skłodowskiej w Sopocie, w październiku 2003 przy ul. Haffnera.

W 2008 oddział gdański zmienił nazwę na Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej Oddział Pomorski. Zmiana (formalna) była podyktowana potrzebą uzyskania odrębnej osobowości prawnej, pomocnej głównie w staraniu o granty. Jednocześnie zasięg działalności rozszerzono na teren Pomorza, także poza Trójmiastem (realizacja projektów m.in. w Tczewie i Słupsku). Od grudnia 2010 siedziba mieści się przy ul. 3 Maja w Sopocie. W 2011 prezesem oddziału została Bożena Kisiel.

Towarzystwo jest organizacją pozarządową, powstałą jako efekt transformacji ustrojowej w Polsce. Przemiany te umożliwiły zrzeszanie się oraz podjęcie działań na rzecz przywrócenia pamięci zbiorowej osób wywodzących się z dawnych kresów II Rzeczpospolitej, tematyki niechętnie poruszanej w okresie PRL-u. Dzięki działalności Towarzystwa możliwym stało się prezentowanie własnych wspomnień, opracowań, zbieranie materiałów źródłowych i pamiątek, poruszanie kwestii związanych z historią poszczególnych osób i rodzin, ich funkcjonowania w określonym kontekście społecznym, w tym także na terenie Gdańska.

Od początku działalności Towarzystwa istotne było również udzielanie wszelkich form wsparcia rodakom, którzy pozostali na terenie dzisiejszej Litwy i Białorusi. Organizowano na terenie całego województwa pomorskiego wydarzenia rozpowszechniające wiedzę na temat historii i współczesności Wileńszczyzny. Towarzystwo uczestniczyło w działaniach zmierzających do stworzenia Uniwersytetu Polskiego w Wilnie oraz w organizacji działań edukacyjnych, które celem było udzielenie pomocy w odbudowywaniu polskich elit intelektualnych na Litwie.

Głównym celem Towarzystwa jest zachowanie i propagowanie tradycji związanych z Wileńszczyzną, podtrzymanie więzi łączących gdańszczan z wilnianami, współpraca z różnymi środowiskami w celu utrwalania oraz rozwijania wiedzy o przeszłości i współczesności Wilna i Ziemi Wileńskiej, podtrzymywanie relacji pomiędzy miłośnikami tego regiony, wspieranie badań poświęconych dawnym kresom oraz inicjowanie działań w zakresie krzewienia wiedzy i kultury. Istotnym elementem jest również współpraca z różnymi organizacjami oraz instytucjami na Litwie, która zmierza do budowania dobrych relacji polsko-litewskich.

Do inicjatyw Towarzystwa należą m.in.: uroczyste obchody dnia św. Kazimierza; współpraca z Pomorskim Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku w ramach organizacji szkoleń dla nauczycieli z polskich szkół na Litwie (od 1991); udział w Festynie Organizacji Pozarządowych w Sopocie; coroczne Wileńskie Spotkania Opłatkowe; realizacja cyklicznych „Spotkań Wileńskich” czy „Kina Wileńskiego”; stworzenie i prowadzenie Cyfrowego Archiwum Pomorskich Kresowiaków w oparciu o wspomnienia przedstawiane w cyklu „Nasze losy”. Bogaty zbiór materiałów audio został w 2020 przekazany do działającego w strukturach Muzeum Gdańska Gdańskiego Archiwum Historii Mówionej; odsłonięcie 5 IX 2015 w Gdańsku obelisku upamiętniającego 70-tą rocznicę przybycia Kresowian do Gdańska; realizowanie międzynarodowych konferencji naukowych pod hasłem „Przenikanie się kultur” we współpracy z Wydziałem Historycznym Uniwersytetu Gdańskiego. Wydarzeniom towarzyszyły wystawy; współorganizacja Festiwalu Wilna w Gdańsku, w tym realizacja własnych projektów; organizacja prelekcji i wykładów; przyjazdu na Konferencję Młodych Naukowców dzieci z Białorusi i Litwy; organizacja cyklu wydarzeń na 20 rocznicę podpisania porozumienia o współpracy pomiędzy Gdańskiem a Wilnem; pozyskiwanie młodzieży, zarówno uczniów gdańskich szkół jak i studentów gdańskich uczelni do współpracy w realizacji różnych projektów.

Stowarzyszenie posiada stronę internetową http://tmwizw.tk/, na której umieszczone zostały między innymi podstawowe informacje o Towarzystwie, a także o wiadomości o jego działalności i celach, interesujące artykuły związane z Wilnem i Ziemią Wileńską oraz wspomnienia. MTO











Bibliografia:
Jubileusz 30-lecia Towarzystwa Miłośników Wolna i Ziemi Wieleńskiej oddział Pomorski, Gdańsk 2019.
Alina Sobolewska, Każdy na swój sposób płaci za swoje tęsknoty..., Studium Vilnense, t. 17, 2020, s. 52-55.
Jarosław Tomczyk, Bożena Kisiel, wileńska gdańszczanka, „Magazyn Kurier Wileński”, 24 (69), Wilno 2021, s. 21.