SCHERRES-FRIEDENTHAL FLORA, pianistka

Aktualna wersja na dzień 13:05, 31 gru 2022

FLORA (Florentine) SCHERRES-FRIEDENTHAL (1 IV 1859 lub 1862 Warszawa – po 1938), pianistka żydowskiego pochodzenia. Córka kupca J. Friedenthala i Barbary z domu Goldberg. Gry na fortepianie uczyła się początkowo w Warszawie u Ignacego Krzyżanowskiego (1826–1905) i Aleksandra Zarzyckiego (1834–1895). W latach 1875–1879 studiowała w konserwatorium moskiewskim grę na fortepianie u Nikołaja Grigorjewicza Rubinsteina (1835–1881), teorię muzyki u Piotra Czajkowskiego (1840–1893) i Nikołaja Huberta (1840–1888). Po ukończeniu studiów odbywała liczne tournée po Rosji, Polsce, Niemczech, Austro-Węgrzech, Szwajcarii, Holandii. Należała do elitarnego grona wirtuozów, którym właściciel fabryki fortepianów Carl Bechstein (1826–1900) dostarczał bezpłatnie instrument na każdy występ. Od około 1885 mieszkała w Berlinie, gdzie 8 XI 1887 poślubiła Carla Scherresa. Po ślubie ograniczyła liczbę koncertów i poświęciła się pedagogice, ucząc w konserwatorium muzycznym Alexisa Hollaendera (1840–1924).

W Gdańsku wystąpiła na trzech koncertach w Sali Apollina Hotelu du Nord (Apollo-Saal; hotel Gdańsk Radisson Blu). 18 XI 1881 dała recital, na którym wykonała Sonatę c-moll op. 111 Ludwiga van Beethovena, Nokturn As-dur op. 32 nr 2, Etiudę c-moll op. 10 nr 12 (Etiuda rewolucyjna), Mazurka G-dur op. 50 nr 1 i Mazurka fis-moll op. 56 nr 3 Fryderyka Chopina, Etiudy symfoniczne op. 13 Roberta Schumanna, Marsz weselny i Taniec elfów Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego w transkrypcji Ferenca Liszta oraz utwory Domenica Scarlattiego i Joachima Raffa. Fortepian Bechsteina dostarczył E. Theden z Królewca. Recenzję napisał krytyk muzyczny „Danziger Zeitung” Friedrich Wilhelm Markull.

12 XI 1894 wykonała Fantazję op. 17 Schumanna, dwie Etiudy i Mazurka Chopina, Étincelles (Iskierki) op. 36 nr 6 Maurycego Moszkowskiego, Valse-caprice nr 1 Johanna Straussa (syna) w transkrypcji Carla Tausiga oraz utwory Domenica Scarlattiego, Ludviga Schyttego i Alexisa Hollaendera. Program koncertu z 16 I 1895 obejmował Chromatyczną fantazję i fugę Johanna Sebastiana Bacha, Capriccio op. 16 Mendelssohna-Bartholdy’ego, Nokturn, Fantazję f-moll i Walca Chopina, Traumeswirren (Majaki senne) op. 12 nr 7 Schumanna, etiudę koncertową Wenn ich ein Vöglein wär (Gdybym był ptaszkiem) op. 2 nr 6 Adolfa Henselta, II Rapsodię węgierską cis-moll Liszta i Mazurka-fantazję op. 4 Antona Grigorjewicza Rubinsteina. Na obu koncertach grała na fortepianie Bechsteina z magazynu Carla Weykopfa przy Jopengasse 10 (ul. Piwna). Programy tych koncertów uzupełniły utwory wokalne w wykonaniu mezzosopranistki Jettki Finkenstein (właściwie Jettchen Karfunkelstein; 1865 Seni, obwód kałużski, Rosja – po 1921), solistki opery wrocławskiej, której akompaniował dyrygent tejże instytucji Benno Israel Pulvermacher (1862 – po 1915), prywatnie jej mąż. W listopadzie 1894 roku były to między innymi: pieśń Der Doppelgänger (Sobowtór) Franza Schuberta, cztery pieśni z cyklu Dichterliebe (Miłość poety) Schumanna, Lithauisches Volkslied (Piosnka litewska) op. 74 nr 16 i Aime-moi (Kochaj mnie) Chopina (Mazurek D-dur op. 33 nr 2 w aranżacji Pauliny Viardot), Ouvre tes yuex bleus (Otwórz twe niebieskie oczy) Jules’a Masseneta; w styczniu 1895 roku – La coquette (Zalotna) Chopina (Mazurek F-dur op. 7 nr 1 w aranżacji Pauliny Viardot) oraz pieśni Antonia Caldara, Franza Schuberta, Johannesa Brahmsa, Ignaza Brülla, Alfreda Heitscha. Koncerty recenzował krytyk muzyczny „Danziger Zeitung” Carl Fuchs.

Po śmierć męża popadała stopniowo w niedostatek, gdyż zgromadzone przez obojga oszczędności topniały wskutek galopującej inflacji. Bezpośrednio po tzw. czarnym czwartku – krachu na nowojorskiej giełdzie 24 X 1929 – o pomoc dla niej apelował Carl Lange w „Ostdeutsche Monatshefte”. Do dramatycznej sytuacji materialnej doszły poważne problemy zdrowotne. „Danziger Neueste Nachrichten” donosił w marcu 1932, że Flora Scherres-Friedenthal, mieszkająca od 1910 przy Martin-Luther-Straße 17 w Berlinie, jest częściowo sparaliżowana. Chociaż brak dowodów, że jej śmierć miała związek z eksterminacją Żydów przeprowadzaną przez władze III Rzeszy, to nie można wykluczyć, iż była ona jedną z ofiar Holokaustu. JMM







Bibliografia:
„Danziger Zeitung”, 1881: nr 13097, 13098, 13107; 1894: nr 21040, 21042, 21046; 1895: nr 21123, 21128, 21150.
„Danziger Neueste Nachrichten“, 1932 nr 74.
„Ostdeutsche Monatshefte” 1929/1930, H. 8, s. 634.
Ostpreußisches Geschlechterbuch, hrsg. von Bernhard Koerner, Bd. 2, 1930, s. 117.
Morsch Anna, Deutschlands Tonkünstlerinnen. Biographische Skizzen aus der Gegenwart, Berlin 1893, s. 134.
Wenzel Silke, Flora Scherres-Friedenthal, http://mugi.hfmt-hamburg.de/Artikel/Flora_Scherres-Friedenthal?size=985.
Wichmann Jannis, Friedenthal, Friedenthalowna, Flora, Florentine, Florentyna, verh. Scherres, Scherres-Friedenthal, http://www.sophie-drinker-institut.de/cms/index.php/friedenthal-flora.