GAZETA GDAŃSKA (I)
| Linia 5: | Linia 5: | ||
[[File: Tablica__Gazety_Gdańskiej__1967.JPG |thumb| Tablica poświęcona dziennikarzom „Gazety Gdańskiej” z 1967]] | [[File: Tablica__Gazety_Gdańskiej__1967.JPG |thumb| Tablica poświęcona dziennikarzom „Gazety Gdańskiej” z 1967]] | ||
'''„GAZETA GDAŃSKA”''', pierwsze gdańskie pismo w języku polskim, wychodziło od kwietnia 1891 do 1939, od 1 IV 1891 wraz z niedzielnymi dodatkami „Gwiazdka Niedzielna” i „Anioł Stróż”. Redakcja i drukarnia mieściły się w latach 1891–1894 przy Frauengasse 37 (ul. Mariacka), w 1897 przy Breitgasse 56 (ul. Szeroka). Założycielem, wydawcą i redaktorem był do 1901 [[MILSKI BERNARD, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Bernard Milski]], który odsprzedał wydawnictwo Józefowi Marianowi Palędzkiemu. Ponieważ nabywca wykonywał zawód adwokata, pismo było formalnie własnością jego rodziny, a od 1904 spółki wydawniczej.<br/><br/> | '''„GAZETA GDAŃSKA”''', pierwsze gdańskie pismo w języku polskim, wychodziło od kwietnia 1891 do 1939, od 1 IV 1891 wraz z niedzielnymi dodatkami „Gwiazdka Niedzielna” i „Anioł Stróż”. Redakcja i drukarnia mieściły się w latach 1891–1894 przy Frauengasse 37 (ul. Mariacka), w 1897 przy Breitgasse 56 (ul. Szeroka). Założycielem, wydawcą i redaktorem był do 1901 [[MILSKI BERNARD, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Bernard Milski]], który odsprzedał wydawnictwo Józefowi Marianowi Palędzkiemu. Ponieważ nabywca wykonywał zawód adwokata, pismo było formalnie własnością jego rodziny, a od 1904 spółki wydawniczej.<br/><br/> | ||
| − | W latach 1913–1920 właścicielem i redaktorem pisma był [[KWIATKOWSKI JAN, wydawca, działacz gdańskiej Polonii | Jan Kwiatkowski]], który odkupił je od Towarzystwa Wydawniczego „Gazeta Gdańska”. W 1920, po chwilowym przeniesieniu wydawnictwa i drukarni na Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski, obecnie nie istnieje), | + | W latach 1913–1920 właścicielem i redaktorem pisma był [[KWIATKOWSKI JAN, wydawca, działacz gdańskiej Polonii | Jan Kwiatkowski]], który odkupił je od Towarzystwa Wydawniczego „Gazeta Gdańska”. W 1920, po chwilowym przeniesieniu redakcji, wydawnictwa i drukarni na Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski, obecnie nie istnieje), siedzibą do 1926 była odkupiona od kupca Eugena Bromberga dawna wytwórnia i składnica słodu przy Stadtgebiet 12 (Trakt św. Wojciecha 57). Po połączeniu z „Dziennikiem Gdańskim” (zob. [[KANTAK STEFAN KAMIL JULIUSZ, ksiądz, publicysta, historyk | Kamil Kantak]]) od 1 XI 1921 do 18 I 1922 wychodziła pod tytułem „Gazeta i Dziennik Gdański”. Po kilku zmianach własnościowych nabyło je 29 IV 1926 Towarzystwo Wydawnicze „Drukarnia Bydgoska”. Redakcje gazetę przeniesiono do Bydgoszczy, w Gdańsku pozostała jej filia. Po kolejnych przekształceniach własnościowych deficytową „Gazetę Gdańską – Gazetę Morską” (nowy tytuł) przejęła Pomorska Spółka Wydawnicza, później między innymi Spółdzielnia Wydawnicza „Gryf” (luty–marzec 1936) i od 18 VI 1938 Narodowa Spółka Wydawnicza w Toruniu. Okresowo, a od marca 1935 stale, pismo dofinansowywane przez polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W latach 1921–1922 wydawano niemiecką edycję: „Deutsche Morgenausgabe der Gazeta Gdańska”. Redakcja od 1929 ponownie mieściła się w Gdańsku, do 1933 w budynku [[DYREKCJA KOLEI | Dyrekcji Kolei]], następnie ponownie przy Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski). Duży wpływ na profil wywierał [[CIESZYŃSKI WŁADYSŁAW, działacz gdańskiej Polonii, patron gdańskiej ulicy | Władysław Cieszyński]], od 1926 współredaktor, w latach 1927–1932 redaktor naczelny.<br/><br/> |
| − | Początkowy nakład wynosił 600 egzemplarzy, by sporadycznie wzrastać do 25 | + | Początkowy nakład wynosił 600 egzemplarzy, by sporadycznie wzrastać do 25 500 egzemplarzy (1922). Odgrywała ważną rolę w życiu społeczno-politycznym gdańskiej Polonii, w Prusach Zachodnich, a później w województwie pomorskim. Występowała w obronie praw Polaków, miała wpływ na integrację ludności polskiej w Gdańsku.<br/><br/> |
3 VI 1967 na budynku [[DOM PRASY | Domu Prasy]] odsłonięto tablicę poświęconą „PAMIĘCI KOLEGOM / DZIENNIKARZY / KTÓRZY WALCZYLI / NA ŁAMACH PISMA / GAZETA GDAŃSKA / O POWRÓT GDAŃSKA I ZIEMI / GDAŃSKIEJ DO MACIERZY / ODDZIAŁ MORSKI STOWARZYSZENIA /DZIENNIKARZY POLSKICH / GDAŃSK 1967”. 4 VIII 1984 pamiątkową tablicę odsłonięto przy ul. Mariackiej 37. Wnętrze redakcji gazety zostało odtworzone na potrzeby scen do filmu ''Miasto z morza'' (2008). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | 3 VI 1967 na budynku [[DOM PRASY | Domu Prasy]] odsłonięto tablicę poświęconą „PAMIĘCI KOLEGOM / DZIENNIKARZY / KTÓRZY WALCZYLI / NA ŁAMACH PISMA / GAZETA GDAŃSKA / O POWRÓT GDAŃSKA I ZIEMI / GDAŃSKIEJ DO MACIERZY / ODDZIAŁ MORSKI STOWARZYSZENIA /DZIENNIKARZY POLSKICH / GDAŃSK 1967”. 4 VIII 1984 pamiątkową tablicę odsłonięto przy ul. Mariackiej 37. Wnętrze redakcji gazety zostało odtworzone na potrzeby scen do filmu ''Miasto z morza'' (2008). {{author: MA}} [[Category: Encyklopedia]] [[Category: Życie miasta]]<br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/><br/> | ||
'''Bibliografia''':<br/> | '''Bibliografia''':<br/> | ||
Romanow Andrzej, ''„Gazeta Gdańska” w latach 1891–1939'', Gdańsk 2017. | Romanow Andrzej, ''„Gazeta Gdańska” w latach 1891–1939'', Gdańsk 2017. | ||
Wersja z 08:50, 13 kwi 2023
„GAZETA GDAŃSKA”, pierwsze gdańskie pismo w języku polskim, wychodziło od kwietnia 1891 do 1939, od 1 IV 1891 wraz z niedzielnymi dodatkami „Gwiazdka Niedzielna” i „Anioł Stróż”. Redakcja i drukarnia mieściły się w latach 1891–1894 przy Frauengasse 37 (ul. Mariacka), w 1897 przy Breitgasse 56 (ul. Szeroka). Założycielem, wydawcą i redaktorem był do 1901 Bernard Milski, który odsprzedał wydawnictwo Józefowi Marianowi Palędzkiemu. Ponieważ nabywca wykonywał zawód adwokata, pismo było formalnie własnością jego rodziny, a od 1904 spółki wydawniczej.
W latach 1913–1920 właścicielem i redaktorem pisma był Jan Kwiatkowski, który odkupił je od Towarzystwa Wydawniczego „Gazeta Gdańska”. W 1920, po chwilowym przeniesieniu redakcji, wydawnictwa i drukarni na Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski, obecnie nie istnieje), siedzibą do 1926 była odkupiona od kupca Eugena Bromberga dawna wytwórnia i składnica słodu przy Stadtgebiet 12 (Trakt św. Wojciecha 57). Po połączeniu z „Dziennikiem Gdańskim” (zob. Kamil Kantak) od 1 XI 1921 do 18 I 1922 wychodziła pod tytułem „Gazeta i Dziennik Gdański”. Po kilku zmianach własnościowych nabyło je 29 IV 1926 Towarzystwo Wydawnicze „Drukarnia Bydgoska”. Redakcje gazetę przeniesiono do Bydgoszczy, w Gdańsku pozostała jej filia. Po kolejnych przekształceniach własnościowych deficytową „Gazetę Gdańską – Gazetę Morską” (nowy tytuł) przejęła Pomorska Spółka Wydawnicza, później między innymi Spółdzielnia Wydawnicza „Gryf” (luty–marzec 1936) i od 18 VI 1938 Narodowa Spółka Wydawnicza w Toruniu. Okresowo, a od marca 1935 stale, pismo dofinansowywane przez polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych. W latach 1921–1922 wydawano niemiecką edycję: „Deutsche Morgenausgabe der Gazeta Gdańska”. Redakcja od 1929 ponownie mieściła się w Gdańsku, do 1933 w budynku Dyrekcji Kolei, następnie ponownie przy Kassubischer Markt 21 (Targ Kaszubski). Duży wpływ na profil wywierał Władysław Cieszyński, od 1926 współredaktor, w latach 1927–1932 redaktor naczelny.
Początkowy nakład wynosił 600 egzemplarzy, by sporadycznie wzrastać do 25 500 egzemplarzy (1922). Odgrywała ważną rolę w życiu społeczno-politycznym gdańskiej Polonii, w Prusach Zachodnich, a później w województwie pomorskim. Występowała w obronie praw Polaków, miała wpływ na integrację ludności polskiej w Gdańsku.
3 VI 1967 na budynku Domu Prasy odsłonięto tablicę poświęconą „PAMIĘCI KOLEGOM / DZIENNIKARZY / KTÓRZY WALCZYLI / NA ŁAMACH PISMA / GAZETA GDAŃSKA / O POWRÓT GDAŃSKA I ZIEMI / GDAŃSKIEJ DO MACIERZY / ODDZIAŁ MORSKI STOWARZYSZENIA /DZIENNIKARZY POLSKICH / GDAŃSK 1967”. 4 VIII 1984 pamiątkową tablicę odsłonięto przy ul. Mariackiej 37. Wnętrze redakcji gazety zostało odtworzone na potrzeby scen do filmu Miasto z morza (2008).
Bibliografia:
Romanow Andrzej, „Gazeta Gdańska” w latach 1891–1939, Gdańsk 2017.
