REFORMACI

REFORMACI, franciszkanie reformaci. Gałąź zakonu q franciszkanów, po 1519 wyodrębniona we Włoszech z ruchu tzw. obserwantów, zakonników zachowujących ściślejszą regułę zakonną. Mocno nastawieni na kontemplację i apostolat (dążenie do zbawienia przez przykładne życie i głoszenie słowa Bożego). W Polsce pojawili się po 1622, zakładając klasztory w Małopolsce i Wielkopolsce. W 1664–66 podjęto starania o pozyskanie miejsca pod klasztor na q Chełmie. Kapituła włocławska za zgodą bp. włocławskiego (właściciela Chełma) przyznała parcelę reformatom. Działaniem misyjnym zakonnicy objęli Chełm, osady sąsiednie (m.in. q Siedlce) oraz miasto Gd. W 1676 król pol. Jan III Sobieski pozwolił zakonnikom zbierać w mieście jałmużnę. Klasztor umieszczono w centrum Chełma, przy ówczesnym rynku (ob. obszar o kształcie nieregularnego trapezu między ul. Stoczniowców od wsch., Lubuską od płn., Hirszfelda od płd. i Bp. Wronki od zach). W 1673–76, dzięki wsparciu finans. wojewody pomor. Ignacego Bąkowskiego, powstały budynki klaszt. oraz q kośc. św. Antoniego Padewskiego (q Barthel Ranisch). Na innej chełmskiej parceli, pozyskanej 1674, przy drodze zwanej Bischofstal (ul. Stoczniowców) zakonnicy założyli szkołę. Konwent chełmski składał się z 12 braci, w tym 2 – 3 kaznodziejów i 9 – 10 spowiedników. Pierwszym przełożonym był Michał Tylicki. Wybitniejsi reformaci chełmscy: Cyprian Schober, Jakub Schetter, Antoni Brueckenthal (przed wstąpieniem do zakonu – gen. rosyjski). W 1735–62, z fundacji m.in. chorążego malborskiego Jana Trembeckiego, przebudowano klasztor i kościół. W 1807 zniszczony przez wojska prus. podczas przygotowań do odparcia ataku Francuzów na Gd. Ostateczną zagładę przyniosło oblężenie 1813 (ruiny klasztoru zostały wysadzone w powietrze przez broniących Gd. Francuzów). W 1813–15 władze zakonu podjęły starania o nowe lokum (rozważano przeniesienie do Starych Szkotów, na miejsce dawnego q kolegium jezuitów lub do q Świętego Wojciecha na miejsce q misjonarzy), ostatecznie nie doszło do odnowienia konwentu. Na terenach należących dawniej do klasztoru 1831 założono cment. zmarłych na cholerę (q cmentarze na Chełmie). Później mieścił się tam cment. katolickiej parafii św. Józefa, dla którego z czasem wzniesiono kaplicę cmentarną. Wykorzystując ją 1947 założono parafię q Podwyższenia Świętego Krzyża. W 1897 papież Leon XIII doprowadził do unii gałęzi obserwanckich zakonu franciszkanów, które jednak zachowały tradycję kontynuowania własnej duchowości zakonnej (także reformackiej) w poszczególnych kongregacjach – prowincjach zakonnych. Tak uformowana wspólnota reformacka objęła 1945 poewangelicki kośc. w q Nowym Porcie, przy ul. Oliwskiej 2, nadając mu wezwanie q Niepokalanego Serca Maryi. W 1946 objęła w formalny zarząd kościół wraz z terenem przykościelnym oraz domem przy ul. Strajku Dokerów 9. W domu urządzono mieszkania dla zakonników oraz kaplicę domową, 1946–49 prowizorycznie odbudowano świątynię (poświęcenie w kwietniu 1949), 1960 ostatecznie zakończono prace renowacyjne. W 1957–59 w najbliższym sąsiedztwie kośc. (na płn. od niego, pod tym samym co kościół adresem) wzniesiono nowy klasztor. W 1991, po założeniu nowej prowincji zakonnej św. Franciszka z Asyżu, franciszkanie reformaci zakończyli działalność w Gd., powracając do Kr. Parafię i kośc. objęli franciszkanie bracia mniejsi.  {{author: SK}} [[Category: Encyklopedia]]