BOGDAŃSKI ZBIGNIEW, aktor, reżyser

Wersja z 19:47, 1 paź 2022

Zbigniew Bogdański (w środku), Elżbieta Goetel i Henryk Sakowicz, Teatr Wybrzeże, 1964

Zbigniew Bogdański (z prawej) i Antoni Biliczak w sztuce Zamach, Teatr Wybrzeże, 1964

Zbigniew Bogdański z żoną Teresą Kaczyńską w sztuce Zakładnik, Teatr Wybrzeże, 1976

ZBIGNIEW BOGDAŃSKI (ur. 12 XII 1930 Czeladź), aktor teatralny i filmowy, reżyser teatralny. Od 1938 mieszkał w Sosnowcu. Pierwsze kroki na scenie stawiał w kabarecie szkolnym w Liceum im. Staszica w Sosnowcu. Pod koniec nauki reżyser Jan Dorman wystawił go w obsadzie aktorskiej dramatu Jarosława Iwaszkiewicza Lato w Nohant w tworzonym w Sosnowcu Teatrze Młodzieży. Zadecydowało to o zmianie jego planów życiowych, zamiast planowanych studiów w Akademii Medycznej w 1954 ukończył Państwową Wyższą Szkołę Teatralną w Warszawie. Jako aktor debiutował 4 XI 1954 w Zemście Aleksandra Fredry w reżyserii Aleksandra Rodziewicza w Teatrze Dolnośląskim w Jeleniej Górze. W 1957 wraz z kolegami ze studiów: Wiesławem Gołasem, Mieczysławem Czechowiczem, Jerzym Leśniakiem i Jerzym Dobrowolskim założył działający do 1959 kabaret "Koń".

Występował i reżyserował w teatrach: Dolnośląskim w Jeleniej Górze (1954–1955), Polskim w Warszawie (1955–1957), Wybrzeże w Gdańsku (1957–1972), Śląskim im. Wyspiańskiego w Katowicach (1973–1975), Muzycznym w Gdyni (1975–1979), Syrena w Warszawie (1979–1981), Wielkim w Warszawie (1987–1995). W latach 1981–1986 dyrektor i kierownik artystyczny Teatru Dramatycznego w Gdyni. Założyciel, dyrektor i kierownik artystyczny działającego od 2000 Teatru Kontrapunkt w Warszawie.

W okresie współpracy z Teatrem Wybrzeże zagrał między innymi Hyper-Robociarza w Szewcach Witkacego w reżyserii Zygmunta Hübnera (12 X 1957 – debiut ), Chłopca w Smaku miodu Shelagh Delaney w reżyserii Konrada Swinarskiego (31 X 1959), Marcellusa w Hamlecie Szekspira w reżyserii Andrzeja Wajdy (14 VIII 1960), Żołnierza w Piątej kolumnie Ernesta Hemingwaya w reżyserii Zbigniewa Cybulskiego (20 XII 1963), Henryka VI w Henryku VI na łowach Wojciecha Bogusławskiego w reżyserii Andrzeja Szalawskiego (21 I 1966), Adolfa Hitlera w Zmierzchu demonów Romana Brandstaettera w reżyserii Jerzego Golińskiego (7 I 1967), Czarta i Liberiusa w Tragedii o bogaczu i Łazarzu w reżyserii Tadeusza Minca (7 IX 1968), Napoleona w Termopilach polskich Tadeusza Micińskiego w reżyserii Marka Okopińskiego (5 XI 1970), Pana Mulleady’ego w Zakładniku Brendana Behana w reżyserii Jerzego Kreczmara. Asystent reżysera Zygmunta Hübnera przy realizacji spektaklu Spójrz! Ja tańczę!.. Dorothy Reynolds i Juliana Slade’a w Teatrze Wybrzeże (13 VIII 1958), jednocześnie grający w nim dwie postaci: Elektroda i Tyma.

Sam wyreżyserował między innymi w Teatrze Wybrzeże Kram z piosenkami Leona Schillera (8 III 1961), Księżniczkę na opak wywróconą Pedra Calderona de la Barca (4 XI 1970), Maria Preta czyli życie nie... Zdzisława Morawskiego (3 IV 1971), Biuro usług poufnych Henri Meilhaca (31 I 1976), Gloria Victis - Jeszcze o Westerplatte Haliny Słojewskiej (1 IX 1984), Teorię Einsteina Antoniego Cwojdzińskiego (15 I 1989), Kubusia i jego pana Milana Kundery (23 III 1990). Wielokrotnie grał także postaci w sztukach reżyserowanych przez siebie, między innymi w Teatrze Wybrzeże Kapitana w Indyku Sławomira Mrożka (10 I 1961), Jezusa w Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim Mikołaja z Wilkowiecka w (11 V 1963), Starszego Radnego w Janie Macieju Karolu Wścieklicy Witkacego (25 III 1966), Klimoteosa w Homerze i Orchidei Tadeusza Gajcego (20 XI 1971).

Jako aktor występował w Teatrze Telewizji, między innymi w Zamachu Tadeusza Brezy i Stanisława Dygata (9 VI 1967), w Ostatnim dobranoc Armstronga Johna Ardena (4 IX 1970) czy Bigda idzie! Juliusza Kaden-Bandrowskiego (29 XI 1999), wyreżyserował też spektakl Księżniczka na opak wywrócona Pedra Calderona de la Barca (6 VII 1981). W Teatrze Polskiego Radia debiutował w sztuce 30 lutego Jerzego Dobrowolskiego (28 I 1956), brał udział w około 30 spektaklach, jeden wyreżyserował: Straszliwy sen Benedykta Równego Kazimierza Radowicza (4 V 1974).

Występował w filmach i serialach TV, między innymi: Nad Niemnem (Orzelski, 1987), Dom (pułkownik w fabryce ojca Ewy Talar, 1997), Bigda idzie (Samochodziarz, 1999), Miasteczko (Zenek, członek zarządu Zagórzyna, 2000), Marszałek Piłsudski (Starosta, 2001), Zwariowana kamera dla niemieckiej RTL (2002), włoskim filmie Marcinelle (Nicola Suicida, 2003), Mój Nikifor (Mężczyzna, 2004).

Odznaczony między innymi Srebrnym Krzyżem Zasługi (1971), Orderem Stańczyka, przyznawanym przez miesięcznik „Litery” (1966), odznaką „Za Zasługi dla Gdańska” (1967), odznaką „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1982), Medalem "Zasłużony dla Kultury Polskiej" (2015). Laureat między innymi Nagrody Klubu Krytyki za reżyserię Indyka Sławomira Mrożka w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku na III Festiwalu Teatrów Polski Północnej w Toruniu (1961), Nagrody CRZZ (1969), Nagrody im. Iwo Galla (1970), nagrody dla najlepszego reżysera 1969 roku w Plebiscycie VI Kongresu Widzów w Gdańsku (1970).

Żonaty był z aktorką Teresą Kaczyńską, ojciec Witolda Bogdańskiego (ur. 3 X 1957 Gdańsk), absolwenta gdańskiego I Liceum Ogólnokształcącego i transportu morskiego Uniwersytetu Gdańskiego (1981), od 1985 na Islandii pracującego w parku kontenerowym portu Reykjavik, samochodowego pilota rajdowego w latach 1987–2014 (trzykrotnego wicemistrza kraju w klasyfikacji generalnej i mistrza w grupie N), w 1998–2001 wiceprezesa i od 2001 prezesa Stowarzyszenia Polonii Islandzkiej (dawniej Towarzystwo Przyjaźni Islandzko-Polskiej). JANSZ